شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
گرچه دشمنان منتظر هستند تا کوچکترین اختلافی را علم کنند اما باید دید اختلافات معقول است یا نامعقول؛ در سایه حکومت اسلامی وقتی حاکم شرع اعلام کرد عید است مردم باید بپذیرند.
به گزارش شبکه اجتهاد، مسئله رویت هلال ماه شوال و تعیین عید سعید فطر از جمله احکام فقهی است که بعضا میان مراجع عظام تقلید درباره آن اختلاف نظر وجود دارد؛ باید توجه داشت که اختلافی که بعضا در مورد تعیین روز عید فطر پدید می آید، بدون دلیل نیست. این اختلاف دو منشا می تواند داشته باشد:
۱-اختلاف در مبنا و فتوا: به این معنی که ممکن است مرجعی در تعیین ثبوت هلال اختلاف افق را قبول نداشته باشد و مرجع دیگری آن را قبول داشته باشد. یا مرجعی تنها رویت ماه از طریق چشم غیرمسلح را ملاک بداند اما مرجع دیگر یقین به حلول ماه از هر طریقی ولو با چشم مسلح را کافی بداند.
بنا بر این ثبوت رویت هلال برای یک مرجع، دلیل آن نیست که برای مرجع دیگری نیز ثابت شده باشد چرا که چه بسا فتاوای آن دو در مورد ثبوت هلال، متفاوت باشد.
۲- درست است که به اتفاق همه مراجع، شهادت دو بینه عادل برای ثبوت هلال کافی است اما باید توجه داشت که اولا: با توجه به اختلاف مبنا، فتوایی که بیان شد، معتبر بودن شهادت دو بینه عادل نزد یک مرجع، به آن معنا نیست که لزوما شهادت آن دو نزد مرجع دیگر نیز معتبر باشد زیرا ممکن است مثلا آن دو فرد ماه را با چشم مسلح دیده باشند در حالی که مرجع دوم، دیدن با چشم مسلح را برای ثبوت ماه کافی نداند.
ثانیا: عدالت بینه برای پذیرش قولشان شرط است لذا عدالت هر یک از دو بینه، باید برای هر مرجعی که می خواهد به حرف آنها اتکاء کند، ثابت شده باشد. ضمنا در بسیاری از موارد، معتمدان یک منطقه، رویت خود را تنها به اطلاع یکی از مراجع می رسانند که آن مرجع به استناد حرف آنها، حکم به عید فطر می کند اما مراجع دیگر که از این بینه اطلاع نیافته اند، چنین حکمی صادر نخواهند کرد.
بنا بر این حاصل نکته اول این است که در مواردی که در یقین روز عید فطر اختلاف پیش می آید، این اختلاف کاملا ریشه در مبانی و فتاوای مراجع دارد لذا بدون دلیل و مدرک نیست.
رییس مرکز ملی پاسخگویی به شبهات دینی در گفتگو با شبستان درباره چرایی اختلاف فقها در تعیین عید سعید فطر گفت: برخی اختلاف نظرها فقهی و مبنایی است، به طور مثال در مساله اعلام عید فطر برخی از فقها اعتقاد دارند رؤیت ماه حتما باید با چشم مسلح دیده شود یا برخی معتقدند اگر ماه با تلسکوپ دیده شود، کافی است یا عده ای دیگر بیان می کنند پایان ماه مبارک رمضان با محاسبات نجومی هم کفایت می کند و نیاز به دیدن هلال ماه شوال نیست و هر چند ماه رویت نشود اما ماه مبارک رمضان پایان یافته است.
وی ادامه داد: این اختلاف، اختلاف مبنایی است؛ باید بررسی کرد از نظر فقهی مبانی آن فقیه چیست؟ یعنی دیدن با چشم غیرمسلح را شرط می داند یا رویت با چشم مسلح را هم می پذیرد یا محاسبات نجومی را کافی می داند.
حجت الاسلام سادات منصوری عنوان کرد: این مساله برمی گردد به موضوع شناسی است. فرض کنیم نظر فقیهی این است که ماه حتما باید با چشم دیده شود، اینجا برگشت مساله به این است که آیا ماه با چشم دیده شد یا نشد؟ آیا به آن گزارشاتی که به فقیه می رسد، چقدر باید اعتنا شود.
وی با بیان اینکه دشمنان منتظر این هستند کوچکترین مساله پیش بیاید تا آن را علم کنند، گفت: اما باید دید این اختلاف در اعلام پایان ماه مبارک رمضان، معقول است یا نامعقول. به نظر می رسد این اختلاف معقولی است. راه حلی هم که شرع برای رفع آن پیشنهاد داده این است که در زمانی که حکومت اسلامی برقرار نیست، هر حاکم شرع یا مجتهد عید فطر را اعلام کرد، بقیه و دیگر افراد باید تبعیت کنند اما وقتی حکومت اسلامی برقرار بود و حاکم شرع اعلام عید کرد، مردم باید بپذیرند.
