استاد درس خارج فقه حوزه علمیه قم گفت: تولید قانون فقهی نیازمند تحول در شیوه استنباط و نگاه دقیق به مقتضیات قانونی است و صرفاً با ترمیمهای ظاهری تحقق نمییابد. به گزارش شبکه اجتهاد، شصتمین نشست علمی از سلسله نشستهای تخصصی «روششناسی حکمرانی تقنینی بر پایه موازین اسلامی» با عنوان «فرایند و روشهای تعامل فقه و حقوق در تقنین» در …
Read More »دیدگاه و گزارش
استاد مبلغی:
استاد قوامی تبیین کرد؛
تحدی فقه حکمرانی با سکولاریسم؛ مأموریت ذاتی انبیا برای اقامه حکومت
مفهوم «اقامه دین» صرفاً یک دعوت فردی و اخلاقی نیست، بلکه مستلزم وجود یک «مُقیم» یا برپاکننده است که همان رهبر دینی میباشد. این اقدام برای مشرکین سنگین و غیرقابل تحمل است. بر اساس تحلیل آیات قرآن، حکمرانی وظیفه رهبر دینی است، اما واجب شدن اجرای آن نیازمند سه شرط است: وجود مقتضی (شایستگی کامل رهبر و قانون الهی)، نبود …
Read More »
گزارش نشست؛
لوازم فقهی «اطلاق» در نظریه ولایت مطلقه فقیه
حجتالاسلام محمد متقیان تبریزی، محقق و مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم، در نشست علمی «لوازم فقهی اطلاق در نظریه ولایت مطلقه فقیه» که در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد، به واکاوی ابعاد نظری و لوازم فقهی «اطلاق» در ساختار ولایت مطلقه فقیه پرداخت. وی در این ارائه، ضمن طبقهبندی دیدگاههای فقها درباره گستره ولایت فقیه، مراتب تصرف ولی …
Read More »
استاد قنبریان مطرح کرد؛
الگوی حکمرانی در فقه شیعه؛ توزین ولایت میان حاکم شرعی و آحاد جامعه
الگوی حکمرانی در فقه شیعه، نه حکومتی محض است و نه مردمی خالص؛ بلکه بر پایه اصل بنیادین «توزین ولایت» میان حاکم شرعی و آحاد جامعه بنا نهاده شده است. با وجود سابقه چهلساله در امر حکمرانی، فقه رایج شیعه گنجینهای از تصرفات حکمیه و اختیارات واگذارشده به مردم دارد که نیاز به صورتبندی مجدد دارد. این الگو، حتی در …
Read More »
در گفتوگو با مؤلف کتاب فتوای هستهای بررسی شد؛
فتوای تحریم سلاح هستهای؛ اجتهاد فقهی یا حکم مصلحتی؟/ استدلال به جواز تولید سلاح هستهای برای بازدارندگی، قابل نقد است
فتوای تحریم سلاح هستهای از سوی حضرت آیتالله خامنهای، گرچه با استقبال گسترده مراجع فقهی و محافل بینالمللی روبهرو شد، اما برخی کوشیدهاند آن را نه یک فتوا، بلکه حکمی حکومتی یا مصلحتی تفسیر کنند؛ برداشتی که ریشه در خلط میان «فتوا»، «حکم حکومتی» و «احکام ثانوی» دارد. در حالیکه این دیدگاه از سوی فقیهی جامعالشرایط و در جایگاه مرجعیت …
Read More »بررسی ظرفیتهای فقه امامیه در عرصۀ قانونگذاری
استاد ورعی معتقد است هرچند برخی فقیهان با نگاهی حداقلی، حکومت را صرفاً مجری شریعت میدانند، با بررسی همۀ اختیاراتی که در فقه سنتی برای حاکم (اعم از معصوم و غیرمعصوم) در نظر گرفته شده، میتوان به این اصل کلی دست یافت که فقه امامیه از ظرفیت کافی برای بهرسمیتشناختن حق قانونگذاری برای حکومت، البته در قلمروی معین (حوزۀ عمومی) …
