حکومت و قانون

مقام معظم رهبری همواره در دیدار‌های خود بر شاخصه‌های یک نماینده اصلح تاکید کرده و در مجموع سخنان خود در این باره ۱۹ شاخصه برای نماینده اصلح تبیین کرده‌اند که در این گزارش آن‌ها را با هم مرور می‌کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، با نزدیک شدن به انتخابات مجلس یازدهم و انتخابات میان دوره‌‌ای مجلس خبرگان و مشخص شدن اسامی نامزد‌های انتخابات، حالا این ما هستیم که باید قدم نهایی یا همان انتخاب نامزد‌ها برای ورود به مجلس را برداریم. کم تر از دو هفته به برگزاری انتخابات مجلس باقی مانده است. مجلس شورای اسلامی یکی از قوای مهم کشورمان …

به نظر بنده، با ملاحظه‌ی همه‌ی جوانب، امروز حضور در انتخابات و شرکت در رأی دادن یک حکم شرعی و یک وظیفه‌ی شرعی است؛ صرفاً یک وظیفه‌ی ملّی و انقلابی نیست؛ وظیفه‌ی شرعی است؛ در عین حال یک جشن ملّی هم هست، در عین حال یک حقّ مدنی هم هست. به گزارش شبکه اجتهاد، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز (سه‌شنبه) در دیدار هزاران نفر از مردم آذربایجان شرقی، حضور در انتخابات مجلس را وظیفه شرعی، ملی، انقلابی و حق مدنی آحاد مردم برشمردند و با اشاره به دو رکن مهم «حضور پرشور» و «انتخاب خوب» گفتند: …

این نوشتار در پی پاسخ به این پرسش است که انقلاب اسلامی ایران موجب چه تحولاتی در فقه سیاسی شیعه گردیده است؟ این بحث با رویکرد درجه دو و رصدِ تحولِ درونی فقه سیاسی شیعه به انجام رسیده است. در پاسخ، این فرضیه طرح شده است که با توجه به برخی زمینه ‌های سیاسی – اجتماعی پس از انقلاب اسلامی مانند ورود به حوزه قانونگذاری، اجرای حدود الهی و عملیاتی کردن آموزه مشورت، می‌‌توان تحول در فقه سیاسی را در مواردی مانند تلاش برای رسیدن به دانش مستقل فقه سیاسی، ارائه گزینه بدیل قدرت، تلاش برای پویایی فقه سیاسی، توجه …

مدیر گروه مطالعات راهبردی مجمع جهانی اهل بیت(ع) با بیان اینکه فقه مقاومت، برند تمدنی جمهوری اسلامی است تصریح کرد: با توجه به رویکردهای مختلف فقه مقاومت، اقتضاء دارد که الگوی فقه امنیتی ولایت فقیه را به تفصیل استخراج کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، مدیر گروه مطالعات راهبردی مجمع جهانی اهل بیت(ع) در کمیسیون نهادهای علمی و بیانیه گام دوم انقلاب از مجموعه کمیسیون‌های همایش ملی بیانیه گام دوم و تمدن نوین اسلامی با بیان اینکه ولایت فقیه یک تئوری برای عمل سیاسی است، گفت: معتقدم از این زوایه کمتر به این موضوع پرداخته شده در حالی که یک گفتمان …

آیت‌الله نوری همدانی با تکذیب شایعات اخیر در فضای مجازی گفت: ما در ادوار مختلف انتخابات تنها به تبیین کلیات و شاخصه‌های نماینده تراز انقلاب اسلامی پرداخته‌ایم و کاندیدای خاصی را مورد تأیید قرار نداده‌ایم. به گزارش شبکه اجتهاد به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت‌الله نوری همدانی، این مرجع تقلید در درس خارج خود با اشاره به ضرورت حضور حداکثری مردم پای صندوق‌های رأی گفت: مسأله انتخابات ارتباط مستقیم با سرنوشت ما دارد، از این جهت باید اهمیت ویژه‌‌ای برای آن قائل باشیم. ایشان با بیان اینکه در هیچ یک از دوره‌های انتخابات شخصی را برای رأی دادن …

