شبکه اجتهاد: با وجود اینکه سالانه دهها کتاب درباره واقعه کربلا و قیام حضرت ابا عبدالله (روحی له الفداء) در ایران و جهان تشیع و اسلام منتشر میشود اما متأسفانه هنوز پژوهش تاریخی درباره عاشوراء چنانکه باید در همه ابعاد آن گسترش پیدا نکرده است. یکی از این موارد بازسازی مقاتل کهن است، نوشته اخباریان و مؤرخان سدههای دوم و …
Read More »دیدگاه (گفتوگو/یاداشت)
مُهر دینی زدن؛از طب و نجوم تا علم کیمیا!/رسول جعفریان
شبکه اجتهاد: ما از دو درگاه میتوانیم درباره «علم دینی» و مدعایی که در این باب هست بحث کنیم. یکی از مسیر بحث از ماهیت علم و تعریف آن بر اساس مباحث جدید فلسفه علم است که کسانی دنبال یافتن نقطه نفوذی در آن برای وارد کردن امکان وجود «علم دینی» (علوم طبیعی یا علوم انسانی) در حیطه «علم» هستند. …
Read More »پذیرش عقلانیت مدرن؛ شاهبیت منظومه سیاسی آخوند خراسانی/ علی اشرف فتحی
شبکه اجتهاد: امروز میتوان با اطمینان بیشتری گفت که اگر در زمان انقلاب مشروطیت، آخوند خراسانی زعامت حوزه نجف و مرجعیت اعلای شیعیان را بر عهده نداشت، جامعه ایران با چالشهای مهمی بر سر پذیرش برخی مفاهیم و محصولات دنیای مدرن مواجه میشد و این چالش در زمان رضاشاه با شدت بیشتری تعمیق مییافت. احمد کسروی بهدرستی اذعان کرده که: …
Read More »تأملی در فقه کاربردی/ احمد رهدار
اختصاصی شبکه اجتهاد: ۱) اسلام دین خاتم است و از همینرو، مشتمل بر جامعترین، گستردهترین و کاملترین قوانین برای تکامل حیات فردی و جمعی بشر در دو ساحت دنیا و آخرت میباشد. چنین ویژگیهایی اقتضاء «درک سیستمی»، شبکهای و منظومهای از اسلام را دارد. منظومه بودن اسلام به معنی پشتیبانی کردن اجزاء و ابعاد آن از یکدیگر است. به عنوان …
Read More »امضاء و تنفیذ، تفاوت یا ترادف؟/ هادی طحان نظیف
شبکه اجتهاد: یکی از وظایف و اختیارات مقام رهبری بر اساس بند ۹ اصل ۱۱۰ قانون اساسی، امضای حکم ریاستجمهوری پس از انتخاب مردم است. این صلاحیت در مراسمی با حضور مقامات عالیرتبهی کشوری و لشکری تحت عنوان مراسم تنفیذ حکم ریاستجمهوری از طرف ولیفقیه برگزار میشود. از مفهوم امضاء در اصطلاح فقهی و حقوقی تحت عنوان تنفیذ یاد میشود. …
Read More »شیخ فضلالله نوری؛ شهید پیوند دین و قانون/ محسن اسماعیلی
شبکه اجتهاد: «تاریخ معلم انسانها است». این جمله کوتاه و آزموده شدهای است که امام خمینی (ره) بر اساس قرآن، احادیث و تجربه بشری به یادگار نهاده است. یکی از دورانهای مهم تاریخی که باید بسیار مورد مطالعه و عبرت آموزی واقع شود، جریان مشروطیت است؛ انقلاب بزرگی که به ثمر هم رسید، اما با دسیسههای دشمنان و اختلاف و …
Read More »تنفیذ رأی مردم/ حسین جوان آراسته
اختصاصی شبکه اجتهاد: مطابق بند ۹ اصل ۱۱۰ قانون اساسی، یکی از وظایف و اختیارات رهبر «امضای حکم ریاست جمهوری پس از انتخاب مردم» است. به لحاظ حقوقی، تنفیذی دانستن یا ندانستن امضای رهبری، منوط به این است که امضای رهبری را یک الزام حقوقی و جزء وظایف او بدانیم یا آنکه در ردیف اختیارات وی به شمار آوریم. در …
Read More »تحلیل فقهی اعتبار اسناد عادی در اموال غیرمنقول/ مصطفی جلالی
