شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
کتاب «حقوق ادیان» اثر حجت‌الاسلام غلامرضا پیوندی در گروه فقه و حقوق پژوهشکده نظام‌های اسلامی توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه به زیور طبع آراسته شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، در تعریف حقوق ادیان ــ به معنای حق‌های ادیان ــ چهار فرض قابل تصور است: فرض نخست، مراد از موضوع حقّ دین به حقّ خدا بازگشت می‌کند. فرض دوم، حقّ دین حقّی مستقل است که برای دین تعریف می‌شود. فرض سوم، حقّ دین به حقّ دینداران بازگشت می‌کند و در فرض چهارم، حقّ دین به حقّ دینداری باز می‌گردد. البته ممکن است کسی نسبت به فرض‌های پیش‌گفته نقد داشته باشد یا به تعریف حقوق ادیان با ترکیبی از فرض‌های پیشین برسد. در هر حال، ناچاریم ــ هرچند با مسامحه ــ بپذیریم که دین به عنوان یک مجموعه ــ اعم از اینکه دارای شخصیت حقوقی مستقل باشد یا خیر ــ از حق‌هایی برخوردار است و به تبع آن، دینداران یک دین و دینداری نیز باید از حقوقی برخوردار باشند تا در برابر آن بتوان تکالیف و مقررات را وضع کرد.
در عرصۀ بین‌المللی و داخلی کشورها، خصوصاً کشورهای اسلامی، با توجه به مسائل گوناگون پیش آمده و ضدیت با اسلام و مسلمانان، تلاش‌های زیادی برای متقاعدکردن مجامع جهانی و بین‌المللی به منظور ایجاد ساز و کارهای مناسب در جهت حمایت از ادیان الهی و دینداران صورت گرفته است. به رغم مخالفت دولت‌های غربی، تلاش کشورهای اسلامی نتایجی در پی داشته و در این زمینه، قطعنامه‌هایی در شورای حقوق بشر و مجمع عمومی سازمان ملل به تصویب رسیده است. وضعیت تصویب این قطعنامه‌ها بیانگر تعارض میان کشورهای اسلامی و دولت‌های غربی شده است و دو طرف این مباحثه را به دو بلوک ایدئولوژیک تبدیل کرده است. در یک سوی این مباحثه، دولت‌های غربی صف کشیده‌اند که تحت لوای آزادی بیان از نفرت مذهبی و دینی حمایت می‌کنند و در سوی دیگر آن، کشورهای اسلامی قرار دارند و بر این باورند که آزادی بیان تابع محدودیت‌های قانونی است و نباید با دستاویز قرار دادن آن، حرمت ادیان شکسته شود.
کشورهای اسلامی برای مقابله با موج توهین و تنفر نسبت به ادیان مختلف، خاصه دین اسلام، مانند انتشار کتاب موهن آیات شیطانی تا نشر کاریکاتورهای موهن در روزنامه‌های برخی کشورهای غربی کوشیده‌اند از مکانیسم‌های موجود در نظام بین‌المللی حقوق بشر بهره جویند و از راه تدوین و تصویب قواعد موضوعه و ایجاد قواعد هنجاری دربارۀ حرمت ادیان و ممنوعیت توهین به مقدسات ادیان، کشورهای غربی را وادار سازند تا از این هنجارها پیروی کنند. در مقابل، نمایندگان کشورهای غربی و حقوقدانان این کشورها تأکید می‌کنند که ساز و کارهای ملل متحد برای حمایت از حقوق بشر و به منظور حمایت از حقوق افراد تعبیه شده‌اند. بنابراین، کاربست چنین ساز و کارهایی برای حمایت از حقوق ادیان نوعی انحراف محسوب می‌شود.
پس از بیان مختصری از دین و حقوق ادیان و سابقۀ اقدامات انجام گرفته، باید اظهار کرد که هم‌زمان با اقبال جهانی به موضوع دین و معنویت، توهین به دین و مقدسات و در مرحلۀ بعد، تعرض به دینداران ابعاد گسترده‌تری یافته است. این موضوع از جنبه‌ها و ابعاد گوناگون قابل بررسی و دقت است. در حقیقت، این موضوع از نگاه حقوقی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و دیگر ابعاد قابل بحث و گفت‌وگوست. ابعاد این بحث از نگاه فقهی ــ حقوقی (هم از نگاه بین‌المللی و هم حقوق داخلی) حائز اهمیت است. آیا قواعد و مقررات حقوقی از جمله قواعد و مقررات بین‌المللی می‌تواند در حد بضاعت خود در حفظ و حمایت از حقوق دین و دینداران مفید و راه‌گشا باشد؟ البته این مسئله به بررسی موشکافانه از نظرگاه حقوقی نیاز دارد. نظر به ضرورت ایجاد و گسترش ادبیات علمی ــ حقوقی در این باره و بررسی و ارائۀ راهکارهای مناسب برای مقابله با توهین به ادیان، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با همکاری دانشگاه مفید، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، کمیسیون حقوق بشر اسلامی، مؤسسه آموزشی ــ پژوهشی امام خمینی ; و وزارت امور خارجۀ جمهوری اسلامی ایران همایش ملی «حقوق ادیان» را برگزار کرد.
گفتنی است، کتاب حقوق ادیان اثر حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا پیوندی در ۲۸۰ صفحه با قیمت ۵۰ هزار تومان راهی بازار نشر شده است.
علاقمندان جهت تهیه کتاب و یا اطلاعات تکمیلی می‌توانند به وبگاه رسمی سازمان انتشارات پژوهشگاه به نشانی: www.poiict.ir مراجعه کنند.