«ای ملت ایران! حال قریب چند ماه به وقت انتخاب دارید. به شما گفتیم، ‌تنبیه نمودیم، راه را از چاه شناساندیم، تا مِن بعد نگویید غافل بودیم، اشتباه کردیم، تا آن‌که بعضی از جهّال، مقام منیع ریاست روحانی را مورد اشکال قرار دهند. هر چه بشود، به حسن یا سوء اختیار خود شماهاست. کسی تقصیر ندارد. چشم‌های خود را باز کنید، انتخاب مردمان صحیح نمائید. که انشاء‌الله تعالی بر حسب غیرت مسلمانی و حمیت ایرانی خود همّت کنید و مفاسدِ سابقه این مملکت را اصلاح و اساب آسایش عامه را فراهم آرید». این متن،‌ بخش پایانی بیانیه‌ای است که به …

باید بین داوطلبى منصب، براى خدمت و اعلاى کلمه حق و بین داوطلبى با هدف قدرت‏طلبى و حرص بر مقام، تفصیل قائل شد و بدین گونه بین آیات و اخبار جمع کرد. در کتاب سراج الملوک[۱] تألیف ابوبکر الطرطوشى بابى گشوده شده است که در آن، به توجیه طلب ملک توسط حضرت سلیمان پرداخته است؛ زیرا پیامبرانى مانند حضرت سلیمان و یوسف، هدفى جز خدمت نداشته‌‏اند؛ به‏‌ویژه حضرت یوسف که تصدى این منصب در او متعین و منحصر بوده است. اختصاصی شبکه اجتهاد: در این نوشته بدون اینکه قصدی بر تبیین اوصاف و شرائط انتخابات از منظر دینی داشته باشم …

بایسته‌های فقه مقاومت اجرای تمام احکام و قواعد فقهی است که در تحقق هدف فقه مقاومت کمک می‌کند مانند احکام جهاد دفاعی، احکام دفاع از جان و مال و ناموس مسلمانان، احکام امر به معروف و نهی از منکر، حرمت بیع سلاح و کفار و دشمنان حرمت حفظ کتب ضلال و گمراه‌کننده و مانند این‌ها. اختصاصی شبکه اجتهاد: مقاومت اسلامی، در دهه‌های اخیر به شعار جمهوری اسلامی ایران چه در عرصه امنیتی و سیاسی و چه در عرصه اقتصادی تبدیل شده است. این امر مستلزم تدوین مباحث فقهی ملازم با این شعار است. به مناسبت سالروز شهادت مرحوم سید عباس …

زمانی که مغول حمله کردند و در ابتدا مسلمان نبودند، بازهم فقه شیعه، حرف برای گفتن داشت. زمانی که سلاطین اهل سنت بوده‌اند، باز فقه شیعه جوابگو بوده است. زمانی که سلاطین جائر در رأس حکومت بودند، باز علما و فقه شیعه پاسخگو بوده است، بنابراین در شرایط حاضر که سبک زندگی سیاسی دنیا عوض‌شده و یک تحول جهانی صورت گرفته است و در کشور و جامعه سیاسی ما نیز تحولاتی را ایجاد کرده است، در اینجا می‌بینیم، فقهای شیعه از همان موقع که تحولات شروع شد، به نحو آشکار و بارزی خودشان را نشان دادند؛ یعنی در موضع تحولات …

 اینگونه نیست که بگوییم تمام قوانین، حکم حکومتی واجب الاتباع هستند؛ چرا که برخی قوانین حکم حکومتی، نه حکم وضعی هستند و نه حکم تکلیفی. خود حکومت نیز قوانینی را که وضع می کند، داعی بر این ندارد که حتما با متخلفین برخورد کند. اختصاصی شبکه اجتهاد: 25 بهمن سالروز صدور حکم ارتداد سلمان رشدی از جانب امام خمینی است. در رابطه با این حکم در طول سالهای پس از صدور آن، مباحث زیادی مطرح شده است. یکی از زوایای فقهی این بحث، توجه به حکومتی بودنِ آن است. به همین بهانه، ماهیت حکم حکومتی و دلایل تقدم آن بر …

