شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
در استاندارد حلال بسیاری از کشورها هیچ‌توجهی به فقه شیعی نشده است/ حلال بودن خوراکی‌ها حالا دیگر فقط مفهومی در میان مسلمانان نیست بلکه برند حلال به عنوان یکی از برندهای برگزیده در تمام دنیا و حتی در میان غیرمسلمانان برای خودش جا باز کرده است.
به گزارش شبکه اجتهاد، روزنامه جوان طی یادداشتی آورده است: حلال بودن خوراکی‌ها حالا دیگر فقط مفهومی در میان مسلمانان نیست بلکه برند حلال به عنوان یکی از برندهای برگزیده در تمام دنیا و حتی در میان غیرمسلمانان برای خودش جا باز کرده است. این در حالی است که به گفته آیت‌الله حسن عالمی، نماینده ولی فقیه در وزارت جهاد کشاورزی در بسیاری از کشورها که در زمینه برند حلال مطرح و پیشگام هستند فقط اسمی از غذای حلال وجود دارد و فاقد محتوا است چراکه در استاندارد حلال برخی کشورها هیچ‌توجهی به فقه شیعی نشده است.
حلال و حرام بودن خوراکی امری است که تنها به شریعت اسلام و مسلمانان اختصاص ندارد. در برخی ادیان دیگر مانند دین یهود نیز قوانینی درباره حیوانات، پرندگان و ماهی‌های حلال‌گوشت و ذبح شرعی وجود دارد که عدول از آنها موجب حرام شدن غذا می‌شود. قوانین حلال و حرام در شریعت اسلامی هم که جایگاه ویژه‌ای دارد و تحقیقات و پژوهش‌های علمی بر سلامت و خواص خوراکی‌های حلال مطابق با شرع اسلام مهر تأیید زده است. همین مسئله نیز موجب شده برند حلال در دنیا به یک تجارت پرسود تبدیل شود. تجارت غذای حلال را سالانه حدود ۲ هزار میلیارد دلار تخمین زده‌اند و کشور‌های مختلف حتی کشور‌های غیراسلامی تلاش دارند از این تجارت گسترده سهمی را به خود اختصاص دهند. با وجود این سهم ایران در گردش مالی ۲ میلیارد دلاری بازار حرام بسیار ناچیز است. از سوی دیگر آنطور که آیت‌الله حسن عالمی، نماینده ولی فقیه در وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید در بسیاری از کشورها که در زمینه برند حلال مطرح و پیشگام هستند فقط اسمی از غذای حلال وجود دارد، چراکه در استاندارد حلال برخی کشورها هیچ توجهی به فقه شیعی نشده است.
نگرانی از تعطیلی فقه شیعی در برند حلال
بنا به تأکید آیت‌الله عالمی، نماینده ولی فقیه در وزارت جهاد کشاورزی تولید غذای حلال در جمهوری اسلامی ایران جایگاه ویژه‌ای دارد، اما موانعی وجود دارد که باید این موانع را برطرف نماییم. آنطور که وی می‌گوید از حدود شش سال قبل موضوع توسط حوزه نمایندگی ولی فقیه با همکاری برخی دستگاه‌های دیگر در مجامع بین‌المللی پیگیری شده است.
به گفته آیت‌الله عالمی از جریان استاندارد حلال سود بسیار کلانی نصیب عده‌ای می‌شود اما کشور ما از این بازار بی‌بهره است. آیت‌الله عالمی می‌افزاید: ما در جلسات متعددی که سازمان کنفرانس اسلامی و کامسک برگزار کرده شرکت کرده‌ایم و توانسته‌ایم احکام فقه شیعه را در استاندارد غذای حلال اسمیک و کامسک وارد نماییم ولی متأسفانه در داخل کشور در این زمینه هنوز دور خودمان می‌چرخیم و فرصت‌ها را از دست می‌دهیم و به همین دلیل این موضوع تا کنون به نتیجه نرسیده است.
وی تصریح می‌کند: ما به دنبال آن هستیم که استاندارد غذای حلال جمهوری اسلامی مطابق اصول و احکام فقه جعفری تدوین شود. علت اینکه اهل سنت نیز غذای حلال ما را قبول دارند این است که آنچه را فقه شیعه حلال می‌داند، اهل سنت نیز حلال می‌داند. امروز استاندارد جهانی غذای حلال سازمان کنفرانس اسلامی با تلاش هیئت کارشناسی جمهوری اسلامی بر اساس مشترکات بسته شده است اما در کشور به این موضوع توجه نمی‌شود. وی با بیان اینکه متأسفانه در کشور ما درباره برند حلال هر وزارتخانه‌ای موضوع را به سمت خود می‌کشد تأکید کرد: من از این می‌ترسم که در کشور ما با چنین وضعیتی در بحث برند حلال فقه دین تعطیل بشود.
