دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

شبکه اجتهاد: بعد از چیزی که در باره حجاب نوشتم دوباره فشارها بر من شروع شده و ترجیح می‌دهم مطلقا دیگر به این موضوع نپردازم. تقریبا هم تمام حرفهای لازم را نوشته و گفته‌ام.

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجۀالاسلام دکتر سید مهدی نریمانی، پژوهشگر فقه و استاد دانشگاه مفید، در این یادداشت، امکان تمسک به قاعده لاضرر برای اثبات حرمت استفاده از بازی‌های رایانه‌ای آسیب‌زا و احیاناً حرمت خرید و فروش و ترویج و نشر آن‌ها را بررسی می‌کند.

مهمترین موضوع در باب تعارض ادلّه، مسأله تقیه است و برای حل مشکل، عموماً از «اخبار علاجیه» استفاده می‌شود. ابتکار ایشان در این است که مسأله تقیه را در متن واقعِ اجتماعی و دینی و سیاسیِ آن ایام بررسی می‌کنند و توضیح می‌دهند که تقیه صرفاً از حُکّام نبوده و در بسیاری از موارد از فقها، مُفتیان، قضات و حتی از توده مردم و غالیان از شیعیان نیز بوده است.

شبکه اجتهاد: حجت الاسلام المسلمین سید جواد ورعی پژوهشگر و استاد حوزه علمیه قم که در سفر حج تمتع به سفر می‌برد، در نوشتاری با عنوان «فقه حج» به بیان مسائلی فقهی که ممکن است برای هر حج گذاری پیش بیاید پرداخته و به ضرورت حضور بعثه‌های مختلف مراجع تقلید در حج تاکید می‌کند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی الهی خراسانی، رئیس میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد به مناسبت شهادت حضرت امام جواد (علیه‌السلام) در یادداشتی آورد:

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام دکتر احمدعلی قانع، اگرچه عمری را در دانشگاه امام صادق(ع) سپری کرده و هم‌اکنون نیز معاون تحصیلات تکمیلی دانشکده معارف اسلام، فرهنگ و ارتباطات این دانشگاه است؛ امّا تجربه سه سال ریاست بر دانشگاه اسلامی غنا در کنار چند سال مدیریت مرکز بین‌المللی مطالعات اسلامی سیرالئون، او را در زمره آشناترین افراد به فعالیت‌های علمی قارّه سیاه قرار داده است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین حسنعلی علی‌اکبریان، از پژوهشگران قدیمی فقه، یکی از کسانی است که به تدوین ساختار جدیدی برای دانش اصول پرداخته است.

کاظمی، کارشناس حقوق زن در اسلام گفت: در پرتو شناخت مقاصد شریعت و دستیابی به رده بندی آن می‌توان بسیاری از تعارض‌های موجود در عرصه حقوق خانواده و اجرای آن را بر طرف ساخت.

آیت‌الله میلانی در مباحث فقهی بسیار مراقب بودند که مسائل فلسفی را دخالت ندهند و مطابق با همان روال سنتی فقه بحث می‌کردند ـ و در ابتدای حضور ایشان هم کسانی مثل مرحوم آشیخ‌مجتبی قزوینی با ایشان همراهی می‌کردند ـ اما بالاخره چون به‌طور کلی از طرفداران فلسفه محسوب می‌شدند، شاگردان مکتب میرزا مهدی اصفهانی در مشهد (مکتب معارفی خراسان) با ایشان زاویه پیدا کردند و به نوعی آقای میلانی را در انزوا قرار دادند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام محمّدتقی اکبرنژاد، اگرچه با جلسات بررسی زوائد علم اصول شناخته شده است؛ امّا پیش از این، سال‌ها با مسجد مقدّس جمکران همکاری داشته و با مجلّه «کاوشی‌نو در فقه‌اسلامی» همکاری می‌کرده است.