واقعیت بیرونی آن است که فعلا نظام حقوقی منظم، مدون و مصوبی برای این موضوع نداریم و ضمانت اجرای بیرونی وجود ندارد یا اگر باشد ناکارآمد است و البته عدم وجود نظام حقوقی دقیق و عدم وجود  قانونی شفاف، صریح و کارآمد، ضمانت اجرای مقابله با وعده‌های دروغین را با مشکل مواجه نموده است؛ زیرا با وجود آن نظام حقوقی و تقنینی می توانیم امیدوار باشیم که راه بر ترفندهای سیاسی، رقابت­های جناحی و سو استفاده های ناروا بسته شود. اختصاصی شبکه اجتهاد: انتخابات در کشور از عرصه‌های مهمی است که سرنوشت کشور را تعیین می‌کند. در این بین کاندیدهای …

اگر در جامعه غربی از انتخابات صحبت می‌شود، با این پیش‌فرض بحث می‌شود که دموکراسی موردقبول است و رأی اکثریت مردم، ایجاد مشروعیت می‌کند. لذا بحث انتخابات در غرب به‌تبع بحث دموکراسی مطرح شد و به هر صورت دموکراسی چاره رسیدن به واقعیت است. انتخابات هم به‌مثابه ابزاری برای دموکراسی مطرح است که اگر دموکراسی را از جامعه بگیریم طبیعتاً انتخابات هم معنایی نخواهد داشت. البته دموکراسی شکل‌های مختلفی پیدا کرد. حتی در خانه‌های مردم هم نفوذ و رواج پیدا کرد و به رأی اکثریت مردم، بهاداده شد نه‌فقط در حاکمیت و حکومت و قانون بلکه در اینکه چه غذایی …

خیلی از آقایان علما ازجمله مقام معظم رهبری، از باب اولویت، حکم حکومتی را حکم اولی تلقی می‌کنند. لذا شرکت در انتخابات اگر مصلحت مسلمین باشد، واجب است. ازجمله مصالح مسلمین، تائید و تحکیم نظام جمهوری اسلامی است که امام می‌فرمود از اوجب واجبات است. اگر ما قبول کردیم که از باب شرکت در انتخابات، یک مصلحت تلقی می‌شود و از نظر مرحوم امام و رهبری، تحکیم نظام جمهوری اسلامی می‌شود، شرکت در انتخابات واجب می‌شود اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه انتخابات، زوایا و مسائل مختلفی دارد. یکی از مهم‌ترین مسائل آن، مسؤولیت رأی دهندگان در قبال رأیی است که می‌دهند. …

مسئله تنفیذ حکم ریاست جمهوری بعد از انتخاب مردم، بزرگ‌ترین نماد دخالت ولی‌فقیه در امر انتخابات است. خود مرحوم امام رحمه‌الله نیز به این مسئله تصریح دارد که اگر این تنفیذ نباشد، رئیس‌جمهور، طاغوت خواهد بود. سلیقه نیز حکم می‌کند که اعتبار این انتخابات، بر اساس مبنای انتصاب، با ولی‌فقیه است. اینکه چون مردم رأی داده‌اند پس دیگر طاغوت نمی‌شود، درست نیست. صرف انتخاب مردم، مسئله را حل نمی‌کند. بله در نظام اومانیسم، معیار انتخاب مردم است؛ اما بر مبنای ولایت‌فقیه مرحوم امام، هرگونه انتخاب مردم، نمی‌تواند صحیح باشد. بله اگر ملاک را انتخاب مردم قرار دهیم که همان قول …

شماری از مراجع عظام تقلید، از امت ایران اسلامی دعوت کردند تا بار دیگر با حضور گسترده و باشکوه در راهپیمایی ۲۲ بهمن‌ماه،‌ انسجام ملی خود را در برابر دشمنان کشور به نمایش بگذارند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید در درس خارج فقه خود ضمن دعوت از مردم برای حضور در راهپیمایی ۲۲ بهمن و انتخابات دوم اسفند، گفت: حضور گسترده مردم در این ۲ رویداد مهم باعث یاس دشمنان خواهد شد. وی تاکید کرد: بنده با صراحت عرض می‌کنم که به لحاظ اعتقاد شرعی هم حضور در راهپیمایی ۲۲ بهمن را شرعا وظیفه …