حضور حرام‌ها در بازار ایران
هرچند توجه بازارهای دنیا به سمت برند حلال تغییر جهت یافته است اما در کشورمان گاهی وقت‌ها در منوی برخی رستوران‌ها یا در میان زیرمیزی‌های برخی از فروشگاه‌ها گاهی اخباری مبنی بر خوراکی‌های حرام به گوش می‌رسد. فروش لابستر در منوی برخی رستوران‌ها چند سال پیش اتفاق افتاد. کنسرو سوسیس گوشت خوک نیز یکی دو سال پیش در برخی از سوپرمارکت‌ها در مناطق بالای شهر ارائه می‌شد. آخرین نمونه این حرام‌ها نوشابه انرژی‌زای ردبول بود؛ نوشابه‌هایی که بنا بر برخی گزارش‌ها حاوی اسپرم گاو بودند و سازمان غذا و دارو نوع تایلندی آن را حرام و غیرمجاز اعلام کرد. چندی پیش نیزرئیس پژوهشکده علوم و صنایع غذایی با تأکید بر اینکه بر واردات مواد اولیه غذایی هیچ نظارتی نمی‌شود، گفت: بعضا منشأ نامشخص آنزیم‌ها و طعم‌دهنده‌ها حیوانات حرام گوشت مانند خوک است. به گفته وی ترکیباتی که به‌عنوان افزودنی در فرآوری مواد غذایی استفاده می‌شود که اینها از خارج از کشور وارد می‌شود و روی منشأ آنها، متأسفانه هیچ نظارتی نمی‌شود و هیچ قانونی که دستگاه‌های نظارتی و حاکمیتی به استناد آن تعیین منشأ بکنند، وجود ندارد و صرفاً به گزارش‌های تأمین‌کننده اکتفا می‌شود. به گفته کدخدایی حدود ۲ هزار افزودنی غذایی با منشأ نامشخص وارد کشور می‌شود که در تمامی صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنا به تأکید وی مواد منشأ مواد غذایی قاچاق نامشخص است و امکان اینکه از محصولات دامی غیرحلال تولید شده باشد بسیار بالاست. حالا اما علاوه بر خوراکی‌های قاچاق آنطور که آیت‌الله عالمی گفته مواد غذایی یا دارویی با برند حلال تقلبی نیز به سبد خوراکی‌های حرام اضافه شده است.
حلیت محصولات غذایی تحت کنترل
بهروز جنت، مدیرکل نظارت و ارزیابی فرآورده‌های خوراکی سازمان غذا و دارو با بیان اینکه نظارت بر حلیت و طهارت محصولات سلامت‌محور طبق تمام روال‌های نظارتی بهداشتی توسط وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو انجام می‌شود، می‌گوید: این نظارت هم روی محصولات تولیدی و هم محصولات وارداتی است. به گفته وی از سال ۸۴ برای تمام مواد اولیه و فرآیند شده وارداتی گواهی حلیت هم برای واردکنندگان و هم تولید‌کنندگان صادر شد و در سال‌های ۸۹ و ۹۰ سازمان غذا و دارو اقدام به تأسیس مرکز ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی ایران کرد.
جنت خاطرنشان کرد: این مرکز از آن زمان نظارت بر حلیت و طهارت محصولات سلامت‌محور شامل غذا، دارو، مکمل‌ها، فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی و بعضی ملزومات پزشکی را بر عهده دارد. از سال ۹۳، این مرکز به تجهیز آزمایشگا‌ه‌های تخصصی خود اقدام کرد تا در کنار کنترل‌های مدرکی و سندی به کنترل‌های آزمایشگاهی نیز اقدام کند.
جنت در مورد فتوای علما پیرامون موضوع حلیت غذا گفت: بررسی‌های علمی کارشناسان به صورت گزارش به مراکز فقهی مانند مؤسسه موضوع‌شناسی فقهی ارسال می‌شود و پس از جمع‌بندی و آماده شدن گزارش‌ها به دفتر مقام معظم رهبری ارسال شده و بعد از بررسی بر اساس نظر علما و جمع‌بندی فتواهای لازم از طریق این دفتر برای اجرا به ما ابلاغ می‌شود.
مبادا لقمه‌مان حرام شود
با تمام اینها اما توجه به بحث حلیت خوراکی‌ها چیزی نیست که بشود به سادگی از کنار آن گذشت؛کافی است تنها یک درصد از نگرانی آیت‌الله عالمی از تعطیل شدن فقه دین در برند حلال تحقق یابد؛این یعنی فاجعه‌ای که می‌تواند اخلاقیات، ارزش‌های دینی و فرهنگی را تحت‌الشعاع قرار دهد.