شبکه اجتهاد: چرا یاد امام موسی صدر همچنان زنده و اندیشۀ او بالنده است؟ چرا ربایش او موجب فقدان و فراموشی وی نشد و برخلاف بسیاری از اقران و امثال خویش، نسل جوان و فرهیخته هر روز بیشتر از دیروز به او اقبال نشان می‌دهد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین محمد بیابانی، از محققین عرصه معارف اهل‌بیت علیهم‌السلام و مروّجان مکتب تفکیک است. تحقیقات او در راستای معارف اهل‌بیت (علیهم‌السلام) تاکنون به نگارش پانزده کتاب منجر شده است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: معمولاً وقتی درباره یک علم سخن می‌گوییم و وضعیت کنونی آن را ارزیابی می‌کنیم یا برنامه‌ای برای توسعه آن ارائه می‌دهیم، جدا از بررسی منابع انسانی و متون و محتوای آن، میزان گسترش مسائل آن را موردتوجه قرار می‌دهیم.

شبکه اجتهاد: ۱۷ ذی‌القعده سالگرد وفات شیخ‌عبدالکریم حائری یزدی مؤسس حوزه علمیه قم، فرصت مغتنمی است برای بازاندیشی درباره ماهیت حوزه‌های علمیه و وظیفه اساسی این سازمان مردم نهاد. یکی از ویژگی‌های زعامت شیخ‌ عبدالکریم حائری در حوزه علمیه، پیشبرد پروژه «سیاست زدایی» حوزه علمیه بود

اختصاصی شبکه اجتهاد: علم خلاف را می‌توان بر چهار سطح متوالی از آگاهی فقهی اطلاق کرد:

شهید صدر آنقدر به درس مسلط بود که با تسبیح بازی می‌کرد و مطلب می‌گفت و اصلا فراموشی نداشت. ایشان فوق نابغه بود، آنقدر قوی بود که سه حلقه شاگرد داشت.

با بازخوانی نظریه حضرت امام خمینی(ره) می‌توان به این دیدگاه دست یافت که از نظر ایشان (آن‌گونه که در پاسخ به یک استفتا می‌گویند) هرچند رأی مردم در مشروعیت ولایت فقیه تأثیری ندارد، اما در تشکیل حکومت مؤثر است.

نویسنده کتاب «بررسی فقهی مدیریت زنان در مناصب سیاسی» گفت: در صدر اسلام نمونه‌ای از مدیریت‌های کلان زنان وجود ندارد تا با استناد به آن بتوان به‌راحتی زنان را به وزارت منصوب کرد، اما قضیه ملکه سبا در قرآن مستمسک هر دو گروه مخالفین و موافقین مدیریت‌های زنان بوده است.

متاسفانه خیلی از جلسات و نشست‌های برگزار شده بین علمای شیعه و سنی در سال‌های گذشته یک نشست صرفا تعارفی بوده است. باید از این فضا عبور کنیم. ما باید وارد مذاکرات چالشی گردیم. یعنی در عین حفظ احترام یکدیگر، ضمن طرح انتقادات موجود، بدنبال راهکار عبور از این فضا باشیم.

این رساله علمیه به موضوعاتی می‌پردازد که بسیاری از آن‌ها بدیع بوده و بسیاری دیگر نیز با زاویه جدیدی و متناسب با مباحث روز جامعه تدوین گردیده است. موضوعاتی همچون اقتصاد، دولت، خانواده و تربیت، از موضوعاتی است که در فقه شیعه، کمتر بدان‌ها پرداخته شده است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: امام رضا علیه‌السلام برای ما نقطه اتکای فکری-روحی و منبعی فیاض، اندیشه ساز، الهام بخش و هویت بخش در همه ابعاد زندگی است و ما با تمام وجود بر این باوریم که ائمه هدی علیهم‌السلام، محور آفرینش‌اند و به تعبیر یکی از حکمای متأله، انبیاء(ص) و ائمه(ع) آمده‌اند تا انسان را از مبدأ نقص به منتهی الیه کمال رهنمون شوند.