برخی تفصیل داده‌اند بین انتخاباتی که جنبه عمومی و بین‌المللی دارد و انتخاباتی که جنبه محلی دارد. در انتخابات عمومی که جنبه بین‌المللی دارد، هرچقدر حضور بیشتر باشد، قدرت جامعه اسلامی بیشتر می‌شود و هرچقدر حضور کمتر باشد، جنبه مقبولیت نظام کمرنگ‌تر خواهد شد. مثلاً در فرض اول، وجوب، وجوب عینی است. آنچه ما به لحاظ فقهی می‌توانیم در مورد آن صحبت کنیم، این است که بر اساس قاعده وجوب تولید قدرت برای جامعه اسلامی، آیا این وجوب، محدوده خاصی دارد یا اینکه هرچقدر بیشتر افزایش پیدا کند، باز هم تکلیف داریم؟ اختصاصی شبکه اجتهاد: با توجه به فرارسیدن ایام …

شبکه اجتهاد: کتاب «ولایت فقیه»، مجموعه سیزده سخنرانی است که حضرت امام، در فاصله سیزده ذی قعده ۱۳۸۹ تا دوم ذی حجه ۱۳۸۹(مطابق با ۱۳۴۸/۱۱/۱ تا ۱۳۴۸/۱۱/۲۰ ش) در ایام اقامت در نجف اشرف ایراد فرموده‌اند. این سخنرانی‌ها در همان ایام، گاهی کامل و گاه به صورت یک یا چند درس تکثیر و منتشر شده است. سپس در پاییز ۱۳۴۹ ش. پس از ویرایش و تأیید حضرت امام برای چاپ آماده گردید و نخست توسط یاران امام در بیروت به چاپ رسید و پنهانی به ایران فرستاده شد و همزمان به کشورهای اروپایی و امریکا و پاکستان و افغانستان ارسال …

اگر کسی با خدعه و نیرنگ، مال کسی را ببرد، مصداق کلاه‌برداری است که هم به لحاظ قانونی، جرم است و هم به لحاظ شرعی، حرام است. حال اگر کسی بخواهد از طریق تطمیع، صاحب حق غیرمالی بشود که یکی از آن‌ها می‌تواند مثلاً احراز کرسی نمایندگی در مجلس باشد، این حق هم چون از طریق نیرنگ یا از طریق فریب و تطمیع، تحصیل شده است، طبعاً موجب حق برای طرف نخواهد بود و ممکن است که حتی ممنوع و حرام باشد و اگر در مواردی اگر قانون‌گذاری بشود، ممکن است مصداق جرم هم باشد. اختصاصی شبکه اجتهاد: با نزدیکی …

از گذشته تا الآن می‌توانستید نظام‌های مختلف اسلامی را داشته باشید و امروز اسم آن را جمهوری اسلامی گذاشته‌اید. مثلاً در نظام خلافت دیروزی، بیعت امت را داشتید اما امروز برخی می‌گویند انتخابات همان بیعت مدرن است. البته این مسئله اختلافی است ولی می‌خواهم عرض کنم که اشکالی ندارد که از تجربه بشری استفاده کنید. مثلاً سیستم قضایی را مدرن و متناسب با آنچه امروز و الآن وجود دارد برقرار کنید اما شرایطی که برای قاضی در اسلام وجود دارد، آن شرایط را در قاضی لحاظ می‌کنید. اختصاصی شبکه اجتهاد: از مباحث مهم در حوزه امور سیاسی، بحث نظام سیاسی …

وقتی انقلاب اسلامی ایجاد شد، نظام اسلامی در بسیاری از موارد باید بین مواردی مصلحت اندیشی می کرد. به عبارتی دیگر در تزاحم بین برخی از احکام و در تزاحم بین مصالح مجبور بود که اولویت بندی کند و اهم و مهم کند، به همین خاطر چاره ای جز مصلحت نبود اما چون مصلحت اندیشی از دو جهت مورد نکوهش بود از یک جهت مصلحت به عنوان فرصت طلبی تلقی می شد که مصلحت در قبال حقیقت است یعنی ولو حقیقت نیست اما مصلحت است لذا باب دروغ و باب بسیاری از فجایع به عنوان مصلحت باز می شد و …