در حال حاضر معاملات اموال غیرمنقول به دو صورت سند عادی و سند رسمی صورت میگیرد. صحت معاملات عادی منشا مشکلات متعددی شده است. نوشتار پیش رو، در صدد اثبات شرعی این مطلب است که در معاملات اموال غیر منقول پرارزش، در صورت وجود طریق اطمینان آور، در فرض اختلال نظام، رجوع به امارات ظنیه جایز نیست و سلوک طریق …
Read More »پاسخ به سوالی درباره نجس بودن سگ و چند نکته/ ابوالقاسم علیدوست
شبکه اجتهاد: یکی از محترمین متن پرسش و پاسخی را برای این جانب فرستادهاند و در خواست کردهاند که اگر نقدی بر پاسخ وارد است، آن را بیان کنم. پرسش و پاسخ این است: س) آیا سگ در قرآن نجس است؟ ج) بسیاری از مسلمانان عقیده دارند که سگ نجس است؛ این باور نه تنها پایه قرآنی ندارد، بلکه در …
Read More »روش حل مساله فقهی/ مهدی زمانیفرد
اختصاصی شبکه اجتهاد: در هر قضیه سه طرف داریم: موضوع، محمول، نسبت قضیه. برای حل مساله فقهی چند گام و مرحله را باید طی کنیم. گام اول: موضوع شناسی گام اول برای حل مساله فقهی این است که ما موضوع را تشخیص دهیم. موضوعات دو گونه هستند یا موضوعات مستنبطه هستند و یا صرفه. موضوعات مستنبطه یعنی شارع آنها را …
Read More »بررسی فقهی بازی شهروند و مافیا/ مسعود بُندار
اختصاصی شبکه اجتهاد: بازی شهروند و مافیا، از بازیهای جذاب گروهی است که در کشور ما و سایر کشورها در حال رواج و بومیسازی است. عناصر مهمی که در این بازی نقش دارند؛ عدهای مافیا هستند که باید هویت خود را مخفی نگهدارند و عدهای دیگر که شهروند هستند، باید مافیا را شناسایی نموده و از بازی حذف کنند. این …
Read More »تأملی در شرایط حصول تواترِ یک حدیث/ حیدر حبّالله
شبکه اجتهاد: برای اینکه یک خبر به مرتبهی تواتر برسد باید به گونهای پی در پی نقل شده باشد. معنای لغوی تواتر همین است؛ به این صورت که فلان راوی از راوی دیگر، تبعیت کند و عین همان خبری را که راوی اول نقل کرده منتقل کند. برای تحقق چنین حالتی باید سندها و مصادر روایت، متعدد باشد؛ لذا اگر …
Read More »روشهای اثبات صدور حدیث غدیر توسط علامه امینی در کتاب الغدیر/ علی نصیری
شبکه اجتهاد: علامه امینی برای اثبات صدور حدیث غدیر از چهار روش بهره جسته است که عبارتند از: ۱. اثبات وجود تواتر در نقل حدیث غدیر؛ ۲. احتجاج به حدیث غدیر از سوی اهلبیت(ع) و شماری از افراد در تاریخ؛ ۳. نزول شماری از آیات شاهدی بر صحت صدور حدیث غدیر؛ ۴. معرفی روز غدیر به عنوان روز عید مسلمانان. …
Read More »نسخهای تازهیاب از احادیث امیرالمؤمنین علی(ع)/ محمد عافی خراسانی
اختصاصی شبکه اجتهاد: چندی پیش نسخهای از میراث موجود در یمن، توجه نگارنده را به خود جلب نمود. این نسخه دربردارندۀ حکمتهای زیبایی از امیرالمؤمنین علی (علیه الصلاه و السلام) بود؛ گویی بخش تازهای از حکمتهای نهج البلاغه یافت شده است.[۱] با دیدن این اثر ارزشمند، به تصحیح و تحقیق این اثر منحصر به فرد پرداخته شد و به یاری …
Read More »خوانش تمدنی غدیر و رفتار تمدنی حضرت امیر(ع)/ محسن الویری
شبکه اجتهاد: تا کنون شاهد خوانشهای گوناگونی از غدیر بودهایم: خوانش تاریخی، خوانش کلامی، خوانش ادبی و خوانش فقهی و مناسکی؛ خوانش تاریخی: که رایجترین خوانش از غدیر است و هدف آن کند و کاو در باره هر چیزی است که برای به دست دادن یک روایت قابل اعتماد از این رویداد به کار آید. پژوهش در باره مکان دقیق …
Read More »تیغهای بیتقوایی بر حکمرانی امام علی(ع)/ داود مهدویزادگان
