شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
علامه سید عبدالحسین شرف‌الدین ۱۰ اصل در موضوع تقریب دارد که لحاظ کردن این اصول برای هر کسی که می‌خواهد در حوزه تقریب کار کند، لازم است.
به گزارش شبکه اجتهاد، درس‌گفتار «اصول راهبردی تقریب در سیره و آثار علامه شرف‌الدین و امام صدر» عصر دوشنبه، ۴ آذر ماه در محل موسسه برگزار شد. دکتر علیرضا هزار، پژوهشگر حوزه دین سخنران این درس‌گفتار بود که در ابتدای بحث با اشاره مختصر به زندگی علامه شرف‌الدین عنوان کرد: «علامه سید عبدالحسین شرف‌الدین در سال ۱۲۹۰ ه.ق در کاظمین متولد شد و در ۱۳۷۷ ه.ق قمری وفات یافت. در کودکی به همراه پدر به جبل عامل کوچ کرد و برای ادامه تحصیلات دوباره به عراق بازگشت و در سال‌های بعد مجدد به جبل‌عامل بازگشت و تا پایان عمر در آنجا ماند.»
او در نسبت بررسی آثار علامه با امام صدر گفت: «یکی از مبانی و مبادی فکری امام موسی صدر، اندیشه علامه سید شرف‌الدین است. معتقد هستم مبانی عقیدتی او متاثر از علامه است و بر اساس همین مبانی مشترک، افعال مشترکی را در یک منطقه مشترک انجام می‌دهند.»
هزار در ادامه عنوان کرد که مبنای این بحث بر محور کتاب «الفصول المهمه فی تألیف الامه» نوشته علامه شرف‌الدین است و سپس با اشاره به نقطه آغاز تقریب در تاریخ تشیع گفت: «بعد از دوره صفویه، موضوع تقریب بین شیعه و سنی اولین بار در زمان نادرشاه مطرح شد اما این طرح شکست خورد و نادر شاه هم از طرح خود پشیمان شد. از آن زمان تا به امروز این موضوع بارها در قالب تقریب یا وحدت تکرار شده و در میان چهره‌هایی که به این موضوع پرداختند ۳ شخصیت را می‌توان نام برد که دکترین تقریب دارند: علامه سید شرف الدین، آیت‌الله بروجردی و علامه عسگری. معتقد هستم امام موسی صدر هم خوانش جدیدی ندارد و بر مبنای نظریات این ۳ شخصیت کار کرده است.»
او افزود: «روش علامه سید شرف الدین، تئوری خلافت اسلامی بود. روش آیت‌الله بروجردی، تئوری تعایش سلمی (زندگی مسالمت آمیز) و روش آیت‌الله عسگری، نوسازی تاریخ و حدیث بود.»
هزار سپس عنوان کرد که پروژه تقریب در کشور ما آن طور که می‌خواستیم پیش نرفت و از این رو نیازمند بازخوانی جدی در روش‌های انجام آن و نیز بازگشت به آثار و افکار پیشینیان هستیم. او همچنین یکی از دلایل ناموفق بودن پروژه تقریب را نداشتن الگویی واحد و داشتن اصولی برای انتخاب الگو ذکر کرد و در ادامه به اصول ۱۰گانه علامه شرف‌الدین اشاره کرد که در آثار و فعالیت‌های علامه وجود دارد و لحاظ کردن این اصول برای هر کسی که می‌خواهد در حوزه تقریب کار کند لازم است.
اصول دهگانه تقریب در دیدگاه علامه شرف‌الدین که هزار در این سخنرانی به آنها اشاره کرد به شرح زیر است:
۱- ارزش تقریب: آیا تقریب و وحدت مفهوم ارزشی بالذات است؟ یعنی به خودی خود مطلوب است؟ پاسخ: وحدت دارای ارزش ذاتی نیست. وحدت دارای یک مفهوم برداری است. یعنی ابتدا باید سوالی قبل از این سوال پرسیده شود، وحدت با چه کسی؟ وحدت با چه چیزی؟ مخاطب و غایت وحدت و تقریب باید مشخص شود. این است که ارزش آن را تعیین می‌کند.
۲- مراتب تقریب: تقریب امری واحد نیست و دارای مراتب است.
۳- فرایند تقریب: تقریب مقوله‌ای فرایندی است. یعنی مقدمات و لوازم و … می‌خواهد.
۴- حق محوری: نباید برای تقریب حق را ذبح کرد چون تقریب در خدمت حق است.
۵- تولی و تبری: حق محوری صفت تفکر است و نه فعل. بنابراین به تولی و تبری نیاز داریم یعنی نصرت دین و مقاوت به دین‌ستیزی است.
۶- پایبندی به تقیه: تقیه به معنای تامین اهداف با حداقل هزینه است، اهداف حق محور. امام صدر استاد این قضیه است و اهدافش را با حداقل هزینه به بار می‌آورد.
۷- حرمت انسان: انسان به ما هو انسان حرمت دارد. حرمت نیز همانند تقریب مفهوم برداری است و درجات دارد.
۸- تحمل و مدارا: مدارا باوری است که به عمل می‌رسد اما در فرم‌های مختلف. شرف‌الدین دو سخنرانی مفصل در شرح روایتی از پیامبر درباره این مفهوم دارد.
۹- تعامل بر محور مشترکات: علامه شرف‌الدین می‌گفت ما با کسانی که اختلاف داریم اشتراک هم داریم و معروف است آیت‌الله بروجردی تحت تاثیر این رفتار علامه توصیه کرد کتابی در باب احادیث مشترک نوشته شود که در آن زمان البته نگاشته نشد.
۱۰- پذیرش اختلافات: ما در مبنا با یکدیگر اختلاف داریم و نباید آن را نادیده بگیریم اما قبول این اختلاف به تقریب کمک می‌کند.
بنابر گزارش مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر؛ دکتر علیرضا هزار، در پایان سخنانش عنوان کرد: «علامه شرف‌الدین ۳ پیشنهاد دارد و می‌گوید وحدت و تقریب در ۳حوزه می‌توانند خود را نشان دهند: حوزه همکاری اسلامی (مرتبط با سیاسیون)، حوزه همزیستی اسلامی (مرتبط با مردمان) و حوزه همفکری اسلامی (مرتبط با عالمان). این اصولی که بیان شد نموداری از رفتار علامه در موضوع تقریب است. امام موسی صدر هم بر همین مبنا در لبنان زیست و فعالیت کرد. حالا مجموعه گام به گام با امام را با توجه به این ۳ حوزه می‌توان بررسی کرده و رفتار و روش تقریبی امام صدر را رصد کرد.
