حکومت و قانون

آیت‌الله خامنه‌ای ضمن ضرورت عنایت به مقوله فقه سیاسی به مثابه ضرورتی فراگیر در حلّ مشکلات و مسائل نظام اسلامی، ضمن به رسمیّت شناختن گستره محدود فقه سیاسی در زمان گذشته، محدودیّت آن را به اموری خارج از مبانی و الزامات آن و متناسب با شرایط سیاسی، اجتماعی زمان گذشته دانسته و با تأکید بر ضرورت بازخوانی مبانی این گرایش فقهی، گستره‌ای از قلمرو را برای فقه سیاسی باور دارد که علاوه بر این که می‌تواند کارآمدی نظام سیاسی را تضمین نماید، و نیازهای روزآمد شهروندان، کارگزاران را پاسخ بگوید، قادر است به مثابه نرم افزار اداره مطلوب جامعه، نظام …

مساله تنصیف دیه و ارث از جمله موضوعاتی است که بین فقها بحثهای فراوانی شده و هریک برای نظر خود ادله مختلف روایی و قرآنی ارائه می‌کنند اما آنچه همه بر آن اتفاق نظر دارند اینکه تنصیف ارث زن، نصّ قرآن کریم است و وظیفه ما اطاعت از حکم شارع است اما در باب دیه نظرات مختلفی ابراز شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، دومین کرسی علمی – ترویجی چرایی تنصیف دیه و ارث زنان از منظر فقه و حقوق اسلامی به همت مرکز بین المللی توسعه علم، فرهنگ و عقلانیت در محل انجمن‌های علمی حوزه علمیه قم برگزار شد. …

در این یادداشت می‌خوانید: ضرورت و اهمیت عدالت قضایی در اسلام/ جایگاه عدالت قضایی در قرآن/ استقلال قضایی؛پیش شرط عدالت قضایی/ شرطیت عدالت در قاضی/ تحقق عدالت قضایی در گرو پویایی نظام عدالت کیفری/ ضرورت برخورد قاطع دستگاه قضا با مفسدین واشرار؛ اصل بنیادین در عدالت قضایی/ تحقق عدالت قضایی در پرتو توجه به قانون وحدت رویه قضایی/ اطاله دادرسی مانعی برای عدالت قضایی. شبکه اجتهاد: بی شک دین مبین اسلام آنچه مورد نیاز انسان براى زندگى معنوى و مادّى است،براى اداره حکومت و مسائل سیاسى، روابط با جوامع دیگر، اصول همزیستى، جنگ و صلح، مسائل قضایى و اقتصادى و …

امام خمینی، حکومت را تکلیف فقیه می‌دانستند؛ یعنی فقیه یا مبسوط الید است که حکومت تشکیل می‌دهد یا مبسوط الید نیست که نمی‌تواند حکومت تشکیل دهد و تکلیفی ندارد؛ تکالیف در مقام ثبوت، جعل اراده الهی است و مقام اثبات، مقام منجز شدن و تحقق تکلیف است؛ اگر تکلیف در مقام ثبوت و اراده خداوند بر تحقق حکومت فقیه عادل است و اگر تکلیف منجز شود و دولت تشکیل نداد، عقاب دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، جلسه بیست و ششم از سلسله نشست‌های تخصصی «فقه دولت سازی اسلامی(فدا) با موضوع «ساختار فقهی دولت اسلامی با تأکید بر نظریه شورا» با …

منطق روش‌شناسی ما در قرن ۱۱ تا ۱۳ اخباری بود. منطق اخباری اجتهاد و عقل و حتی قرآن را تعطیل می‌کند. در این‌صورت ما ولایت فقیه هم نمی‌توانیم داشته باشیم و نظریه سیاسی هم تولید نمی‌شود. تا اینکه حدود قرن ۱۳ مرحوم وحید بهبهانی اصول روش‌شناسی جدیدی تولید می‌کند. شاگردان ایشان هم همین اصول را مطرح می‌کنند. نایینی شاگرد آخوند و آخوند هم شاگرد شیخ انصاری است و مکتب اصولی‌شان شبیه به هم است. تعبیر آیت‌الله جوادی است که ما تا وقتی اصول فقه حکومتی نداشته باشیم، فقه حکومتی نخواهیم داشت. به گزارش شبکه اجتهاد، هفته پنجم دوره آموزشی «رویکردشناسی …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر داود مهدوی‌زادگان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، معتقد است اسلام فقاهتی نقش بسزایی در ورود به جامعه مدنی کامله و گذار از آسیب‌های ناخواسته آن دارد. ۱- شریعت مجموعه‌ای از احکام تکلیفی و وضعی است که شارع بر مکلفین خود ابلاغ می‌کند. احکام تکلیفی، اوامر و نواهی ملزمه و غیر ملزمه است و احکام وضعی مجموعه‌ای از حقوق سیاسی و عمومی و خصوصی است که متعلق حکم تکلیفی قرار می‌گیرد. فاعل (اعم از دولت و جامعه و فرد) این احکام را مکلف می‌نامند، و فقه دانشی است که به استنباط احکام …

عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(علیه السلام) گفت: تنها الگویی که بر اساس الگوی حکومت شیعی در دوران غیبت تأسیس‌شده حکومت نائب امام یا حکومت فقها است که ما از آن با عنوان حکومت ولایت‌فقیه یاد می‌کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام‌ والمسلمین غلامرضا بهروزی لک در سمینار «مفهوم، ادله و اختیارات ولایت‌فقیه» از سلسله سمینارهای علمی ولایت‌فقیه در سالن اهل‌بیت (ع) اصفهان اظهار کرد: بحث‌های ولایت‌فقیه به‌اندیشه‌های سیاسی اسلام مربوط می‌شود. رییس انجمن مطالعات سیاسی گفت: سیاست ازجمله واژگانی است که ما به‌صورت روزمره از آن استفاده می‌کنیم ولی باید به‌صورت دقیق به آن پرداخته شود، سیاست در تعاریف جدید …

شبکه اجتهاد: تحولات حوزه شرق اسلامی در دوره سلطنت سلیم عثمانی، آن هم پس از انحلال سلطنت مملوکی و خلافت اسمی عباسی، نیازمند تئوری پردازی‌های تازه در باره خلافت و سلطنت بود. این رساله فارسی در حوزه سیاست، در سال ۹۶۱ در زمان سلطنت سلیمان عثمانی در این زمینه نوشته شده و حاوی نکات مهمی در شناخت تطور فکر و فقه سیاسی است. مقدمه با روی کار آمدن سلطان سلیم عثمانی در سال ۹۱۸/۱۵۱۲ ، سیاست عثمانی، از مواجه با اروپا دست کشیده و به سمت شرق متمایل شد. در این سیاست شرقی، علاوه بر جنگ با صفویان که اوج …

محمد سروش محلاتی مدرس حوزه و دانشگاه گفت: امیرالمومنین حضرت امام علی (ع) با وجود اینکه معصوم بود، به دیگران اجازه می‌داد حرف بزنند، انتقاد داشته باشند و اعتراض کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد سروش محلاتی استاد خارج فقه حوزه علمیه قم در نشستی در ادامه سلسله بحثهای خود در باره خلافت در نهج البلاغه تحت عنوان «معصومان نقدپذیر و نامعصومان نقدستیز» با اشاره به بحثهای اخیر در جامعه در باره نقد معصومین (ع) افزود: امام به عنوان جانشین پیامبر اکرم (ص) از نظر شیعه دارای دو رکن اساسی است که اعتقاد دارد اولا، امامت به نص …

شبکه اجتهاد: وقتی ازحجت ااسلام والمسلمین غلامرضا مصباحی مقدم پرسیده شد که چرا برخی از مردم بسیاری از گرفتاری‌ها به خصوص مشکلات اقتصادی را از چشم روحانیون می‌دانند، گفت: باید از مردم خواست که دوباره برگردند و با توجه به قلمرو مسئولیت‌های روحانیت اظهار نظر کنند. برخی معتقدند که این کشور در دست روحانیت است، رهبری نظام، رییس قوه قضاییه، رییس خبرگان رهبری و رییس جمهور (البته این مورد به انتخاب مردم) روحانیون هستند، اما اگر از این جایگاه‌های رسمی و حضور روحانیون بگذریم، اداره امور کشور دست روحانیون نیست. این عضو مجمع تشخیص مصلحت تأکید دارد مساله‌ای که حتما …

شماره نهم و دهم فصلنامه نقد کتاب «فقه و حقوق» در شش بخش با عنوان‌های «نقد مکتوب»، «نقد ویرایش»، «نقد شفاهی»، «گوناگون»، «عربی» و «انگلیسی» به سردبیری سید محمدعلی احمدی ابهری از سوی خانه کتاب راهی بازار نشر شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین  سید محمدعلی ابهری در سخن سردبیر این شماره از فصلنامه نقد کتاب فقه و حقوق نوشته است: « دو  سال از انتشار فصلنامه نقد کتاب فقه و حقوق گذشت. در این دو سال هشت شماره از این فصلنامه منتشر شد. در این شماره‌ها بیش از صد کتاب مورد نقد  قرار گرفت. تعدادی نیز از …

