پرهیز از اجتهاد شخصی و استفاده از عقل در حد اعتدال، ویژگی‌های مهم فقه شیعه

استاد حوزه علمیه خراسان با اشاره به ویژگی‌های فقه شیعه، روزآمدی و کارآمدی فقه در پاسخگویی به مسائل روز جامعه را مورد تأکید قرار داد.

به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حق پناه در جمع اساتید اعزامی فقه و اصول حوزه علمیه خراسان در مدرسه علمیه سلیمانیه عنوان کرد: فقه شیعه و اهل سنت علاوه بر ۲۳ اختلاف کلی، تفاوت‌های نسبی فراوانی دارند که یکی از آن‌ها این است که نظر و استنباط مجتهد شیعی وضع قانون نیست.

وی با بیان این که فقه به معنای کشف و استنباط احکامی است که خداوند وضع کرده و نه طراحی قوانین جدید، آن را اولین ویژگی فقه شیعی معرفی کرد و گفت: در استنباط و فهم از مطالب دینی هم باید بسیار دقیق بود و احتیاط کرد و هم باید آنچه که استنباط شده را بیان نمود.

استاد حوزه علمیه خراسان اظهار کرد: اهل سنت اگر در موضوعی نصی نداشته باشد، نظر مجتهد را همچون نصوص قرآن و سنت قرار می‌دهد و مانند آن‌ها معتبر می‌داند در حالی که چنین چیزی در فقه شیعه وجود ندارد.

حق پناه با تأکید بر این که هدف اصلی فقه، فهم کتاب و سنت است و فقیه باید به دنبال این هدف باشد، افزود: هر چقدر با فقه و اصول آشنایی بیشتری داشته باشیم، ارزش و قدر زحمات علمای شیعه در طول قرون گذشته را بهتر درک خواهیم کرد.

وی «توجه به ظهورات عام، خاص، محکم و متشابه» و «پرهیز از اجتهاد شخصی» را دومین و سومین  ویژگی‌های فقه شیعی برشمرد و توضیح داد: امروز نحله‌هایی داریم که می‌گویند قرآن را نمی‌شود فهمید و ظهور ندارد و بر این اساس فعالیت‌های خود را توجیه می‌کنند.

استاد حوزه علمیه خراسان در تبیین «استفاده از عقل در حد اعتدال» به عنوان چهارمین ویژگی فقه شیعی، با بیان این که فقه شیعه ظاهرگرای محض نیست و از عقل هم استفاده می‌کند، گفت: بدون عقل نمی‌توان پاسخ بسیاری از مسائل روز را یافت اما در به کارگیری آن باید مراقب افراط و تفریط بود.

حق پناه اظهار کرد: باب اجتهاد در پاسخگویی به مسائل جدید در فقه شیعه مفتوح است و اگر فقه و مسائل فقهی را ساده و سهل بگیریم، جامعه پذیرای نظرات فقهی نخواهد بود.

وی در این رابطه به منحصر شدن موضوع احتکار به شش نوع طعام در روایتی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) اشاره و بیان کرد: ذکر نمونه‌ها در این روایات از باب ذکر مصداق است و امروز برنج، دارو و بنزین نیز به عنوان مایحتاج عمومی شمرده می‌شوند و احتکار در مورد آن‌ها مصداق دارد.

استاد حوزه علمیه خراسان گفت: فقهی که می‌خواهد پاسخگوی مسائل جدید باشد، نیاز به قانون دارد و این قانون همان علم اصول است.

حجت الاسلام والمسلمین حق پناه با تأکید بر اینکه دین، بهترین راه وصول به سعادت و تفقه، بهترین راه رسیدن به دین است، به آیه «یا ایها الذین آمنوا اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم…» اشاره و ابراز کرد: اگر به اطیعواالله اکتفا می‌شد، مسیحی‌ها و یهودی‌ها و بسیاری از عرفان‌های کاذب هم ادعا می‌کردند که خدا را دوست دارند و از او پیروی می‌کنند.

وی توقف در فقه و اصول به عنوان متخصص شدن در آن‌ها، همچنین توجه به محتویات و عبور از آن‌ها برای فعالیت در عرصه‌های تفسیر، تبلیغ، نویسندگی و سایر حوزه‌ها را دو شیوه مطالعه فقه اصول دانست و تصریح کرد: طلبه اگر می‌خواهد کارهایش درست و با قوت انجام شود اول باید فقه و اصول را خوب یاد بگیرد.

استاد حوزه علمیه خراسان گفت: کسی که فقه و اصول را خوب بخواند و بفهمد، شیوه درست برداشت از آیات، روایات و منابع دینی را درک می‌کند و بر این اساس بی‌گدار به آب نمی‌زند.

بنابر گزارش روابط عمومی حوزه علمیه خراسان، حق پناه در بخش پایانی سخنان خود، اساتید جوان حوزه علمیه را به مراقبت از هوای نفس، پرهیز از گفتار، اعمال و افکار ناصواب و بهره برداری حداکثری از فرصت جوانی توصیه و عنوان کرد: تقواست که انسان را می‌سازد و یک طلبه را به جایی می‌رساند که در برابر مستکبرین عالم بایستد و از اسلام و آبروی آن دفاع کند.