شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشأت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهایی، این عوامل را برای نقاط مختلف زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند.
به تصاویر زیر بنگرید:
یک) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه مبارک رمضان ۱۴۳۸ قمری، در غروب پنجشنبه ۴ خرداد ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۲۵ می ۲۰۱۷ میلادی، بر اساس معیار «عوده»:
دو) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه مبارک رمضان ۱۴۳۸ قمری، در غروب جمعه ۵ خرداد ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۲۶ می ۲۰۱۷ میلادی، بر اساس معیار «عوده»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «عوده»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی(شبیه صورتی) قرار دارند، هلال با چشم مسلّح دیده می‌شود و ممکن است با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است.(زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود)!
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است.(زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد).
سه) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه مبارک رمضان ۱۴۳۸ قمری، در غروب جمعه ۵ خرداد ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۲۶ می ۲۰۱۷ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
چهار) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه مبارک رمضان ۱۴۳۸ قمری، در غروب شنبه ۶ خرداد ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۲۷ می ۲۰۱۷ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد(شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال تحت شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی(شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته‌باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است.(زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود)!
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است.(زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد).
نتیجه‌گیری:
۱- نقشه‌های رؤیت‌پذیری و پیش‌بینی‌ها و محاسبات کارشناسان نشان می‌دهد رؤیت هلال ماه رمضان المبارک ۱۴۳۸ قمری در غروب پنجشنبه ۴ اردیبهشت ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۲۸ شعبان ۱۴۳۸ قمری و ۲۵ می ۲۰۱۷ میلادی، نه تنها در ایران، بلکه در سراسر قارّه‌ها، با چشم غیر مسلّح و حتّی با چشم مسلّح، ناممکن است.
۲- هلال ماه مبارک رمضان ۱۴۳۸ قمری در غروب جمعه ۵ خرداد ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۲۹ شعبان ۱۴۳۸ قمری و ۲۶ می ۲۰۱۷ میلادی، در سراسر ایران با چشم مسلّح دیده خواهدشد؛ ولی با توجّه به روشنایی هلال و اینکه ارتفاع ماه از افق، در لحظه غروب خورشید کم است، در صورتی که شرایط جوّی مناسب و هوا صاف باشد، پس از یافتن هلال با ابزار، رؤیت آن با چشم غیر مسلّح نیز ممکن است؛ هر چند رؤیت آن با چشم غیر مسلّح در نیمه شمالی کشور، سخت و در شمال شرق کشور، بسیار سخت خواهدبود؛
از این‌رو، بنا بر نظر مراجعی که «رؤیت هلال با چشم مسلّح» را کافی می‌دانند، ماه شعبان ۲۹ روزه و شنبه ۶ خرداد ۱۳۹۶ شمسی روز اوّل ماه مبارک رمضان ۱۴۳۸ قمری خواهدبود؛
امّا بنا بر نظر مراجعی که «رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح» در مناطق قریب‌الأفق را لازم می‌دانند، پیش‌بینی می‌شود:
الف) در استان‌های خراسان رضوی و خراسان شمالی و گلستان و مناطق بالای استان سمنان(شهرهایی مانند میامی، شاهرود، بسطام) و نیمه بالایی استان اردبیل(شهرهایی مانند اردبیل، نمین، مشکین‌شهر و بالاتر) و مناطق بالایی استان‌های آذربایجان شرقی و غربی(مانند اهر، ورزقان، خروانق، جلفا، شوط، ماکو، بازرگان)، هلال با چشم غیر مسلّح دیده نخواهدشد و یکشنبه ۷ خرداد ۱۳۹۶ شمسی روز اوّل ماه مبارک رمضان ۱۴۳۸ قمری خواهدبود.
ب) در استان‌های خراسان جنوبی و مازندران و گیلان و تهران و البرز و قزوین و زنجان و سایر مناطق استان‌های سمنان و اردبیل و آذربایجان شرقی و غربی(که در بند الف نبودند) و مناطق بالایی استان‌های مرکزی و همدان و کردستان(مانند ساوه، مأمونیه، رزن، بیجار، دیوان‌دره، سقز، بانه)، رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح بسیار سخت و به احتمال زیاد، یکشنبه ۷ خرداد ۱۳۹۶ شمسی روز اوّل ماه مبارک رمضان ۱۴۳۸ قمری خواهدبود.
ج) در مناطقی که در نوار دوسوم پایینی کشور هستند(مناطقی که در بندهای الف و ب نبودند)، احتمال رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح می‌رود و احتمالاً شنبه ۶ خرداد ۱۳۹۶ شمسی روز اوّل ماه مبارک رمضان ۱۴۳۸ قمری خواهدبود.
با این همه، باید منتظر گزارش‌های استهلال بمانیم.
۳- هلال ماه مبارک رمضان ۱۴۳۸ قمری در غروب شنبه ۶ خرداد ۱۳۹۶ شمسی، به‌راحتی با چشم غیر مسلّح دیده خواهدشد.
فراخوان عمومی استهلال توسط عربستان!
گفتنی است، دادگاه عالی عربستان در فراخوانی، از همه شهروندانش خواست غروب پنجشنبه برای استهلال اقدام نمایند! در عربستان ماه شعبان براساس معیار تقویم اُم الْقُرائ یک روز زودتر از ایران آغاز شده و روز پنجشنبه ۲۹ شعبان است. در معیار تقویم ام القری، رویت هلال مبنا نبوده و ملاک غروب ماه بعد از خورشید در افق مکه است.
همچنین مرکز بین‌المللی نجوم، مستقر در ابوظبی امارات که به هدف پروژه اسلامی رصد هلال ماه‌های قمری تأسیس شده است، روز گذشته طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد: روز جمعه برابر با ۲۶ می و ۲۹ شعبان‌المعظم(۵ خرداد) هلال ماه رمضان در بیشتر کشورهای اسلامی با چشم غیر مسلح قابل رؤیت است. این هلال به وضوح در آمریکای شمالی و جنوبی، غرب قاره آفریقا در کشورهای سودان، سومالی، موریتانی، مراکش و الجزایر مشاهده خواهد شد.
این اطلاعیه می‌افزاید: در سایر کشورهای عربی و جنوب شرق آسیا هلال ماه مبارک رمضان به سختی با چشم غیر مسلح دیده خواهد شد. بر اساس این گزارش، تمام کشورهای اسلامی روز شنبه ۲۷ می (۶ خرداد) را روز نخست ماه مبارک رمضان اعلام خواهند کرد که این در نوع خود کم‌سابقه است که تمام کشورهای اسلامی ماه مبارک را در یک روز آغاز کنند.
قابل ذکر است،دفتر آیت‌الله سیستانی نیز در همین راستا، جمعه، ۵ خرداد را روز پیشواز ماه مبارک دانسته و به امساک غیر قطعی فرا خوانده است.
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن این مطلب پیشنهاد می‌شود.
