شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
استاد فاضل لنکرانی با اشاره به چارچوب اجتهاد گفت: چه بخواهیم و چه نخواهیم، رسائل و مکاسب و کفایه، ارکان اجتهاد شده است. این‌ها بدیل ندارد و بعداً هم بدیل نخواهد داشت. اگر ما بخواهیم این‌ها را جابه‌جا یا کم‌وزیاد کنیم، واقعاً به اجتهاد ضربه می‌زنیم.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد محمدجواد فاضل لنکرانی، در پایان درس خارج اصول فقه(۱)، طی سخنانی به اهمیت پرداختن به تراث و کلمات قدماء پرداخت و انتقاد خود را نسبت به برنامۀ جدید آموزشی حوزه بیان داشت و گفت: تا این زمان متنی که بتواند در برابر متن کفایه قد علم کند وجود ندارد. البته بزرگانی مثل مرحوم شهید صدر (رضوان‌الله تعالی علیه) حلقات را نوشته‌اند که مزایایی نسبت به کفایه دارد اما از حیث اتقان در تعابیر و از حیث علمیت اگر تمام حلقات جمع شود به‌اندازه یک سطر کفایه نمی‌شود. این حرف‌ها که این روزها در حوزه زده می‌شود، برای ما روشن نیست روی چه حسابی زده می‌شود؟ شما بگوئید کنار کفایه حلقات را بخوانید که واقعاً خوب است، حتی لازم است.
نظر آیت‌الله سیستانی درباره جایگزینی حلقات به‌جای رسائل
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) با اشاره به نظر آیت‌الله سیستانی درباره جایگزینی حلقات به‌جای رسائل، اظهار کرد: یک وقتی (سال ۹۵-۹۴) در نجف خدمت حضرت آیت‌الله سیستانی عرض کردم: «شنیدم در نجف قرار بر این شده که به‌جای رسائل، حلقات گذاشته شود؟ فرمودند: ابداً به‌هیچ‌وجهی، حالا بعضی از مدارس شاید، ولی بنای اصلی حوزه همان رسائل است».
این استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با بیان اینکه چه بخواهیم و چه نخواهیم رسائل و مکاسب و کفایه ارکان اجتهاد شده و این‌ها بدیل ندارد و بعداً هم بدیل نخواهد داشت، ابراز کرد: مرحوم محقق اصفهانی تمام افکار و انظارش را حول این عبارت‌های کفایه دارد، شما تا کفایه را نخوانید چطور می‌توانید عبارات اصفهانی را دقت کنید؟ تا مکاسب را نخوانید چطور عبارات و تحقیقات اصفهانی را در مورد مکاسب می‌توانید بررسی کنید؟ امروز این به‌عنوان سرمایه‌ی اصلی اجتهاد شده، ما بخواهیم این‌ها را جابجا کنیم، کم‌وزیاد کنیم، واقعاً به اجتهاد ضربه می‌زنیم.
رسائل، مکاسب و کفایه، مثل یک رود جاری است
وی سپس با اشاره عمق کتب رسائل، مکاسب و کفایه، بیان داشت: خودم چهار یا پنج دوره از سال ۶۱ تا ۶۴ در مدرسه رضویه قم معالم گفتم، شرح مفصلی هم همان زمان‌بر معالم نوشتم یکی از آقایان از من گرفت و نفهمیدم آن کتاب چی شد؟! بعضی از استدلال‌ها این‌چنین است، اما رسائل این‌طور نیست، کفایه و مکاسب این‌طور نیست، مثل یک رود جاری است که همین‌طور باید برویم از این استفاده کنیم و خودمان به اجتهاد نزدیک شویم. اگر یک شیخ انصاری دوباره بیاید و بتواند با آن قوت بنویسد.
فاضل لنکرانی در ادامه افزود: یک وقتی یک کسی گفت به آیت‌الله بروجردی عرض کرده بودند که شما هم یک متنی مانند شرایع محقق بنویسید، آقای بروجردی با آن عظمت فقهی فرموده بودند که من یک سطر هم مثل شرایع نمی‌توانم بنویسم! این‌ها عباراتی نیست که بگوییم یک کسی یک مقداری معلومات دارد و می‌تواند متنی بنویسد، این‌طور نیست.
