شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویهای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشأت میگیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامههایی تهیّه شدهاند که با محاسبات رایانهای و طبق معیارهایی، این عوامل را برای نقاط مختلف زمین در نظر میگیرند و الگوهای رؤیتپذیری هلال ماه را پیشبینی و ترسیم میکنند.
به تصاویر زیر بنگرید:
یک) نقشۀ رؤیتپذیری هلال ماه شوّال ۱۴۳۹ قمری، در غروب چهارشنبه ۲۳ خرداد ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۱۳ ژوئن ۲۰۱۸ میلادی، بر اساس معیار «عوده»:
دو) نقشۀ رؤیتپذیری هلال ماه شوال ۱۴۳۹ قمری، در غروب پنجشنبه ۲۴ خرداد ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۱۴ ژوئن ۲۰۱۸ میلادی، بر اساس معیار «عوده»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «عوده»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده میشود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی(شبیه صورتی) قرار دارند، هلال با چشم مسلّح دیده میشود و ممکن است با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده میشود.
در مناطقی که بیرنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است.(زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ میدهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب میکند؛ ولی روشنایی هلال به اندازهای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است.(زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب میکند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ میدهد.)
سه) نقشۀ رؤیتپذیری هلال ماه شوّال ۱۴۳۹ قمری، در غروب پنجشنبه ۲۴ خرداد ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۱۴ ژوئن ۲۰۱۸ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
چهار) نقشۀ رؤیتپذیری هلال ماه شوال ۱۴۳۹ قمری، در غروب جمعه ۲۵ خرداد ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۱۵ ژوئن ۲۰۱۸ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده میشود.
در مناطقی که در رنگ زرد(شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال تحت شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده میشود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی(شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشتهباشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده میشود.
در مناطقی که بیرنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است.(زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ میدهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب میکند؛ ولی روشنایی هلال به اندازهای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است.(زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب میکند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ میدهد.)
نتیجهگیری:
۱– با توجّه به پیشبینیها و نتایج استهلال در ماههای گذشته، آخرین باری که مبنای «اشتراط اتّحاد افق و کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و مبنای «اشتراط اتّحاد افق و لزوم رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح» در روز آغازین ماه قمری با هم اختلافِ نتیجه پیدا کردند، آغاز ماه صفر ۱۴۳۹ قمری بود و پس از آن، ۷ ماه است که در روز آغازین نتیجه یکسان داشتهاند و با توجّه به محاسبات و پیشبینیها، در آغاز این ماه شوّال با هم اختلاف نتیجه پیدا میکنند و روز عید فطر امسال، اختلافی خواهدبود.
۲– نقشههای رؤیتپذیری و پیشبینیها و محاسبات کارشناسان نشان میدهد رؤیت هلال ماه شوّال المکرّم ۱۴۳۹ قمری در غروب چهارشنبه ۲۳ خرداد ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۲۸ رمضان المبارک ۱۴۳۹ قمری و ۱۳ ژوئن ۲۰۱۸ میلادی، در سراسر کره زمین، با چشم غیر مسلّح و حتّی با چشم مسلّح، ناممکن است.
۳– هلال ماه شوّال ۱۴۳۹ قمری در غروب پنجشنبه ۲۴ خرداد ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۲۹ ماه رمضان ۱۴۳۹ قمری و ۱۴ ژوئن ۲۰۱۸ میلادی، در سراسر عراق و عربستان و تقریباً در سراسر ایران با چشم مسلّح دیده خواهدشد؛ ولی با توجّه به پارامترهای هلال، رؤیت آن با چشم مسلّح در نقاطی از شمال شرق کشور، سخت خواهدبود؛
از اینرو، بنا بر نظر مراجعی که «رؤیت هلال با چشم مسلّح» را کافی میدانند و قائل به «اشتراط اتّحاد افق» هستند و «اشتراک در شب» را کافی نمیدانند، پیشبینی میشود:
الف) در مناطق شمال شرقی استان خراسان رضوی(شهرهایی مانند صالحآباد، ملکآباد، مشهد، فیروزه، حکمآباد، نقاب و بالاتر مانند سرخس و چناران و کلات و قوچان و درگز) و تقریباً کلّ استان خراسان شمالی(شهرهایی مانند اسفراین، فاروج، شیروان، آشخانه، بجنورد) و مناطق شمال شرقی استان گلستان(شهرهایی مانند کلاله، داشلیبرون و بالاتر مانند مراوهتپه) و نقاط شمالی و مرزی استان اردبیل(شهرهای بیلهسوار، جعفرآباد، پارسآباد)، رؤیت هلال با چشم مسلّح و تلسکوپ نیز سخت است و چنانچه گزارش معتبری از رؤیت هلال با چشم مسلّح در این مناطق بهدست نیاید، ماه مبارک رمضان در این مناطق ۳۰ روزه و شنبه ۲۶ خرداد ۱۳۹۷ شمسی روز اوّل ماه شوّال ۱۴۳۹ قمری و عید سعید فطر خواهدبود.