اگر شرایط به گونه‌ای است که مراجع موجود صلاحیت انتخاب شدن برای رهبری یا شورای رهبری را نداشته باشند، قانون اساسی توصیه‌ای نکرده است. در این حالت، به بنای عقلا رجوع می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، متن زیر یادداشتی از حجت‌الاسلام والمسلمین داود مهدوی زادگان عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است که در ادامه می‌خوانید؛ اخیراً برخی قلم به دستان و رسانه‌های غوغا سالار ضد انقلاب با علم کردن فیلمی از مجلس خبرگان مورخ ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ به خیال آن که کشف جدیدی کرده‌اند، هوچی گری علیه نظام اسلامی به راه‌انداختند. لذا برای روشنگری موضوع ، …

 افرادی که علیه ولایت فقیه هجمه و رفتار غیر عقلائی از خود بروز می‌دهند، در واقع برخلاف جریان عمومی حوزویان حرکت می‌کنند، اینها یا جاهل یا مغرض‌اند؛ جاهل باید را آگاهی داد و مغرض را سرجایش نشاند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سید صادق محمدی در ابتدای درس خارج اصول خود با اشاره به جایگاه ولایت فقیه در دین گفت: انقلابی که در ایران سال ۵۷ به  پیروزی رسید، دارای مبانی فکری و اسلامی است و از آن روز تا کنون براساس همان مبانی شاهد تداوم انقلاب و اقتدار آن در منطقه و بین الملل هستیم. رئیس انجمن اصول  …

در حکومت اسلامی نیز از نظر فقهی باید مشروعیت اعتصاب یا عدم آن را تعیین تکلیف نمود تا مبنایی برای سیاست‌گذاری و تدوین قوانین در این زمینه به‌ دست آید. به‌ نظر می‌رسد اعتصاب در حکومت اسلامی بر اساس اصل حلیت، اصل برائت، اصل آزادی و در مواردی به استناد قواعدی چون نصح‌الائمه، اهتمام به امور مسلمین و امر به معروف و نهی از منکر جایز باشد؛ ولیکن برخی شرایط بنابر برخی ادله این جواز را تحدید می‌نمایند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، هجدهمین شماره فصلنامه علمی ـ پژوهشی «سیاست متعالیه» که حاوی مقاله‌هایی از اساتید و پژوهشگران علوم سیاسی می‌باشد، …

شبکه اجتهاد: این گفت‌وگو، بخشی از گفت‌وگویی مفصل ـ از سلسله‌گفت‌وگوهای تصویری مباحثات ـ است با مهندس سید موسی خوئی؛ که با ویرایش و تلخیص منتشر می‌شود. علاقه‌مندان می‌توانند برای دیدن گفت‌وگوی کامل، به سایت آپارات و نیز بخش مصاحبه‌های تصویری سایت مباحثات مراجعه کنند. یکی از وقایع قابل توجه در سال ۱۳۴۲ش، ورود حضرت امام به نجف است که باعث می‌شود فصل جدیدی از فعالیت‌های سیاسی در آن‌جا شکل بگیرد. فکر می‌کنم شما خاطرات خوبی از ورود حضرت امام به نجف داشته باشید. از این خاطرات بفرمایید؛ به‌ویژه درباره‌ی ارتباط حضرت امام با مرحوم آقای خویی. خوئی: این مسأله …

اصل حاکمیت ضوابط اسلامی می‌گوید ابتکار‌عمل باید دست فقه باشد. نقطه عزیمت قانون‌گذاری باید محصول اجتهاد فقها باشد. درحالی‌که اکنون به‌رغم گذشتن ۴۰ سال از انقلاب نقطه عزیمت قانون‌گذاری کارشناسی کسانی است که علوم معاصر را خوانده‌اند و التزامی هم نیست که کارشناسی‌شان بر اساس فقه باشد؛ لذا هنجارهای سکولار در شبکه قانون‌گذاری خودش را به جمهوری اسلامی می‌تواند تحمیل کند. به گزارش شبکه اجتهاد، هفته چهارم دوره آموزشی «رویکردشناسی فقه حکومتی» با سخنرانی آیت‌الله عباس کعبی، نماینده مجلس خبرگان و عضو پیشین شورای نگهبان، پنجشنبه گذشته به همت مدرسه آفاق برگزار شد. آیت‌الله کعبی بحث خود را «مسائل فقه …