مباحث الفائق به‌هیچ‌وجه قابلیت متن درسی ندارد
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) با اشاره به مصوبه اخیر شورای عالی حوزه علمیه قم، تصریح کرد: شورای محترم حوزه اگر می‌خواهد غنای علمی به این حوزه بدهد که تابه‌حال نداده، اگر می‌خواهد غنای علمی به این حوزه بدهد بیاید یک مباحثی را اضافه کند، بگوید کنار مکاسب چند کتاب اقتصادی راجع به مباحث اقتصادی درباره تورم، بورس، حقیقت پول، مالکیت معنوی را طلبه بداند، یا مباحثی که در کتاب الفائق آمده به‌هیچ‌وجه قابلیت متن درسی ندارد، به‌عنوان یک کتاب مطالعاتی عیبی ندارد، به‌عنوان یک کتاب مباحثه عیبی ندارد.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، افزود: ببینید، مرحوم آخوند این دو نظریه صاحب معالم و مرحوم میرزا را چطوری مطرح می‌کند؟ این یک لطفی بوده که خدا به این مرد کرده، اصول را به این نحو نوشته، ما یک وقت دنبال راحت‌طلبی هستیم که این ضمیر به کجا برمی‌گردد… اینجا به‌جای اینکه بگوید واضح المنع علتش را ذکر می‌کرد که من فکر نکنم، معنای متن این است که یک چیز محوری بیاورد و خواننده دائماً فکر کند، یکی بگوید واضح المنعش عقلاً و یکی بگوید واضح المنع من حیث التبادر، این‌ها چیزهایی است که باید توجه شود. آنچه ما می‌فهمیم این است و شاید آن آقایان بهتر از ما بفهمند!
متن نوشتن، یک احاطه اجتهادی بسیار قوی می‌خواهد
وی ادامه داد: متن نوشتن یک احاطه اجتهادی بسیار قوی می‌خواهد که این یک جهتش هست، اما اینکه ترتیب بحث، تنظیم بحث، قوت در عبارات، این‌ها چیزهایی است که کمتر در افراد جمع می‌شود. اینکه من می‌گویم نخواهد آمد یعنی به‌حسب ظاهر نمی‌آید، ممکن است معجزه شود کسی قوی‌تر از شیخ و آخوند بیاید. مرحوم کمپانی هم با کلمات شیخ، کمپانی شد.
فاضل لنکرانی در خاتمه با بیان اینکه همه سخن ما رشد و بالندگی حوزه علمیه است، اظهار کرد: همه دعوای ما همین است که می‌گوئیم برای اینکه حوزه رشد داشته باشد، بالنده باشد، برای اینکه یک مدرس خارج فقط تکرار مکررات نکند، باید این‌ها دقیق و عمیق خوانده شود، از این‌ها عمیق‌تر اگر داریم بیاورید؟! ولی تا حالا نیامده، ما می‌گوئیم بعد هم شاید بعید است، استبعاد می‌کنیم و نمی‌گوئیم عادتاً محال است.
لازم به ذکر است، استاد محمدجواد فاضل لنکرانی شهریورماه گذشته در نقد برنامه جدید نظام آموزشی حوزه علمیه قم، طی سخنانی گفته بود: از مثله کردن مکاسب و رسائل شیخ بسیار نگرانیم و این کار موجب انهدام فقاهت در حوزه خواهد شد! (اینجا بخوانید)
——————————-
- هشتم آذرماه ۱۴۰۱
ما طلبه شدیم که ببینیم شیخ انصاری و آخوند خراسانی در رسائل و مکاسب و کفایه چه گفته اند و چه دقت ها و ریزه کاری هایی انجام داده اند
یا طلبه شدیم ببینیم خداوند در قرآن و ائمه در روایات چه فرموده اند و این متون مقدس را بفهمیم
واقعاً چرا تاسف و افسوس نمی خورید یک کتاب درسی برای فهم درست متن روایات نداریم یا آیات الاحکام در حوزه درس حاشیه ای است
برای فقه استدلالی هم یک متن روان و متقن مثل «کتاب حدائق الناضره» یا «کتاب فقه الصادق» مرحوم آیت الله روحانی خوانده بشود راهگشاتر از متن سنگین مکاسب شیخ است
بجای اتهام و برچسب، نقد علمی کنید. این روش که به دیگران اتهام تعصب یا اینکه دنبال منافع شخصی هستند، آن هم نسبت به اساتیدی که دهها سال در حوزه معارف دینی زحمت کشیدند، شایسته نیست.
معلوم است که باید مخالفین زیادی برای تغییر باشد چرا که استادان زیادی با تدریس مثلا ده دور رسائل و … معروف شدند حالا اگر تغیرر کند انگار آن استاد باد هوا تدریس کرده پس این همه مخالفت و مقدس سازی و تعصب طبیعی است!!!
در این کلمات تعصب بیش از حد موج می زند خصوصا آن جا که می گوید ( اگر تمام حلقات جمع شود به‌اندازه یک سطر کفایه نمی‌شود )