رییس مرکز ملی پاسخ گویی به شبهات دینی خاطرنشان کرد: اختلاف در این مساله به دلیل مبنا یا موضوع است که فهم آن برای مقلدان کمی دشوار است. این مساله باید در سطح مراجع حل شود و بهترین راه این است که به مرجعیت ولی فقیه و حکومت اسلامی توجه شود.
۱-اختلاف در مبنا و فتوا: به این معنی که ممکن است مرجعی در تعیین ثبوت هلال اختلاف افق را قبول نداشته باشد و مرجع دیگری آن را قبول داشته باشد. یا مرجعی تنها رویت ماه از طریق چشم غیرمسلح را ملاک بداند اما مرجع دیگر یقین به حلول ماه از هر طریقی ولو با چشم مسلح را کافی بداند.
بنا بر این ثبوت رویت هلال برای یک مرجع، دلیل آن نیست که برای مرجع دیگری نیز ثابت شده باشد چرا که چه بسا فتاوای آن دو در مورد ثبوت هلال، متفاوت باشد.
۲- درست است که به اتفاق همه مراجع، شهادت دو بینه عادل برای ثبوت هلال کافی است اما باید توجه داشت که اولا: با توجه به اختلاف مبنا، فتوایی که بیان شد، معتبر بودن شهادت دو بینه عادل نزد یک مرجع، به آن معنا نیست که لزوما شهادت آن دو نزد مرجع دیگر نیز معتبر باشد زیرا ممکن است مثلا آن دو فرد ماه را با چشم مسلح دیده باشند در حالی که مرجع دوم، دیدن با چشم مسلح را برای ثبوت ماه کافی نداند.
ثانیا: عدالت بینه برای پذیرش قولشان شرط است لذا عدالت هر یک از دو بینه، باید برای هر مرجعی که می خواهد به حرف آنها اتکاء کند، ثابت شده باشد. ضمنا در بسیاری از موارد، معتمدان یک منطقه، رویت خود را تنها به اطلاع یکی از مراجع می رسانند که آن مرجع به استناد حرف آنها، حکم به عید فطر می کند اما مراجع دیگر که از این بینه اطلاع نیافته اند، چنین حکمی صادر نخواهند کرد.
بنا بر این حاصل نکته اول این است که در مواردی که در یقین روز عید فطر اختلاف پیش می آید، این اختلاف کاملا ریشه در مبانی و فتاوای مراجع دارد لذا بدون دلیل و مدرک نیست.
رییس مرکز ملی پاسخگویی به شبهات دینی در گفتگو با شبستان درباره چرایی اختلاف فقها در تعیین عید سعید فطر گفت: برخی اختلاف نظرها فقهی و مبنایی است، به طور مثال در مساله اعلام عید فطر برخی از فقها اعتقاد دارند رؤیت ماه حتما باید با چشم مسلح دیده شود یا برخی معتقدند اگر ماه با تلسکوپ دیده شود، کافی است یا عده ای دیگر بیان می کنند پایان ماه مبارک رمضان با محاسبات نجومی هم کفایت می کند و نیاز به دیدن هلال ماه شوال نیست و هر چند ماه رویت نشود اما ماه مبارک رمضان پایان یافته است.
وی ادامه داد: این اختلاف، اختلاف مبنایی است؛ باید بررسی کرد از نظر فقهی مبانی آن فقیه چیست؟ یعنی دیدن با چشم غیرمسلح را شرط می داند یا رویت با چشم مسلح را هم می پذیرد یا محاسبات نجومی را کافی می داند.
حجت الاسلام سادات منصوری عنوان کرد: این مساله برمی گردد به موضوع شناسی است. فرض کنیم نظر فقیهی این است که ماه حتما باید با چشم دیده شود، اینجا برگشت مساله به این است که آیا ماه با چشم دیده شد یا نشد؟ آیا به آن گزارشاتی که به فقیه می رسد، چقدر باید اعتنا شود.
وی با بیان اینکه دشمنان منتظر این هستند کوچکترین مساله پیش بیاید تا آن را علم کنند، گفت: اما باید دید این اختلاف در اعلام پایان ماه مبارک رمضان، معقول است یا نامعقول. به نظر می رسد این اختلاف معقولی است. راه حلی هم که شرع برای رفع آن پیشنهاد داده این است که در زمانی که حکومت اسلامی برقرار نیست، هر حاکم شرع یا مجتهد عید فطر را اعلام کرد، بقیه و دیگر افراد باید تبعیت کنند اما وقتی حکومت اسلامی برقرار بود و حاکم شرع اعلام عید کرد، مردم باید بپذیرند.
رییس مرکز ملی پاسخ گویی به شبهات دینی خاطرنشان کرد: اختلاف در این مساله به دلیل مبنا یا موضوع است که فهم آن برای مقلدان کمی دشوار است. این مساله باید در سطح مراجع حل شود و بهترین راه این است که به مرجعیت ولی فقیه و حکومت اسلامی توجه شود.
