حکومت و قانون

آیت‌الله فاضل لنکرانی با بیان اینکه انتقاد در جایی است که امکان خطا و اشتباه وجود داشته باشد، گفت: از نظر مبانی اعتقادی شیعه، نقد و انتقاد، نسبت به ائمه(ع) معنا ندارد. اگر بخواهد نقد شود دیگر امام نیست، اگر بخواهد نقد شود، حجّت خدای تبارک و تعالی نیست و لزوم اطاعت مطلقه ندارد. چون منتقد در مقام نقد می‌خواهد می‌گوید شما اشتباه می‌کنی و من نباید در این مطلب از تو اطاعت کنم، آنگاه اطاعت مطلقه امام از بین می‌رود.

استاد حوزه علمیه قم بیان داشت: کسی که اعتقاد به نقد معصوم دارد، جایگاه امام(ع) را خوب درک نکرده است و عصمت را مطابق با مبانی شیعه معنا نمی‌کند؛ وگرنه شیعه‌ی معتقد به خود اجازه نمی‌دهد که امام(ع) را مورد انتقاد قرار بدهد.

نفی عصمت رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه معصومین (علیهم السلام) مخالفت صریح با اسلام و مذهب تشیّع است. اکیداً توصیه می‌کنیم بعضی از مسئوولین از ورود به مسائل اعتقادی و تخصّصی فکری در اظهارات خویش پرهیز کنند و بجای آن تلاش خود را به حل مشکلات معیشتی و گرفتار‌های اقتصادی مردم معطوف و آنچه مردم از شماها انتظار دارند گره‌گشائی از مسائل و مشکلات زندگی آنان است.

«درباره عقاید شیعه با احدی رودربایستی نداریم» این هشدار رسای یکی از علمای شیعه و فقیه شورای نگهبان است نسبت به اظهارات عجیب برخی از مسوولان. سخن از آیت‌الله محمدمهدی شب زنده‌دار است همان عالمی که کلاس‌هایش جزو پرجمعیت‌ترین دروس خارج قم است و در مسجد اعظم این شهر برگزار می‌شود.

خداوند بر ترکیب حاکم و محکوم احکامی را فرض کرده است که همان فقه کلان است؛ این فقه نیاز به استنباط دارد. مقدار اندکی از این فقه در فقه رایج ما استنباط شده است و بخش اعظمی از آن بلااستنباط مانده است. دلیلش این است که ما در طول تاریخ تحقق «جامعه» را نداشته‌ایم و حاکمیت الهی در عصر غیبت عملی نشده است.

بروجردی معتقد است که علمای متقدم اهل سنت از نظرات معتدل‌تری در خصوص جهاد برخوردار هستند، مثلا متقدمین انتحار و استشهاد را نمی‌پذیرند اما متاخرین آن را مباح می‌دانند. اغلب علمای شیعه تقسیم رایج جهاد به «جهاد اولیه» و «جهاد دفاعی» را می‌پذیرند، با این قید که جهاد اولیه مشروط به حضور امام مبسوط‌ الید و معصوم باشد.

پایگاه اطلاع رسانی مجلس خبرگان درپی انتشار فیلمی از جلسه رای‌گیری مجلس خبرگان رهبری در تاریخ ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ در فضای مجازی به توضیح بخش هایی از جلسه انتخاب رهبری اقدام کرد.

امام(ره) معتقد است: اسلام احکام اخلاقی صرف نیست. بر مسلمانان واجب است که در برابر تبلیغات دشمنان اسلام بایستند تا روشن شود که اسلام برای حکومت عدل آمده است. اسلام نه استبداد فردی است نه بر مبنای قوانین بشری و امیال اکثریت که مشروطه و جمهوری باشد. حکومت اسلامی در تمام ساحت‌ها از قانون الهی استمداد می‌کند. قانون الهی در فقه است.

آیت‌الله سید کاظم نورمفیدی در خطبه‌های نماز جمعه گرگان با اشاره به شایعات مطرح شده درباره جلسه مجلس خبرگان در سال ۶۸ پس از رحلت امام خمینی(ره) اظهار داشت: من در این جلسه حضور داشتم و صحبت‌هایی درباره این جلسه در فضای مجازی مطرح شده که از اساس دروغ است.

این روزها بخشی از فیلم مربوط به مذاکرات مجلس خبرگان رهبری در سال ۱۳۶۸ در زمینه انتخاب رهبری بعد از امام خمینی، با انتشار گسترده ای روبرو شده است.

شبکه اجتهاد: در میان دعواهای سیاسی که انگار تمامی ندارد، یکی از بحث‌هایی که این روزها داغ شده، موضوع استقلال حوزه است. این بحث و انتقادات به بودجه‌ی اختصاصی دولت به حوزه‌های علمیه و به ویژه مراکز تبلیغی دینی این روزها در جامعه چالش‌برانگیز شده است. اما آیا این دریافتی‌ها استقلال حوزه را با تهدید مواجه می‌کند؟ و آیا استقلال حوزه جای نگرانی دارد؟ حجت‌الاسلام والمسلمین محمد سروش محلاتی که از روحانیون دغدغه‌مند حوزه است، بحثی مفصل درباره‌ی استقلال حوزه با شفقنا دارد. این استاد حوزه‌ی علمیه‌ی قم با تأکیدی جدی بر استقلال حوزه و لزوم تأمین این استقلال برای …

اگر به این فیلم که ضد انقلاب با هدف تخریب چهره و جایگاه رهبری منتشر کرده است ، با نگاه منصفانه نگریسته شود، اوج متانت، بزرگ منشی و خلوص نیت رهبر معظم انقلاب به تصویر کشیده شده است.

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام دکتر رحیم نوبهار، استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی است و از برخورد با او می‌توان فهمید که سعی دارد تا انصاف در عمل و تعادل در نگاه خود داشته باشد و با این ویژگی به بیان و اظهار نظر راجع‌به مسایل مختلف به ویژه موضوعات و مبانی اسلامی می‌پردازد. برای بررسی زوایای فقهی لغو عضویت یک اقلیت و نگاه اسلام به اقلیت‌های مذهبی به سراغ دکتر رحیم نوبهار رفتیم؛ او از واکنش شورای نگهبان و حکم لغو عضویت یک زردشتی برآشفته است و این عملکرد را به مثابه شکست نظریه مردمسالاری دینی می‌داند.

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) گفت: یک اهانت به مرحوم امام، نوزده دی را به وجود آورد، اکنون حوزه ما را چه شده که امروز یک طلبه کم ‌سواد، در مقابل بزرگ حوزه در فضای مجازی اهانت می‌کند و کسی به او حرفی نمی‌‌زند، این برای انسان خیلی دردآور است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: اعتراض در جهان امروز، حق شهروندان شمرده می‌شود یعنی شهروندان در جایی که احساس می‌کنند حقی از آنان ضایع شده و یا فرصتی از آنان گرفته شده است حق دارند به میدان آیند و فریاد اعتراض خویش را به گوش حاکمان برسانند. رصد خبرهای جهانی هم به تواتر می‌گوید که مردمان در پی احقاق حقوق‌شان در ساحت‌های گوناگون و شئون مختلف در قالب‌های متفاوت اعتراض کرده‌اند؛ به خیابان آمدن و راهپیمایی کردن و یا تجمع در مکان‌های مخصوص و حق خویش را خواستن از این جمله است.

آیت‌الله اشرفی شاهرودی از علمای برجسته حوزه علمیه مشهد با انتقاد شدید از دیده و شنیده نشدن گرفتاری‌ها و دغدغه‌های عمیق و روبه فزونی جامعه، نسبت به رویه بی اعتنایی و مهمل گذاشتن مشکلات مردم هشدار دادند.

آیت‌الله دکتر محمدهادی عبدخدایی عضو مجلس خبرگان رهبری و سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در واتیکان، در یادداشتی به تحلیل حوادث اخیر در کشور پرداخته و تأکید می‌کند: نارضایتی مردم مهمترین عنوان وسوژه برای بهره برداری اجانب علیه نظام است،

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تصریح کردند: اینکه عده ای از حقی محروم بمانند و در جایی جمع شوند و اعتراض کنند، یک مطلب است اما اینکه عده ای از این تجمع سوءاستفاده کنند و به قرآن و اسلام دشنام دهند و به پرچم ایران اهانت کنند و مسجد آتش بزنند، یک مطلب دیگر است. باید بین مطالبات به‌حق مردم و حرکات وحشیانه تفکیک قائل شد.

آیات عظام مکارم‌شیرازی، نوری‌همدانی و سبحانی در واکنش به اعتراضات اخیر در برخی شهرها خواستار توجه مسئولان به درد دل‌های مردم شدند.

شیخ احمد الطیب در بیانیه ای، خواستار بسیج همه امکانات برای برگزاری موفق کنفرانس جهانی الازهر با عنوان «یاری قدس» شد که قرار است ۱۷ ژانویه(۲۷دی)برگزار گردد.

شبکه اجتهاد: حساسیت‌ امنیتی و رسانه‌ای درباره فعالیت‌های برخی فعالان مذهبی رادیکال و تکفیری اهل سنت ایران در شهر مشهد اگرچه مسأله جدیدی نیست و یکی از مهم‌ترین جلوه‌های آن، شایعه ارتباط تخریب یکی از مساجد اهل سنت این شهر با انفجار خون‌بار حرم امام رضا(ع) در عاشورای سال ۱۳۷۳ است، ولی این حساسیت به تدریج در حال افزایش است.