مدیرگروه پژوهشی فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی با بیان اینکه حجاب و عفاف دو مفهوم جدا از یکدیگر هستند، گفت: داشتن حجاب توسط افراد یک جامعه به‌تنهایی به داشتن یک جامعه عفیف ختم نمی‌شود بلکه مفهوم عفاف ابتدا از مدیران اجرایی و عالمان دینی جامعه آغاز می‌شود به این معنا که نمی‌شود عفت در مسائل اقتصادی را رعایت نکرده و اختلاس‌های فراوان اتفاق بیافتد، و از آن طرف جامعه را دعوت به پوشش‌های فلان کرد؛نتیجه این رفتار یک جامعه متناقض است.

حجت‌الاسلام والمسلمین یوسفی از نبود تعامل مناسب بین حوزه و نظام در بخش پژوهش ابراز تاسف و تاکید کرد که دروس خارج فقه باید کاربردی و ناظر به نیازهای حاکمیت باشد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: ساختار کتب اصولی اهل‌سنّت اگرچه شباهت‌های فراوان با ساختار شیعه دارد، امّا تفاوت‌هایی نیز میان این دو ساختار به چشم می‌خورد. ازجمله اشتراکات این دو ساختار، می‌توان به مباحث الفاظ اشاره کرد که تقریباً در میان هر دو فرقه مشترک است.

آیت‌الله سیستانی بار دیگر کارآیی مرجعیت و همبستگی دیانت و سیاست را متبلور ساخته است؛ البته این دستاورد هم امیدبخش و هم نگران کننده است. تبلور کارآیی مرجعیت از یک سو امیدبخش است چون نشان داد که برخی تبلیغات در مورد بی اثر شدن جایگاه مرجعیت توهمی بیش نیست، اما از این جهت نیز نگران کننده است چرا که دشمنان اسلام و کشورهای اسلامی دوباره متوجه این اهرم کارآمد شده و به شکل‌های مختلف برای تضعیف آن طراحی می‌کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر محسن اسماعیلی، عضو حقوقدان شورای نگهبان و نماینده تهران در مجلس خبرگان رهبری، تاثیر فتوای وحدت …

حرمت مرجعیت را باید شخصیت مراجع و روحانیت حفظ کنند و بی جهت در مسایل از آبروی روحانیت مایه نگذارند، اگر این حرمت حفظ شد، هر کجا شیعه هست، نفوذ فتوا هم خواهد بود. و بدانیم که اگر به طور روزمره مرجع تقلید در همه کارها دخالت کرد و وارد شد، اثر فتوا از بین می‌رود، اما در مواقع حساسی که هویت شیعه، هویت مملکت و ناموس شیعه به خطر می‌افتد، وظیفه ورود دارد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: دکتر عبدالرحیم گواهی، عضو هیئت مؤسس مرکز پژوهش‌های ادیان جهان و رئیس مرکز و رئیس شورای علمی این نهاد، در این یادداشت شفاهی، به تغییرات لازم در فقه برای تبدیل به فقه تمدن ساز، سخن می‌گوید.

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید محمدعلی ایازی، اگرچه بیشتر به‌عنوان قرآن‌پژوه شهره است، اما تحقیقات او در اصول و فقه، کمتر از پژوهش‌های قرآنی‌اش نیست. عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم و تحقیقات، به جهت تألیفات فقهی و قرآنی متعدد و مباحث اجتماعی و همچنین رساله‌ای که در رابطه با «ارتداد» نگاشته است، یکی از بهترین افرادی است که می‌تواند در رابطه با مجازات مرتد، اظهار نظر کند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: امام صادق(ع) فقط امام زمان خویش نیست. یعنی نباید و نمی‌توان حضرت ایشان را در همان بازه شناسنامه‌ای، خلاصه کرد که رویش‌های آن فصل شناسنامه‌ای که در احادیث، شاخص بندی شده، برای ایشان رسالتی به پهنه همه زمین و البته همه زمان تعریف کرده است؛

شبکه اجتهاد: نامه اصلاح گرانه و جامع امام صادق(ع) به عبدالله بن جندب از یاران امام(ع)، حاوی نکات تاریخی، اعتقادی، سیاسی، اخلاقی و تربیتی مهمی است که شاید تاکنون کمتر بدان پرداخته شده است