شبکه اجتهاد: قطع دست دزد احشام که بنا بر دستور یک قاضی محترم در مشهد انجام گرفت، بازتاب گسترده و تاحدود زیادی همراه با نقد و نکوهش در محافل داخلی و خارجی برجای گذاشت. اعتراض افکار عمومی این است که با وجود اختلاس‌های مکرر چند صد میلیاردی و برخورد حقوقی و نه کیفری؛ آن هم با روندی بسیار کند و گاه مایوس کنندۀ دستگاه قضایی با این پدیده، چگونه حاضر شده‌اند که دست یک فرد که جزو طبقات ضعیف جامعه است را قطع کنند. چنین رخدادی در فضای پر آسیب کشور که فریاد و فغان نسبت به نابرابری‌های اجتماعی و …

شبکه اجتهاد: چندی پیش و همزمان با آشوب‌های خیابانی، فیلمی از سخنرانی حجت‌الاسلام سید حسین شیرازی فرزند آیت‌الله سیدصادق شیرازی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که وی با توهین‌های فراوان از دفاع مقدس و ولایت فقیه سخن گفته و آن‌ها را نفی می‌کند. در ادامه نگاهی به سخنان سید حسین شیرازی خواهیم داشت و بابت نقل این توهین‌ها عذرخواهی می‌کنیم.  سخنرانی وی حاوی مطالب زیر بود: -امت در کمال آرامش بود که ناگاه یک نفر خواست چیزی را ثابت کند که امت را بدبخت کرد؛ به‌طوری که با یک خطور ذهنی دست به اقداماتی می‌زند که میلیون‌ها کشته و مجروح …

اعضای شورای نگهبان در دو بخش مصادیق رجل سیاسی مذهبی و مدیر و مدبر بودن و شرایط و معیارهای لازم جهت تشخیص مصادیق رجل سیاسی و مذهبی را تعیین کرده‌اند. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در نشست خبری که برگزار شد در پاسخ به سؤالی پیرامون تعیین تکلیف بررسی مصادیق رجل سیاسی و مذهبی برای کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری گفت: ما در شورای نگهبان موفق شدیم که عمده مباحث پیرامون تعیین مصادیق رجل سیاسی و مذهبی را که طبق بخشی از سیاست‌های کلی انتخابات به شورای نگهبان واگذار شده بود بررسی و آن را تمام …

شبکه اجتهاد: خبر بریدن دست یک سارق حرفه‌ای و با سابقه در خراسان بازتاب گسترده‌ای در میان رسانه‌ها داشته است. رسانه‌های غربی از منظر حقوق بشری و از این زاویه که بریدن دست دزد اقدامی خشن و غیر انسانی است به اجرای این حکم تاخته‌اند. بنده هم می‌خواهم با اجرای این حد الهی مخالفت و از آن اعلام انزجار کنم اما نه از زاویه نگاه غربی‌ها و دولتهای مدرن غربی که بنیانگذار خشن ترین تمدن در طول تاریخ بشر بوده و خشونت فلسفی و علمی و تکنیکی شان  بشر و حیوان و طبیعت را در آستانه تباهی و نابودی قرار …

شبکه اجتهاد: یکی از پروژه‌های نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) و آیت‌الله خامنه‌ای، پروژه جمهوری اسلامی و به تعبیری نظریه مردم‌سالاری دینی بوده است که طی چهل سال بعد از انقلاب تجربه‌هایی را پشت سر گذاشته است. این نظریه مخالف‌خوان‌هایی هم دارد که حتی در درون نظام اسلامی هم حضور داشته و گاه ابرازات نظری و عملی می‌کنند. صبح نو در مصاحبه با حجت‌الاسلام محسن مهاجرنیا، دانش‌آموخته دکترای علوم سیاسی و عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نظریه مردم‌سالاری دینی و جوانب معارضش را به بحث گذاشته است. درباره عبارت مردم‌سالاری دینی، این سؤال مطرح است که …

اگر حیثیت سببی تغییر یافت، ثابت ماندن مسبب نامفهوم است و ممکن است در این حالت حکم مسئله به کلی منقلب گردد. بر همین اساس محتمل است با تغییر در سبب، حکم برخی موضوعات به طور کلی متحول گردد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی تخصصی موضوع شناسی احکام قضایی و حقوق جزا، به همت گروه فقه و اصول مدرسه عالی تخصصی فقه  جامعه المصطفی، برگزار شد. حجت‌الاسلام والمسلمین جواد حبیبی تبار، سخنران این نشست علمی، با اشاره به تفاوت‌های میان احکام قضایی با احکام شرعی و لزوم تفکیک میان این دو، ابراز داشت: برخی از فضلای معاصر مطلبی را …