Read More »حکمرانی زمینهساز؛ منظومه فکری رهبر انقلاب و نسبت آن با مردمسالاری دینی و فقه جواهری
عنصر «مصلحت» که از فقه جواهری فهمیده میشود، بسیار مؤثر است و درک نادرست از آن، موجب سرخوردگی برخی جریانهای عدالتخواه و حتی تبدیل آنان به منتقدین تندرو شده است. با توجه به راهبردهای سیاست خارجی نظام بر پایه عزت، حکمت و مصلحت، فهم صحیح مصلحت از چالشهای اصلی است که نیازمند تشخیص ولی فقیه میباشد و در آن، گاهی …
Read More »الگوی حکمرانی امنیت در اندیشه رهبری؛ از ده گام کلیدی تا بیست پشتوانه بنیادین
استاد علی رضایی تهرانی با عبور از تعاریف رایج و محدود به ابعاد نظامی و سیاسی، به تبیین مدلی میپردازد که در آن امنیت نه صرفاً یک سازوکار اجرایی، بلکه پدیدهای عمیقاً وابسته به اصول توحیدی، اخلاقی و مردمی معرفی میشود. او در نشست «الگوی حکمرانی امنیت از نگاه مقام معظم رهبری»، این الگو را با اتکا به پشتوانههای نظری …
Read More »واکاوی نسبت فقه با حکمرانی مردمی؛ از قلمرو نظری تا الزامات ساختاری
استاد میراحمدی معتقد است وقتی اکثریت مردم از یک حکمرانی رضایت نداشته باشند، این به معنای آسیب رسیدن به مشروعیت حکمران نیست، بلکه به معنای برداشته شدن مجوز حکمرانی است. در چنین حالتی، نیاز به یک «سازوکار مسالمتآمیز» برای تغییر و تحول در حکمرانی است که نه به خشونت بینجامد و نه به تداوم حکمرانی که مردم از آن رضایت …
Read More »انفعال در مواجهه با مسائل حکمرانی، ناشی از ایستایی در فقه الحکومه است/ اندیشه امام خمینی (ره) و گذار از فقه الحکومه به فقه حکمرانی
حجتالاسلام اسدپور، انفعال در مواجهه با مسائل حکمرانی را ناشی از ایستایی در همان فقه الحکومه نجف امام دانست و اظهار داشت: متأسفانه از شاگردان خود حضرت امام تا بزرگان دیگری که به هر حال به بحثهای حکومتی در این سالیان پرداختهاند همه انگار در همان فقه الحکومه نجف امام ایستادهاند. این وضعیت مانع از حل «مسائل عینی جامعه با …
Read More »آیا ولایت فقیه با دموکراسی و آزادی سازگار است؟
ولایت فقیه هدایت خردمندان در چارچوب قانون الهی است و آزادی در اسلام تنها در همین چارچوب معنا دارد، مشروعیت فقیه از دین است و تحقق آن به همراهی مردم وابسته است که این نظام هم بردگی را برانداخته و هم کرامت و آزادی انسانی را تضمین میکند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیتالله جوادی آملی در یکی از سخنرانیهای خود …
Read More »چرخه معیوب حکمرانی؛ شکاف زنجیره حکمرانی از «سندنویسی» تا «پیادهسازی»
شبکه اجتهاد: یکی از مهمترین نارساییهای نهادی در مدیریت اجرایی کشور ما مسأله انباشت طرحها، سندها، قوانین بالادستی، مصوبات و مقرراتی است که بعضاً هزاران ساعت برای طراحی و تدوین و تصویب آنها وقت صرف شده است. اما در همان مقام سند و مصوبه و قانون باقی ماندهاند. برای اثبات این مدعا میتوان دهها و بلکه صدها نمونه در سطح …