رهبر معظم انقلاب با دعوت همگانی از مردم برای شرکت در انتخابات افزودند: ممکن است کسی از بنده خوشش نیاید اما اگر ایران را دوست دارد، باید به پای صندوق رأی بیاید، بنابراین هرکس به ایران علاقه‌مند است و امنیت کشور، حل شدن مشکلات و گردش صحیح نخبگانی را دوست دارد، در انتخابات شرکت کند. به گزارش شبکه اجتهاد، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز (چهارشنبه) در دیدار هزاران نفر از قشرهای مختلف مردم، راهپیمایی ۲۲ بهمن و انتخابات مجلس شورای اسلامی را دو آزمون بزرگ ملت ایران خواندند و با تبیین خصوصیات نامزدهای شایسته مجلس، حضور …

اختیاراتی که برای رهبری در قانون اساسی جمهوری اسلامی دیده شد، با اختیاراتی که در قانون اساسی کشورهای مشابه برای بعضی از افراد مثل رئیس‌جمهور یا نخست‌وزیر دیده می‌شود، بعضاً کمتر هم هست. برخی از کلمات، بار معنایی زیادی دارد و ممکن است از کلمه ولی، این‌گونه به ذهن بیاید که ولی فقهی، تمام شئون زندگی را تحت نظر بگیرند و به مردم اجازه نفس کشیدن ندهند. این همان شبهه‌ای است که دشمنان از ابتدا مطرح کرده‌اند و عملاً هم این‌طور نبوده است؛ یعنی افرادی در خبرگان، مجلس و ریاست جمهوری قرار گرفتند و بعداً معلوم شده چه ماهیتی داشتند. …

در اندیشه اسلامی، انسان‌ها مختار آفریده‌شده‌اند. البته این آموزه شیعی و مکتب عدلیه را هم نباید فراموش کرد که انسان‌ها نه مجبور هستند و نه رها: «لا جبر و لا تفویض بل امر بین الامرین». مثلاً من قدرت انتخاب پدر و مادر خود را نداشتم. انتخاب زمان ولادت من، در اختیار من نیست. در جهان، همه‌کاره نیستم. بخشی از خلقت و در درون خلقتم. این موارد در اختیار ما نیست؛ اما در برخی موارد هم اختیارداریم، مثل ‌اینکه در استفاده از مال و حیات و زندگی خود، مختار هستیم. اختصاصی شبکه اجتهاد: همه نظریه های فقهی دولت، باید تکلیف خود …

اینکه بگوییم ایده روشنی برای تسری مردم‌سالاری دینی در ساحات اجتماعی و اقتصادی وجود دارد، حداقل بنده خود را واجد این ایده نمی‌بینم و مطلع هم نیستم که عزیزان دیگری این را به یک شکل نهایی و قابل عرضه‌ای تبدیل کرده باشند. شبکه اجتهاد: بهمن‌ماه ۱۳۴۸ بود که امام خمینی(ره) درس ولایت فقیه خود را در نجف اشرف آغاز کردند. طی ۲۰ روز و در ۱۳ جلسه، اساس طرح ایشان برای نظام سیاسی اسلامی ریخته شد و نهایتا ۹ سال بعد بزرگ‌ترین انقلاب قرن را رقم زد. ریشه طرح نظریه ولایت‌فقیه امام(ره) را باید ابتدا در سال ۱۳۲۳ و کتاب …

شبکه اجتهاد: بهمن‌ماه ۱۳۴۸ بود که امام خمینی(ره) درس ولایت فقیه خود را در نجف اشرف آغاز کردند. طی ۲۰ روز و در ۱۳ جلسه، اساس طرح ایشان برای نظام سیاسی اسلامی ریخته شد و نهایتا ۹ سال بعد بزرگ‌ترین انقلاب قرن را رقم زد. ریشه طرح نظریه ولایت‌فقیه امام(ره) را باید ابتدا در سال ۱۳۲۳ و کتاب کشف ‌الاسرار ایشان جست، هرچند به مرور زمان اندیشه سیاسی امام(ره) از اجمال به تفصیل درآمد و در مباحث پیش‌آمده در سال‌های پایانی دهه ۶۰ به تکامل رسید و مشخصا در سال ۶۸ در اصلاح قانون اساسی جمهوری اسلامی تجلی عینی یافت؛ …

