شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
ایزدهی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، درپیش گرفتن مسیری غیر از اجتهاد مصطلح حوزه با سابقه هزارساله را موجب به خطرافتادن فهم دین و تحجر و تجدد و در نهایت خروج از مسیر اسلام دانست.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام سید سجاد ایزدهی اظهار داشت: اصولا دو نوع تلقی از اسلام وجود دارد که براساس یک نگاه، صرف مراجعه به آیات و روایات و مبانی کفایت نمی‌کند بلکه باید این استناد براساس روش اجتهادی مصطلح بین فقها انجام شود و حجیت فهم از دین و استناد یک نکته به دین مستلزم درک فقیهانه‌‌ای است که این درک نیازمند مقدماتی چون شناخت ادبیات قرآنی و روایی، شناخت نوع بیان و ادبیات شارع، نوع تزاحم بین روایات و جمع بندی بین اینها، نوع فهم غایات شارع، نوع فهم قواعد اصلی شارع است و لذا صرف استناد به یک آیه و روایت دلالتی بر فهم مراد شارع نمی‌کند.
او ادامه داد: در فقه شیعه برای استناد یک روایت به دین باید سه مرحله احراز شود؛ مرحله اول: این متن از امام صادر شده است یا نه؟ مرحله دوم: آیا این متن، مراد واقعی و قطعی امام است یا ممکن است امام در فضای موجود تقیه کرده باشد. مرحله سوم: آیا متن صادره دلالت بر مدعای مطلوب دارد یا خیر؟ لذا اگر این مراحل طی نشود، نمی‌توان این دیدگاه را به صرف یک روایت مستند کنیم چون ممکن است یک روایتی باشد اما تخصیص خورده باشد یا معارض داشته باشد لذا نوع استناد یک مقوله به دین و شرع مستلزم فهم روشمند از دین(اجتهاد) است که اگر محقق شد طبیعتا آن کلام هم حجیت دارد.
عضو پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: استناد به شارع به صرف یک روایت یا اکتفا به ترجمه فارسی یک روایت، طبیعی است که حجیت ندارد و خروجی این برداشت هم حجیت ندارد.
او در مورد دلیل نشر روایات غیر معتبر یا کم معتبر به صورت نوشته، ویدئو و سخنرانی گفت: صورت اول اینکه عدهای مغرضانه فهم اسلام اصیل را برنمی‌تابند و لذا فهم متجددانه بلکه فهم متحجرانه از منطق دین دارند و چون نمی‌توانند این فهم را بر اساس روش اجتهادی به دین مستند کنند لذا به یک روایت، دلیل یا متن مشخصی استناد کرده و دین را در معرض تحریف قرار داده و دیدگاه غیرمناسب ارائه می‌کنند.
ایزدهی ادامه داد: عمده کسانی که در این فرآیند ورود کردند یا متجددینی هستند که فکر می‌کنند به صرف فهم یک روایت یا ترجمه دین را می‌شناسند و فارغ از روش شناسی صحیح و مطلوب، حرف دین را عرضه می‌کنند که طبیعتا ره به خطا می‌برند و تبعات آن را در جامعه می‌بینیم.
او اضافه کرد: صورت دیگر، عدهای با توجه به نوع تکثر مسائل و موضوعات و فقدان متخصص در هر عرصه، از باب عدم وجود متخصص، در هر مساله‌‌ای ابراز تخصص کرده و نظریاتی ارائه کردند که طبیعتا حجیت ندارد برای اینکه ما نظام اسلامی را اداره کنیم نیاز داریم آنچه که ارائه می‌کنیم مستند به شارع باشد و دیگر آنکه بتوانیم این را در جامعه به نحو مطلوب نهادینه کنیم.
این پژوهشگر حوزوی گفت: با توجه به بحث نظام سیاسی و اداره جامعه، عدهای برای تبیین کارآمدی نظام، کارآمدی را اولویت و حجیت را تحت الشعاع قرار دادند حال اینکه اگر حجیت و مشروعیت نداشته باشد به شارع هم نمی‌توان استناد کرد و برای اداره دینی هم نمی‌شود این موارد را استفاده کرد.
او بیان داشت: در فضای دوگانه اندیشی درون دینی و برون دینی که براساس نگاه دینی و اجتهادی است، این حرف قابل استناد به شارع است اما اگر بر این اساس نباشد، به صرف اکتفا به برخی روایات و عبارات، استناد به شارع میسر نمی‌شود طبیعتا بر آن اساس هم نمی‌شود رفتار کرد، حال یا علت این کار فضای سیاسی یا ضعف تخصص یا عجله برای فهم و استنباط دین است که طبیعتا هیچ یک از اینها درست نیست و باید فرآیند روش شناختی طی شود.
ایزدهی، درپیش گرفتن مسیری غیر از اجتهاد مصطلح حوزه با سابقه هزارساله را موجب به خطرافتادن فهم دین و تحجر و تجدد و در نهایت خروج از مسیر اسلام دانست.
او در مورد جلوگیری از رواج این انحرافات در جامعه و وظیفه رسانه‌ها در این زمینه گفت: انحراف، بحثی نیست که ضرورتا بحث رسانه باشد بلکه بحث دانشی است و باید در دانش پیگیری کرد و از حیث دانش باید معلوم شود که این دانش از حدّ و نصاب خود برخوردار است.
این استاد حوزه تصریح کرد: اگر ما در علومی مانند پزشکی و مهندسی و… افراد از یک تخصصی برخورداند و این تخصص براساس فرآیند آموزش یا پژوهش پیگیری شده و حجیت خود را نشان داده و بعد به او مدرک می‌دهند طبیعی است اگر سخنی بگوید، این کلام قابل اخذ و حجیت است.
او ادامه داد: طبیعتا باید اینها را در نظامی دید و رتبه بندی کرد، افراد متخصص را مشخص کرد و بعد این حرف را زد، اگر حرفی از زبان متخصص آن بیرون بیاید طبیعتا انحرافی صورت نمی‌گیرد و بدعتها و خرافات هم صورت نمی‌گیرد.
عضو پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی خاطرنشان کرد: مساله اصلی اینجاست که این رودخانه بعضا از مسیر خود در حال خارج شدن است و هرکسی فکر می‌کند آنچه باور دارد اسلام است بدون تخصص و روشمندی درحالیکه همچنان که در سایر رشته‌های علمی، حجیت و تخصص لحاظ می‌شود، این مساله در این دانش هم لحاظ شود و کسی که این دانش را ندارد، حجیت بر او لحاظ نگردد و عملا فاقد حجیت شناخته شود.
بنابر گزارش شفقنا، ایزدهی در عین حال تصریح کرد: رسانه‌ها در این حدّ می‌توانند کمک کنند که بحث تخصص مداری، روشمندی و حجیت را دامن زده و هر حرفی را از هرکسی نقل نکنند و هر حرفی را حجت ندانند مگراینکه مبانی لازم را طی کرده باشد، از روش استفاده کرده باشد و براساس سیره ثابت فقهی، مطلبش را ارائه کرده باشد.