شبکه اجتهاد: ۱۴ خرداد ماه ۱۳۶۸ خبری همه ملت ایران را شوکه کرد و آن فوت امام خمینی(ره) بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی بود. اعضای مجلس خبرگان رهبری که وظیفه انتخاب رهبر را دارند به تهران فراخوانده می‌شوند. در جلسه صبح وصیت‌نامه امام که به خبرگان امانت سپرده شده بود، قرائت می‌شود و در جلسه عصر صحبت بر سر انتخاب فردی یا شورایی بودن رهبری است که در نهایت نیز به فردی بودن به اجماع می‌رسند و حالا فیلم تازه منتشرشده‌ای از جلسه تاریخی مجلس خبرگان رهبری در کانال‌های خبری پخش شده است که دست مایه برخی عناصر ضدانقلاب و ضدولایت فقیه شده است.

بسیاری از فقها دریافت مبلغی بیش از اصل طلب را، به سبب شبهه ربا، حرام دانسته‌اند؛ اما برخی نیز شرط دریافت مبلغی به عنوان جریمه تاخیر در پرداخت دین را مجاز دانسته و منصرف از ادله ربا تلقی نموده‏اند. موضع مقنن شفاف نیست، هرچند...

واکنش‌ها به سخنان جنجالی رئیس جمهور درباره ائمه(ع) همچنان ادامه دارد و پس از بیانیه جامعه مدرسین و پاسخ علما و اساتید حوزه به روحانی این بار نیز دو تن از مراجع تقلید با انتقاد از اظهارات رئیس جمهور، این سخنان را «مغالطه کاری» خوانده و تذکر دادند که معصومان(ع) «خط قرمز» ما هستند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: برخی دولتمردان در راستای نهادینه‌سازی نقدپذیری در جامعه، به «قابل نقد بودن پیامبر(ص)» استناد کرده‌اند. چنانچه منظور وی از نقد پذیری پیامبر(ص)، انعطاف و سعه‌صدر حضرات معصوم(ع) در مواجهه با آنچه از سوی مردم مطرح می‌شد، باشد؛ سخن نیکو و پسندیده‌ای است؛ اما چنانچه منظور قابل نقد بودن فکر و رفتار معصوم (ع) باشد، قابل قبول نیست چراکه با اعتقاد صریح علمای شیعه سازگار نیست.

نباید گذاشت که امپراطوری خطرناک تبلیغاتی غرب که عمدتاً به دست صهیونیست‌ها اداره می‌شود، مسائل مهم دنیای اسلام را نادیده بگیرد و با توطئه‌ی سکوت، مسائل اصلی امت اسلامی را محو کند.

دفتر رییس جمهور در واکنش به برخی حاشیه سازی‌های کذب پیرامون سخنرانی رییس جمهور در دیدار وزیر و مسوولان وزارت امور اقتصادی و دارایی، ضمن تکذیب انتساب این جمله به رییس جمهور که “امام زمان (عج) هم قابل نقد است”، تاکید کرد: باور و اعتقاد به عصمت انبیاء و ائمه معصومین (ع) از مسلمات قطعی تشیع است. به گزارش شبکه اجتهاد، در این اطلاعیه از اصحاب رسانه، سیاسیون، تریبون‌داران، خطبا و خصوصا علمای ارجمند و فضلا ی محترم درخواست شده تا پیش از آنکه مطالب تحریف شده و بعضا هدفمند برخی چهره‌های سیاسی در رسانه‌ها را ملاک قضاوت و نقد …

طبق آیه "وَنَضَعُ الْمَوَازِینَ الْقِسْطَ" و تفسیر آن، اهل بیت(ع) خود میزان قسط و شاخص سنجش هستند. این که بگویید همه چیز و همه کس قابل نقد است مسدود کردن باب نقد صحیح است.

گفته شده که پیامبر و معصومان(ع) قابل نقد هستند که سخنی نادرست است و یک خلطی در این عرصه صورت گرفته است، خلط صورت گرفته این است که پیامبر و معصومان اجازه نقد می‌دادند اما این موضوع بدان معنا نیست که این بزرگواران قابل نقد هستند.