با وجود کارهایی که شده، به مجموعه دغدغه‌های نظام در حوزه امنیت پاسخ کامل و جامع داده نشده است. ما باید به اصطلاح درس رسمی و مستقلی در سطوح عالی تحت عنوان فقه امنیت راه‌اندازی کنیم که در آنجا کارهای متعددی صورت بگیرد و بحث‌های پراکنده فقه امنیت را جمع‌آوری کنیم تا به قواعد اختصاصی فقه امنیت برسیم. شبکه اجتهاد: اتفاقات اخیر حول مواجهه نظامی ایران و آمریکا و مطرح شدن پرسش‌هایی فقهی نسبت به مسائلی چون بازدارندگی و انتقام سبب شد تا دوباره بحث «فقه امنیت» و پرسشی که فقهای اسلامی در این منازعات علمی دارند شدت یابد. به …

نود و دومین شماره از فصلنامه علمی – پژوهشی حکومت اسلامی، به صاحب امتیازی دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری، مدیر مسئولی حجت‌الاسلام والمسلمین سید ابراهیم رئیسی و سردبیری حجت‌الاسلام والمسلمین سیدهاشم حسینی بوشهری منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در جدیدترین شماره فصلنامه حکومت اسلامی، مقالاتی با عناوین «قاعده اختیار ولی امر در عفو مجازات‌های حدی»، «استراتژی روابط بین الملل حکومت اسلامی در باره جنگ و صلح»، «جایگاه فقهی شفافیت اطلاعات حکومت اسلامی»، «معیارها و عرصه‌های مصلحت ورزی در سیاست خارجی نظام اسلامی»، «تأثیرات نظریه خطابات قانونی امام خمینی بر انقلاب اسلامی»، «جایگاه مقابله به ‌مثل در سیاست خارجی دولت اسلامی …

مرجعیت دینی عراق به‌شدت طرح ظالمانه‌ای که اخیراً برای مشروعیت بخشیدن به اشغالگری‌‌های بیشتر سرزمین‌‌های غصب شده فلسطین رونمایی شده، به‌شدت محکوم‌‌ و اعراب، مسلمانان و همه آزادگان جهان را به پشتیبانی و حمایت از مردم مظلوم فلسطین دعوت‌‌ کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سیدعلی سیستانی در قالب بیانیه‌ای دیدگاه‌های مهمی درباره تحولات اخیر عراق و جهان به‌ویژه طرح دونالد ترامپ موسوم به معامله قرن ایراد کردند. مرجعیت عالی دینی در این مواضع که در قالب بیانیه‌ای در خطبه‌‌های نماز جمعه ایراد شد، طرح ارائه شده از سوی آمریکا علیه ملت مظلوم فلسطین را به‌شدت محکوم و اعراب، مسلمانان …

حوزه در ذات خود سه رسالتِ «تفقهِ دین»، «ابلاغ دین» و «اقامه دین» را بر عهده دارد و به خصوص تحقق رسالت اخیر، جز با تعهد و مداخله مثبت در تحولات اجتماعی و سیاسی جامعه اسلامی (بخوانید انقلابی‌گری) ممکن نیست. اما دشمنان خارجی و رقبای داخلی برای انقلاب‌زدایی و سیاست‌‌تکانی از حوزه و تضعیف قدرت و مرجعیت سیاسی آن، مدت‌هاست که فعال شده‌اند. اختصاصی شبکه اجتهاد: شاید پس از فتوای جهاد کاشف الغطاء علیه روسیه تزاری، و قطعاً پس از قیام آخوند خراسانی درمشروطه، و یا فتوای ضد استعماری و ضد انگلیسی علمای نجف در ثوره العشرین و دست کم …

کتاب «یکصد و یک سوال و جواب پیرامون حقوق مالکیت فکری از نگاه فقهی» پاسخ فقهی و حقوقی به ۱۰۱ پرسش است درباره «کتاب» و «نویسندگی» و مسائل مربوط به آن. در این کتاب صحبت از حق مالکیت فکریست که از تألیف و نوشتن گرفته تا چاپ، نشر، توزیع، فروش، تجدید چاپ، عکس برداری، استنساخ، نقد، نقل، ترجمه، تلخیص، شبکه‌های ماهواره‌ای، سایت‌های اینترنتی، برنامه‌ها و نرم افزار‌های کامپیوتری و غیره، در آن مورد بحث قرار می‌گیرد. به گزارش شبکه اجتهاد، بدون تردید یکی از کتاب‌های مهم و جامع فقهی که پیرامون مسئله حق مالکیت فکری تالیف شده، کتاب «مأه سؤال …