ب) در سایر مناطق استانهای خراسان رضوی و گلستان و اردبیل(که در بند الف نبودند) و بقیّۀ استانها و شهرهای ایران و در سراسر کشورهای عراق و عربستان، هلال با چشم مسلّح دیده خواهدشد و ماه مبارک رمضان در این مناطق ۲۹ روزه و جمعه ۲۵ خرداد ۱۳۹۷ شمسی روز اوّل ماه شوّال ۱۴۳۹ قمری و عید سعید فطر خواهدبود.
بنابراین، با توجّه به رویّۀ رسانه ملّی، یقیناً جمعه ۲۵ خرداد ۱۳۹۷ شمسی، در سراسر ایران روز عید فطر اعلام خواهدشد؛ اگر چه با توجّه به «شرط اتّحاد افق» و دقّت در نقشههای همافقی، صِرف تحقّق رؤیت با چشم مسلّح در مناطق مذکور در بند ب، برای اثبات اوّل ماه در مناطق مذکور در بند الف مفید نیست(حصول اطمینان به تلازم رؤیت، مشکل و محکومِ استصحاب است) و شهادت معتبر به رؤیت، نیاز است.
امّا بنا بر نظر مراجعی که «رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح» را لازم میدانند و قائل به «اشتراط اتّحاد افق» هستند و «اشتراک در شب» را کافی نمیدانند، در سراسر ایران و عراق و مناطق شمالی و شرقی کشورهای عربستان و عمان، از آنجا که به احتمال زیاد، هلال با چشم غیر مسلّح دیده نخواهدشد، ماه مبارک رمضان ۳۰ روزه و شنبه ۲۶ خرداد ۱۳۹۷ شمسی روز اوّل ماه شوّال ۱۴۳۹ قمری و عید سعید فطر خواهدبود.
گفتنی است در نواری از مناطق جنوبی ایران(نیمه پایینیِ سه استانِ سیستان و بلوچستان و کرمان و خوزستان، و تقریباً سراسر چهار استانِ فارس و کهگیلویه و بویراحمد و هرمزگان و بوشهر) و بهویژه مناطقی که در ساحل دریای عمان و خلیج فارس هستند(مانند شهرهای چابهار، کنارک، بندر جاسک، بندر لنگه، گاوبندی، بندر کنگان، بندر دیّر، بندر بوشهر) احتمال کمی هست که اگر شرایط جوّی مناسب و هوا صاف باشد، پس از مکانیابی و رؤیت با ابزار، هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود که اگر گزارش معتبری از رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح در این مناطق بهدست آید، ماه مبارک رمضان در این مناطق ۲۹ روزه و جمعه ۲۵ خرداد ۱۳۹۷ شمسی روز اوّل ماه شوّال ۱۴۳۹ قمری و عید سعید فطر خواهدبود؛ ولی با توجّه به «شرط اتّحاد افق» و دقّت در نقشههای همافقی، صِرف تحقّق رؤیت با چشم غیر مسلّح در این نوار جنوبی، برای اثبات اوّل ماه در سایر مناطق ایران مفید نیست.
به این ترتیب، باید منتظر گزارشهای استهلال بمانیم.
۴– هلال ماه شوّال ۱۴۳۹ قمری در غروب جمعه ۲۵ خرداد ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۱۵ ژوئن ۲۰۱۸ میلادی، بهراحتی با چشم غیر مسلّح دیده خواهدشد. / محسن فصاحت ( آسمان ۲۵ )
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن این مطلب پیشنهاد میشود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq