شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
استاد محمدجواد فاضل لنکرانی با تأکید بر ضرورت احیای جایگاه فقه اجتماعی در درس‌های خارج حوزه، تصریح کرد که فهم صحیح فقه بدون توجه به ابعاد اجتماعی آن ممکن نیست. رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) فقه اجتماعی را فقه اصیل اهل‌بیت(ع) دانست که در صورت تحقق، می‌تواند ساختار سیاست‌گذاری کشور را دگرگون سازد.
به گزارش شبکه اجتهاد، آیین رونمایی از فصلنامه «پژوهش‌های فقه اجتماعی» در دانشگاه باقرالعلوم(ع) با حضور جمعی از اساتید برگزار شد. در این مراسم استاد محمدجواد فاضل لنکرانی به بررسی ابعاد فقه اجتماعی و اهمیت آن در متون فقهی پرداخت و اظهار داشت: معرفی یک بعد مهم فقه یعنی فقه اجتماعی، کار حوزه است؛ البته دانشگاه باقرالعلوم(ع) نیز جدای از حوزه نیست اما حوزه علمیه باید به‌طور جدی و مستقیم در درس‌های خارج اساتید و محققین به این بحث مهم توجه کند.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) با ابراز تأسف از اینکه تاکنون کمتر به موضوع فقه اجتماعی پرداخته شده است، از رئیس دانشگاه باقرالعلوم(ع) و سایر اعضای هیأت تحریریه این فصلنامه برای اهتمام به این امر، تقدیر کرد و افزود: اگر فقه اجتماعی به درستی استخراج نشود، به معنای عدم فهم فقه خواهد بود. فقهی که در مسیر فقه فردی قرار داده شده، در طول تاریخ سعی کرده است، اما واقعیت این است که به دست آوردن ابعاد بزرگ فقه اجتماعی امری ضروری است.
این استاد درس خارج فقه حوزه علمیه تأکید کرد: فقه اجتماعی موضوعش جامعه و مسائل اجتماعی است؛ بنابراین دیگر موضوعش تنها یک مکلف واحد نیست. در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) نیز به تأکید بر آیات اجتماعی در قرآن می‌پردازند که موضوع آنها فرد نیست بلکه جامعه و مجموع مسلمین است.
فاضل لنکرانی با اشاره به گستره فقه اجتماعی بیان داشت: در قرآن آیات زیادی وجود دارد که به بعد اجتماعی اشاره می‌کنند. این آیات ممکن است بعد فقهی، اخلاقی یا سیاسی محض داشته باشند. این آیات باید استخراج بشود تا در آینده، کارهای علمی مفیدی انجام شود.
فقه اجتماعی نشان‌دهنده فقه اصلی اهل بیت(ع) است
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) فقه اجتماعی نشان‌دهنده فقه اصلی اهل بیت(ع) دانست و گفت: بدون آن، فقه فردی یک امر حاشیه‌ای خواهد بود. اگر فقه اجتماعی به میدان بیاید، برنامه‌ها و سیاست‌های دولت و وزارتخانه‌ها را به شکل دیگری تغییر خواهد داد.
وی با اشاره به اینکه هنوز فقه اجتماعی مدونی به جامعه ارائه نشده است، ادامه داد: در بحث فقه پزشکی، به ارائه نظرات در مورد وظایف دولت در الزام خانواده‌ها به غربالگری پرداختند. این مسئله نشان‌دهنده اهمیت فقه اجتماعی در ارتباط با سیاست‌گذاری‌های دولتی است.
فاضل لنکرانی به صدور فتوای رهبر معظم انقلاب در خصوص منع تولید سلاح‌های کشتار جمعی اشاره کرد و از این فتوا را به عنوان یک مثال روشن از فقه اجتماعی نام برد و تصریح کرد: در دین هر چیزی که موجب فساد جامعه شود، بر اساس قرآن و روایات، حرام است. رهبری فرمودند که تولید سلاح‌هایی که موجب هلاکت نسل‌ها می‌شود، حرام است و این موضوع یک مسأله فقه اجتماعی است.
بحث فقه اجتماعی باید زودتر از این‌ها در حوزه آغاز می‌شد
در ادامه، این استاد درس خارج حوزه علمیه یادآور شد که در تاریخ فقه هیچ فقیهی قبل از امام خمینی(ره) تعبیر صریح «دین یعنی حکومت» را نداشته است. بحث ضرورت حکومت برای مردم از زمان مرحوم علامه مطرح شده، اما مطرح نشده که دین به معنای اداره جامعه است. این بیان نشان‌دهنده این واقعیت است که اگر ادعایی داریم که دین جامعه را می‌گرداند، باید قواعد اجتماعی از طرف دین وجود داشته باشد.
فاضل لنکرانی در خاتمه بیان داشت: بحث فقه اجتماعی باید زودتر از این‌ها در حوزه آغاز می‌شد و حالا نیاز است با دقت، محققین و پژوهشگران، موجی در حوزه و دانشگاه‌ها ایجاد کنند. امیدوارم که این فصلنامه بتواند موجی جدید در حرکت‌های فکری ایجاد کند و پژوهشگران را برای مطالعات عمیق در فقه اجتماعی تشویق کند.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) همچنین تأکید کرد: ظرفیت‌های پژوهشی در فقه اجتماعی بسیار فراوان است و مجال زیادی برای تحقیق وجود دارد. ما آن‌قدر پژوهش در فقه اجتماعی داریم که در سایر رشته‌های دینی نمی‌توان پیدا کرد.