Read More »نقدهایی بر وعدهٔ عدالت جهانی غربی
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با واکاوی سیر تاریخی تکامل نسلهای حقوق بشر، از اعلامیه جهانی تا نسل سوم حقهای جمعی ملتها، و با بررسی فلسفه تأسیس سازمانهایی مانند سازمان ملل، شورای امنیت، سازمان تجارت جهانی و آژانس انرژی اتمی، تصریح کرد که هرچند این نهادها در ظاهر برای تضمین عدالت و صلح جهانی ایجاد شدهاند، اما بنیانهای …
Read More »مسئولیت دولت در جنگ؛ از جبران خسارت شهروندان تا مطالبه از متجاوز
استاد حکمتنیا در سخنانی گفت: خسارات ناشی از عملیات نیروهای خودی را از خسارات وارده توسط دشمن متمایز دانست که ذیل اعمال حاکمیت دولت قرار میگیرد. این نوع خسارات باید از تعهدات حقوقی، سیاسی و اجتماعی دولت تفکیک شود. استاد وحدتی شبیری نیز در سخنانی بیان کرد: از مهمترین خلاءهای فقه، عدم وجود باب «مستقل» ضمانات به مفهوم امروزی آن …
Read More »فتوای معیار در قانونگذاری؛ چالش تعدد آراء و ضرورت نظامسازی در فقه حکومتی
برای اداره جامعه اسلامی نمیتوان صرفاً به فتوا اکتفا کرد و نیازمند قانونگذاری هستیم. معنای این سخن، نارسا بودن فتوا نیست، بلکه فتوا اصولاً برای اداره جامعه به معنای نظامسازی کلان طراحی نشده است. اگر بخواهیم بر طبق فتوای مورد قبول هر شخص – اعم از اجتهادی یا تقلیدی – زندگی مردم را اداره کنیم، نخستین گام منجر به اختلال …
Read More »هستهای بهانه است؛ دین و دانش نشانه است!
رهبر انقلاب، بنای جمهوری اسلامی را بر دو پایه «دین» و «دانش» خواندند و گفتند: مردم و جوانان ایران با تکیه بر این دو پایه دشمن را در میدانهای مختلف به عقبنشینی وادار کردند و از این پس نیز همینگونه عمل خواهند کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، به مناسبت چهلمین روز شهدای جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی برضد ملت …
Read More »بدون شبکه هماهنگکننده میان فقه، علم و مدلهای برنامهریزی، دولت اسلامی شکل نمیگیرد/ تحقق تمدن اسلامی در سایۀ فقه استنباطی
استاد میرباقری، با تأکید بر اینکه دین ناظر به سرپرستی کل متغیر است و نباید نقش آن را به احکام کلی و فردی محدود کرد، یادآور شد: تنها از طریق تولید یک منظومۀ منسجم از احکام ولایی مبتنی بر فقه استنباطی میتوان مسیر تحقق تمدن اسلامی را هموار ساخت. دخالت دین در برنامهریزی نباید تنها دخالت در خروج و اصلاح …
Read More »دیدگاه امام (ره) درباره قانونگذاری به خوبی فهم نشد
شبکه اجتهاد: از وقتی مشروطه در ایران مطرح شد، مسئله قانونگذاری به موضوعی مورد اختلاف بین علما تبدیل شد؛ برخی معتقد بودند که قانونگذاری برای جوامعی است که فاقد شریعت هستند، ولی برخی از علما هم گفتند ما چون شریعت داریم نیازی به قانونگذاری نداریم و قانونگذاری را بدعت و باز کردن دکان در برابر شریعت دانستند. لذا فتوا به …
Read More »دست پٌر ایران در میدان و دیپلماسی/ همه بدانند خدای متعال نصرت را برای ملّت ایران تضمین کرده است/ قوه قضائیه جنایات اخیر را از طریق دادگاههای بینالمللی و داخلی بهصورت جدی پیگیری کند
حضرت آیتالله خامنهای با تأکید بر اینکه مسئولان باید با قوت و روحیه کامل به کار خود ادامه دهند، گفتند: همه بدانند که خداوند طبق آیه «وَ لَیَنصُرَنَّ اللهُ مَن یَنصُرُه»، نصرت خود را بر ملت ایران و ذیل نظام اسلامی و چتر قرآن و اسلام تضمین کرده و این ملت یقیناً پیروز خواهد شد. به گزارش شبکه اجتهاد، رهبر …
Read More »بررسی ادله فقهی جواز خروج از معاهده منع گسترش تسلیحات هستهای (NPT)
حجتالاسلام نهاوندی گفت: از نظر فقهی قرآن کریم در سوره انفال، آیات ۵۶ تا ۵۸ تصریح میکند اگر پیمانشکنی یا خیانت احساس شد، حق داریم اعلام کنیم که از آن خارج میشویم. همچنین سیره پیامبر اکرم (ص) گواه این است. پیامبر با بنینضیر و بنیقریظه پس از نقض عهد، پیمان را لغو کرد. امروز که آژانس به تعهدات خود عمل …
Read More »فقه حکمرانی باید پشتوانه «قاعدهمند کردن تدابیر رهبری» باشد/ لزوم رویکرد فراکلان و تمدنساز در فقه حکمرانی
فقه حکمرانی، افقی تازه در فقه اسلامی است که نه تنها مرزهای مدیریت خرد و کلان را درمینوردد، بلکه با دیدگاهی فراکلان، مسیر تمدنسازی و اقامه توحید را برای جامعه ترسیم میکند. این فقه نوظهور، رسالت خطیر تعیین تکلیف حکمران در بستر متغیر و معارض جامعه را بر عهده دارد و مشروعیت خود را از قاعدهمندسازی تدابیر رهبری و ارائه …
Read More »بازتعریف مفهوم محاربه در مقیاس بینالمللی و تمدنی
شبکه اجتهاد: در پی تهدیدات رئیسجمهور ایالات متحده علیه رهبر انقلاب اسلامی، برخی از مراجع تقلید، از جمله حضرت آیتالله مکارم شیرازی، بار دیگر با صدور فتوایی صریح، وی را مشمول عنوان «محارب» دانستند. این فتوا بازتاب گستردهای در میان افکار عمومی و فضای رسانهای داشت. و موجب موج خیزش علمای شیعی و اعلام موضع جدی ایشان شد. اما فارغ …
Read More »بازتعریف دفاع مشروع
شبکه اجتهاد: پارادایم غالب در علوم سیاسی و انسانی در ایران و دنیا، پارادایم جریان اصلیست، تبیین و تجویزهای آن نیز مبتنی بر همین پارادایم است و بدیهیست که این پارادایم در خدمت سلطه و نظم غربی است! پس چه تجویز موثری برای پیروزی جبهه مقاومت از آن استخراج میشود؟ قدرت در نظام غرب مبتنی بر زور، سلطه، اجبار و …
Read More »هندسه مقاومت؛ بازخوانی شبکه مفهومی مقاومت در فقه سیاسی
حجتالاسلام والمسلمین مجید رجبی با نگاهی نو به ساختار مفهومی مقاومت، به تبیین هندسه فقهی آن در مواجهه با جنگ و صلح تحمیلی پرداخت و ضمن نقد قرائتهای ناقص از فقه تقیه، سهضلعی «ایمان، هجرت و جهاد» را بنیان جامعه مقاوم دانست. او با تحلیل شبکه مفاهیم فقهی، بر ضرورت بازخوانی عاشورا، بازتعریف حکمرانی دینی و بهرهگیری از فناوریهای نوین …