تفاوت بین بحث ولایت فقیه از دیدگاه امام و دیدگاه آیت‌الله خویی، ثمره عملی اندکی دارد. به عبارت دیگر، درست است که آقای خویی چون ادله لفظیه ولایت فقیه را نمی‌پذیرد، به تبع آن اطلاق ادله را نیز نمی‌پذیرد، اما چون ایشان تصرف فقیه در امور حسبه را می‌پذیرد، فلذا بسیاری از تصرفات فقیه را داخل در همین موضوع دانسته و آن‌ها‌ را نه تنها می‌پذیرد، بلکه آن‌ها‌ را ضروری نیز می‌داند. فقط در یک حیطه خیلی کوچکی است که این تفاوت نظری دارای توابع عملی نیز می‌شود.

یک تعبیری شهید بهشتی(ره) دارد که می‌فرماید "رابطه‌ی مردم جامعه با ولایت باید یک رابطه انتخابی باشد و نمی‌تواند غیرانتخابی و غیر آزادانه باشد." البته باید آگاهی در جامعه وجود داشته باشد تا انتخاب دقیقی صورت بپذیرد و گاهی این آگاهی دچار نقص می‌شود. این رابطه‌ای باید آزاد و انتخابی باشد و غیر این فاقد هرگونه ارزشی خواهد بود. البته این رابطه آزاد، پس از انتخاب ولیّ در جامعه نباید منقطع شود بلکه همچنان در طی این مسیر باید تداوم یابد.

حقیقت این است که مسئولین چاره‌ای جز این ندارند که به درد دل مردم مستقیما گوش فرا دهند و بهترین راه این است که در تمام طول سال یک روز هفته را برای شنیدن مشکلات مردم بگذارند.

عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: در عرصه برجام، نقش فقه مغفول واقع شد که باید نقش استنباطی ایفا می‌کرد و اگر این چنین می‌شد قطعا موفقتر عمل می‌کردیم؛ ففه مقاومت در منطقه از جمله مسایلی است که در این زمینه وجود دارد؛ مثلا اینکه چرا زیر پرچم بشار اسد با داعش می‌جنگید؟ این بحث در عرصه فقهی مطرح شده است که می‌توان زیر پرچم حاکم جائر و حتی بعثی از کیان اسلامی دفاع کرد؛ گواه این مساله نیز در مساله آیت الله کاشف الغطا و فتحعلی شاه، قابل رویت است.

در سال‌های اخیر، برای رای و حضور مردم، عنوان حق الناس بودن، مطرح شد؛ برای من، جالب است که واژه حق الناس، مقداری با واژگان دیگری که قبلا در این حوزه، مطرح می‌شد، متفاوت است. جالب‌تر این که علیرغم پی‌گیری‌های زیادی که کردم، تا ببینم نظریه‌پردازان و تئوری‌پردازانی که درباره واژگان قبلی، بحث‌هایی را مطرح می‌کردند، نسبت به این واژه چه کار کرده‌اند؟

محسن اسماعیلی می‌گوید: در تفکر امام موسی صدر کرامت ذاتی انسان و حرمت او جایگاه والایی دارد و تنها راه دعوت به دین نیز حفظ همین کرامت ذاتی است؛ برای همین اندیشه‌های امام صدر جذابیت بالایی دارد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: دکتر مجید شایگان‌فر، استاد حقوق دانشگاه آزاد مشهد و متخصص حقوق جزا و جرم‌شناسی است. با او که سالیانی است، مبحث بزهکاری اطفال را در دانشگاه تدریس می‌کند، تعزیر کودکان نابالغ از منظر فقه و حقوق را به بحث گذاشتیم. به باور وی، عناوینی مثل رشد در حقوق مدنی مبهم است و باید در مورداجرای حدود و تعزیرات بر کودکان دقت کرد تا بزهکار تربیت نکرده باشیم.

استادیار گروه حقوق بشر پردیس فارابی دانشگاه تهران با بیان این که اصطلاح مقاصد شریعت در فقه ما بکار نرفته است، خاطرنشان کرد: اگرچه اسم این مطلب در فقه ما نیامده است، لکن رسمش در کلام فقها دیده می‌شود و در موارد متعددی به محتوای مقاصد شریعت استناد کرده‌اند. اصل کرامت انسانی، یکی از مقاصد شریعت بوده و به صورت مشخص جزء اصول راهنما است که در بحث حقوق بشر به ما کمک بسیاری می‌کند.

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نشستی را با موضوع نسبت پژوهش و امر سیاسی چندی قبل برگزار کرد. در این نشست حجت‌الاسلام داود مهدوی‌زادگان عضو هیات علمی این پژوهشگاه با موضوع «بازتاب فقه‌پژوهی در سیاست» به ارائه سخن پرداخت.