شبکه اجتهاد: گرچه مدت حکمرانی امیرالمومنین علی(ع) کوتاه بود ولی حامل هزاران پیام خُرد و کلان است. فهم و درک این پیامها، برای پیروان راستین آن حضرت که خواهان برپایی حکمرانی علوی هستند، بسیار لازم و ضروری است؛ اما شرط لازم برای فهم درست و جامع این پیامهای نورانی آن است که سخنان آن حضرت را منسلخ از متن و …
Read More »درباره حوادث اخیر افغانستان/ ابوالقاسم علیدوست
شبکه اجتهاد: این روزها وقایعی در افغانستان میگذرد که کم و بیش همگان نسبت به آن با خبرند و نمیتوان نسبت به آن بیتفاوت بود. از این رو لازم است توجه کنشگران به این وقایع به نکاتی جلب گردد: ۱- ملت افغانستان ملتی رشید، توانا و مقاومی است که اگر دسیسههای کفر و الحاد از خارج افغانستان و عوامل آنها …
Read More »حکمرانی اسلامی در انتظار دولت اسلامی/ عبدالحسین خسروپناه
شبکه اجتهاد: یکی از آسیبهای سازمانها، بانکها و بخشهای مختلف انقلاب اسلامی، در نظر نگرفتن حکمرانی در تدوین قانون و اسناد است، به گونهای که با گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی هنوز نقص نبود حکمرانی آشکارا خود را نشان میدهد و راهکار چیرگی لحاظ حکمرانی اسلامی در دولت است. حکمرانی اسلامی فرایند راهبردی در سیاستگذاری، تقنین و سازمانسازی بر …
Read More »«فقه؛ هدایت و حیات»؛ بررسی و نقد شبهات عبدالکریم سروش/ محمدجواد فاضل لنکرانی
شبکه اجتهاد: در جوابیه آقای دکتر سروش از صدیق ارجمند آیتالله آقای علیدوست، چند مطلب مهم در زمینه ارتداد، جهاد ابتدایی و نیز قضاوتهای غیرصحیح در زمینه علم فقه وجود دارد که در این زمینه نکاتی را به اجمال تقدیم اهل نظر مینمایم. الف) نکاتی در مورد علم فقه ایشان دربارهی علم فقه ۱۰ مطلب آوردهاند که در ادامه نکاتی …
Read More »تفاوت گفتگوی تقریبی با فرقهای/ مهدی مسائلی
شبکه اجتهاد: هنگامی که از گفتگوی بین مذاهب سخن میگوییم خیلیها خود را طرفدار گفتگوی مذهبی معرفی میکنند، همانگونه که وقتی از وحدت و تقریب مذاهب اسلامی صحبت میشود، همین عده خود را طرفدار وحدت اسلامی معرفی میکنند؛ اما گفتگو با جهتگیری تقریب مذاهب اسلامی از جهات متعددی با گفتگوهای فرقهای در دنیای اسلام متمایز است که موارد زیر را …
Read More »رابطه بغی با جرم سیاسی/ غلامرضا پیوندی
شبکه اجتهاد: آیا ما در فقه اسلامى عملى بهعنوان جرم سیاسى داریم یا خیر؟ سؤالى است که باید به آن پاسخ داد. در حقوق اسلام شاید نتوان این عنوان خاص (جرم سیاسى) را پیدا کرد، کما اینکه در حقوق موضوعه هم این عنوان خاص در زمانهاى گذشته مطرح نبوده است، ولى مصداق آن مطرح بوده است. فقهاى شیعه، بغى را …
Read More »هفت توصیه مهم اقتصادی به رییس جمهور منتخب/ احمدعلی یوسفی
شبکه اجتهاد: دولت سیزدهم اولین دولت در قرن جدید و گام دوم انقلاب است. به خواست خدای متعال تشکیل این دولت گام مهمی برای رسیدن به مرحله دولتسازی اسلامی در فرایند تمدن بزرگ اسلامی خواهد بود. بر خود لازم دیدم با توجه به شرایط اقتصادی موجود مطالبی را برای جهتگیری صحیح اقتصادی به عرض حضرتعالی برسانم: ۱- الگوی نظام جمهوری …
Read More »نکاتی پیرامون مسأله اشتراط نظر اکثریت در اعمال ولایت/ علی صالحیمنش