Read More »بررسی نظریههای فقهی صیانت از رهبری در مواجهه با تهدیدات ترکیبی
در مواجهه با تهدیدات علیه رهبر معظم انقلاب اسلامی، بازخوانی عالمانه فقه سیاسی شیعه، نهتنها ضرورتی راهبردی بلکه وظیفهای دینی، عقلانی و تمدنی است؛ فقهی که با پشتوانه عقل، نقل و تجربه تاریخی، توانایی ارائه پاسخهای قاعدهمند در برابر تعرض به جایگاه ولی امر مسلمین را دارد. اساتید حوزه در تحلیلهای خود ضمن هشدار نسبت به سبکسازی جایگاه رهبری در …
Read More »تهدید رهبر دینی «محاربه» یا در «حکم محاربه»؟/ آیا تهدید رهبران دینی مصداق افساد فی الارض است؟
به نظر میرسد در فتاوای دو مرجع بزرگ تفاوتی مشاهده میشود: یکی از مراجع بزرگوار این مسئله را توهین میداند، و دیگری این مسئله را تهدید و مصداق حرب میشمارد. اینکه تهدید رهبر معظم انقلاب توهین است یا خودش مستقیماً حرب و مصداق افساد فی الارض است، در این مسئله تفاوت ایجاد میکند. به گزارش شبکه اجتهاد، در پی تهدید …
Read More »آموزههای فقه مهادنه در جنگ تحمیلی رژیم صهیونی
رئیس دانشگاه باقرالعلوم(ع) با تأکید بر اینکه به لحاظ فقهی، اسرائیل نمیتواند طرف قرارداد هدنه و آتشبس با ما باشد، اضافه کرد: اسرائیل طرف عقد مشروع برای هیچ عقد سیاسی با ما نیست زیرا ماهیت این رژیم نامشروع است؛ فقه ما نهاد مشروع است و برای نهادهای نامشروع آثاری را بار نمیکند؛ ما اسرائیل را کشور نمیدانیم ولی میتواند به …
Read More »از فقهالجهاد تا فقهالاسرائیل؛ جای خالی تمرکز فقهی بر مسئله رژیم صهیونی/ آیا مسلمین فرهنگ زیسته خود را در قبال این رژیم تغییر دادهاند؟/ فقه همچنان میتواند مسئله اسرائیل را حل کند
در حالی که سالهاست حلقههای درسی و آثار علمی با عنوان «فقهالجهاد» در حوزههای علمیه جریان دارد، هنوز از «فقهالاسرائیل» بهعنوان یک دستگاه فکری مستقل و مسئلهمند خبری نیست. گویی رژیم صهیونیستی، با وجود همهی جنایاتش، هنوز بهصورت جدی وارد ذهن و میز اجتهاد فقهای ما نشده است. این خلأ فکری، نهتنها در فقه باقی مانده، بلکه در فرهنگ عمومی …
Read More »شرایط شرعی و فقهی آتشبس موقت و دائم/ قوانین بینالملل، ابزاری است برای مهار کشورهای اسلامی
«هدنه» یا «مهادنه» به معنای عقد و توافقی است که بر اساس آن، دو طرف متعهد میشوند در یک بازه زمانی معیّن، از جنگ و درگیری دست بکشند. به عبارت دیگر، این قرارداد نوعی صلح موقّت و زماندار است. تعیین دقیق زمان، از ارکان اساسی این عقد به شمار میرود و حتماً باید مدت آن بهروشنی مشخص شود. در واقع، …
Read More »بازی در دوگانهی کاذب ملت/امت
شبکه اجتهاد: یک نظام اجتماعی باید دارای ساختاری سازگار با نظامهای دیگر باشد و از پشتیبانی ضروری نظامهای دیگر نیز برخوردار شود تا منزوی نشده و از بین نرود. اگر «ملت» را به عنوان یک واحد سیاسی-جغرافیایی خودبسنده در نظر بگیریم و «امت» را به عنوان یک مجموعهی فراملی بر پایهی عقیده، نادیده گرفتن یکی به معنای انزوای دیگری است: …
Read More »