شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان گفت: در شرایط فعلی، به همان میزان که اندیشه اسلامی در حال بسط و توسعه است، اندیشه‌های متقابل با آن هم دامنه نفوذ خود را گسترش می‌دهند و همواره نیم نگاهی هم به تخریب ارزش‌های اسلامی و مبانی نظری و عملی ولایت‌فقیه دارند لذا باید اندیشه‌های مرحوم نائینی در مصداق خاص و اندیشه اسلامی در مصداق عام مدون و طبقه‌بندی شود تا امکان تفسیر به رأی مبانی فقه ولایتی وجود نداشته باشد.
به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سید احمد علم‌الهدی در دیدار با اعضای کنگره بزرگداشت مرحوم نائینی که به میزبانی دفتر نماینده ولی فقیه در استان برگزار شد، اظهار کرد: مرحوم نائینی نخستین فقیهی است که در تاریخ فقه، پیرامون مباحث اجتماعی و سیاسی به بیان نقطه نظرات خود پرداخته است. تا پیش از ایشان در شاخص‌ترین مصداق، مباحثی پیرامون ولایت جائر و تا حدی مقدمات ولایت‌فقیه مطرح می‌شد اما به طور خاص این مرحوم نائینی بود که در آن موقعیت خاص جامعه اسلامی، مباحث اجتماعی و سیاسی را از منظر فقه مطرح می‌کرد. به طور مثال، شما در اندیشه فقهی مرحوم محقق کرکی هیچ نشانه‌ای از مبانی سیاسی مشاهده نمی‌کنید اما تفسیر سوژه‌های قطعی اجتماعی در اندیشه مرحوم نائینی باعث می‌شود تا ایشان به‌عنوان مظهر مجسم یک فقیه نواندیش و پرچم‌دار اندیشه‌های نوآورانه در فقه سیاسی باشد.
عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان افزود: ویژگی شاخص مرحوم نائینی این بود که در گام اول، اندیشه‌های خود را مدون کرد و سپس از ابزار فقه برای تحلیل و واکاوی مسائل روز استفاده کرد. مجوزهایی که مرحوم آیت‌الله نائینی در کتاب «تَنبیهُ‌الاُمَّه وَ تَنزیهُ‌المِلَّه» برای آرای عمومی و ساختارهای شورایی قائل می‌شود، در این راستا بود که برای دستاوردهای قیام مشروطه، پشتوانه فقهی مستدل و متقن وجود داشته باشد اما درنهایت، جریان‌های مقابل توانستند کار را به جایی برسانند که تفاسیر انحرافی منشعب از این اندیشه‌های والا و پاک، بر اصل مبانی نظری آن مقدم شود و آموزه‌های التقاطی، جای ارزش‌های اصیل اسلامی را بگیرد.
لزوم چهارچوب بندی اندیشه‌های علامه نائینی
نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی خاطرنشان کرد: در شرایط فعلی، به همان میزان که اندیشه اسلامی در حال بسط و توسعه است، اندیشه‌های متقابل با آن هم دامنه نفوذ خود را گسترش می‌دهند و همواره نیم نگاهی هم به تخریب ارزش‌های اسلامی و مبانی نظری و عملی ولایت‌فقیه دارند لذا باید اندیشه‌های مرحوم نائینی در مصداق خاص و اندیشه اسلامی در مصداق عام مدون و طبقه‌بندی شود تا امکان تفسیر به رأی مبانی فقه ولایتی وجود نداشته باشد.
وی افزود: یکی دیگر از ویژگی‌های اندیشه نائینی این است که مبانی سیاسی خود را فقط در عرصه‌های تقبیحی مطرح نمی‌کند بلکه برای آن، ریشه‌های اثباتی متنوعی از منظر ولایت‌فقیه و مکاسب را هم در نظر می‌گیرد. آن جایی که از واژه حاکم دفاع می‌کند و آن جایی که مبانی اسلامی در سایر عرصه‌ها را هم به‌عنوان سند استدلالات خود در نظر می‌گیرد و در این راستا، کنگره بزرگداشت مرحوم نائینی باید بتواند اندیشه علامه را از نو مدون کند تا در همان راستایی که آیت‌الله نائینی مدنظر داشت، تبیین شود.
عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به روایت معدوم‌سازی نسخه‌های یکی از تألیفات مرحوم نائینی توسط شخص علامه تصریح کرد: پس از به شهادت رساندن مرحوم شیخ فضل‌الله نوری، این مرحوم نائینی بود که طبق اخبار و روایات، با دست خود نسخه‌های کتابش را از بازار شهرهای مختلف خریداری کرد و سپس همه این نسخه‌ها را نابود نمود زیرا جریان روشنفکری در آن زمان، با جدیت به دنبال تحریف تألیفاتی بود که با رویکردهای نواندیشانه به تبیین مبانی اندیشه سیاسی اسلام می‌پرداختند و مرحوم علامه نائینی، نسخه‌های مختلف تألیفش را به دست خود نابود کرد؛ زیرا آگاهی داشت که اندیشه سیاسی او می‌تواند دست‌آویز دشمن شود و در اینجاست که بر کمیته تحقیق و تفحص کنگره واجب می‌شود که سایر آثار مرحوم نائینی را هم جستجو کند تا در اثر یک تحقیق پردامنه و با رویکرد تطبیقی، اصل و فرع هر کتاب از بخش‌های تفسیری آن جدا شود و اندیشه علامه به طور خالص به پژوهشگران و جامعه حوزویان و دانشگاهیان قابل‌ارائه باشد.
جلسات درس خارج فقه حوزه‌های علمیه، بستری مناسب برای تبیین فقه سیاسی
استاد خارج فقه حوزه علمیه مشهد با تأکید بر ضرورت بهره‌گیری کمیسیون‌های تحقیق و پژوهش این کنگره از منابع کتابخانه آستان قدس رضوی گفت: یکی از امتیازات بارز مشهدالرضا (ع) برای کنگره‌های تخصصی، وجود بابرکت کتابخانه آستان قدس رضوی و خصوصاً گنجینه نسخ خطی آن است که گاهی در آن کتاب‌هایی در دسترس است که حتی در نجف هم یافت نمی‌شود. علاوه بر این، به لطف خدا پس از تحولی که در حوزه علمیه خراسان صورت گرفت، مبانی مطرح‌شده در دروس خارج فقه مشهد تا حد زیادی پیرامون مسائل روز است اما همچنان بسیاری از اساتید حوزه خراسان براساس مبانی قدیمی نجفی به طرح بحث می‌پردازند که باعث می‌شود اندیشه‌های نوآورانه‌ای در دروس آنان وجود نداشته باشد و لذا برگزاری این کنگره در مشهدالرضا (ع) می‌تواند حوزه علمیه خراسان را هم به طور فزاینده از برکات اندیشه متعالی مرحوم علامه نائینی بهره‌مند کند. اگر مکتوبات مرحوم آیت‌الله نائینی بتواند در خدمت جلسات درس خارج فقه حوزه‌ها قرار بگیرد، اقدام مؤثر و برکت بزرگی متأثر از برگزاری کنگره بزرگداشت این عالم ربانی خواهد بود.
علم‌الهدی ابراز کرد: حضور اعضای کنگره بزرگداشت مرحوم نائینی در مشهدالرضا (ع) می‌تواند سرمنشأ خیرات و برکات فراوان باشد؛ زیرا علی بن موسی‌الرضا (ع) عالم آل محمد است و برخلاف هجمه‌های سیاسی دشمنان که مسئله‌ای گذراست و به‌جز ابتلائات و گرفتاری‌های مقطعی برای افراد خاص، هیچ آورده دیگری ندارد، آن چیزی که تا ابد به یادگار باقی خواهد ماند، همین تلاش‌های فکری و مطالعات راهبردی درباره مبانی اندیشه‌های فقهی است که به یقین مشمول عنایات خاصه بقیه‌الله الاعظم (ارواحنا فداه) خواهد بود.