شبکه اجتهاد: نگاشته ذیل درصدد نتیجهگیری در موضوع مد نظر نیست، بلکه نکاتی است که به باور نگارنده هرکس در این زمینه بخواهد استنباطی داشته باشد لاجرم باید به این نکات توجه بنماید: نکته اول: تصویر صورت مسأله است، این مساله در چند فرض میتواند مطرح بشود: – جایی که حکم خدا و رضایت مردم یکی است، در اینجا، بحث …
Read More »محک نقد/ سید شمسالدین حسینیکیا
اختصاصی شبکه اجتهاد: پس از پخش برنامه سوره با موضوع «دولت اسلامی، گستره وظایف و اختیارات»، با حضور استاد علیدوست، همانطور که انتظار میرفت، شاهد بازخوردهای گوناگونی بودیم که از باب فرمایش امیرالمؤمنین علیهالسلام: «اِضرِبُوا بعضَ الرأیِ ببعضٍ یَتَوَلَّدْ مِنهُ الصَّوابُ» آنها را به فال نیک گرفته و از آن استقبال میکنیم. در همین راستا نقدی از جناب حجتالاسلام دکتر …
Read More »مقدمهای بر بحث مرجعیت زنان/ ناصر نجفی
اختصاصی شبکه اجتهاد: اگرچه جواز یا عدم جواز مرجعیت زنان بحث تازهای نیست اما هر از گاهی در محافل علمی یا رسانهای پررنگ میشود؛ نکتهای است که معمولا در این باب زیاد مورد توجه قرار نمیگیرد و آن انفکاک رسالت اجتماعی از شأن مرجعیت، و نگاه صرفا تخصص و کارشناسی به آن است. اگر مقام مرجعیت را تنها از باب …
Read More »چند راهکار برای عبور از فقه فردی به تمدنی/ ابوالقاسم علیدوست
شبکه اجتهاد: لفظ فقه چه به معنای عملیات استنباط و اجتهاد و چه به معنای دانش فقه، با شریعت تفاوت دارد؛ فقه داعیهدار کشف شریعت است. شریعت، الهی و معصوم است و در آن خطا و اختلاف نیست ولی ممکن است حاصل فقه، خطا داشته باشد زیرا عصمت ندارد. بنابراین فقه، دانشی بشری است، خواه فقه فردی باشد یا تمدنی …
Read More »فقه تمدنی؛ چیستی، چرایی و چگونگی/ محمد وحیدی
اختصاصی شبکه اجتهاد: تمدن بالاترین سطح پیشرفت و تعالی یک جامعه است، از اینرو میتوان رویکرد تمدنی هر دانش را به معنای قرار گرفتن آن دانش در مسیر تحقق تمدن دانست. در نتیجه مقصود از فقه تمدنی صرفاً تأثیر فقه بر تمدن نیست بلکه فقه تمدنی به معنای ایجاد یک تمدن بر محور فقه است. فقه با رویکرد تمدنی، یعنی …
Read More »نقد برخی از استدلالهای استاد علیدوست پیرامون مصلحت/ محمد عبدالصالح شاهنوش
شبکه اجتهاد: جناب استاد علیدوست در صحبت اخیر خود در برنامه تلویزیونی سوره چند بار تأکید داشتند که منظورشان از مصلحتی که مبنای حکم است، مصلحت شرعی است. این در حالی است که مصلحت خود مبنای حکم شرعی است. اگر مصلحت مقید به وصف شرعی بودن شود منجر به دور در قانونگذاری میشود زیرا از طرفی مصلحت مبنای تشریع است …
Read More »درباره «اجازهی اجتهاد و روایت» مرحوم نائینی به آیتالله سیدجواد خامنهای/ رضا مختاری
شبکه اجتهاد: سنت اجازه یکی از سنتهای ریشهدار و باسابقه در اسلام بهویژه در میان شیعیان است. (۱) بهعنوان نمونه یکی از هشت راهی که محدثین بزرگوار و علمای گرانقدر برای تحمل حدیث (۲) ذکر کردهاند، اجازه است. (۳) متن برخی از اجازات نقل حدیث و روایت از قرن چهارم هجری الآن موجود است. البته در این میان، بسیاری از …
Read More »پارسای متعهد/ محمدصادق علیزاده
شبکه اجتهاد: آیتالله حاج سیدجواد خامنهای، روحانی زاهد و سادهزیست اهل آذربایجان بود که در نهایت بعد از سالها درس و بحث در نجف اشرف راهی مشهد شد و آنجا سکنا گزید. روحانی معروف و زاهدی که هنگام رحلت در مشهد علاقهمندان زیادی داشت، امّا تمام داراییاش بعد از ۹۱ سال عمر با عزت و ۵۰ سال فعالیت تبلیغی و …
Read More »