دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

شبکه اجتهاد: آیت‌الله سیدمحمد حسینی زنجانی، فرزند مرحوم آیت‌الله سیّد عزّالدین حسینی زنجانی است. او با فوت پدر و بازگشت به مشهد، درس فقه و اصول خودرا دوباره برپا کرده است. در این میان، ارادت قدیمی او، به سان پدرش، به محقّق اصفهانی، موجب شده تا علاوه بر دروس روزانه خود، تدریس نهایۀالدرایه را نیز به صورت اختصاصی با برخی از شاگردان قدیمی آغاز کند. به همین بهانه، با او از ساختار جدیدی که محقّق اصفهانی درکتاب «بحوث فی أصول الفقه» پیشنهاد دادند و تفاوت‌های آن با ساختار مشهور مرحوم آخوند درکفایه سخن گفتیم. ساختار پیشنهادی مرحوم اصفهانی و اینکه …

بحث مشروعیت و مقبولیت که در اواخر دهه‌ی ۶۰ تا اوایل دهه‌ی ۷۰ مطرح شد، اساساً یک انحرافی در بحث‌ حکومتی در ایران به وجود آورد. شما اگر همه‌ی ادبیات امام(ره) را جست‌وجو کنید، یک بار واژه‌ی مقبولیت را پیدا نمی‌کنید. این خطایی بود که در بحث مشروعیت و مقبولیت، توجیهی از حکومت دینی درست شد. به گزارش شبکه اجتهاد، جلسه نقد کتاب «گونه‌شناسی فکری سیاسی حوزه علمیه قم» با حضور مؤلف ارجمند دکتر عبدالوهاب فراتی بیستم دی‌ماه ۱۳۹۵ در دفتر سایت مباحثات برگزار شد. پس از ارائه‌ی توضیح مختصر دکتر فراتی درباره‌ی کتاب، شرکت‌کنندگان در جلسه پرسش‌هایی را در …

شبکه اجتهاد: تغییر چه در ساختار دانش اصول باشد، چه در متون آموزشی و چه در ساختار سیاسی و اجتماعی، آدابی دارد. بی‌رعایت این آداب، یا تغییر محقّق نمی‌شود و یا ابتر می‌ماند. ۱- برای تغییر باید تلاش کرد. آن‌که می‌خواهد ساختار اصول را تغییر دهد، باید فکر کند و فکر کند، طرح بدهد و بیندیشد، بنویسد و به انتظار نقد بنشیند. خیالِ تغییر متون و ساختاری چنین کهن، بی‌تلاش و تعمّل، بی‌دقّت و تأمّل، آن‌قدر خام است که آرزوی پخته شدنش به خواب می‌ماند. برای تغییر ساختاری که چند قرن، تُرک‌تازی کرده و عِدّه و عُدّه‌اش سر به آسمان …

اینکه حضرت امام فرمودند زمان و مکان در حکم مؤثرند، در خصوص احکام اضطراری موضوع نیست، بلکه زمان و مکان، موضوع سازی می‌کنند به همین جهت مجمع تشخیص مصلحت نظام به دو بخش اجتهاد در خصوص موضوع و دیگری شناخت حکم آن بر اساس روش اجتهاد فقه جواهری نیازمند است. شبکه اجتهاد: عنصر زمان و مکان و شرایط جامعه اسلامی تعیین کننده مصلحت برای جامعه است و حکم حکومتیِ حاکم اسلامی بر اساس این مصالح در جامعه صادر می‌شود. در نظام اسلامی برای تشخیص و اِعمال مصلحت در احکام حکومتی، ساز و کارهای متعددی در نظر گرفته شده که یکی …

شبکه اجتهاد: زمانی -نه چندان دور- بود که اگر طلبه اقتصادخوانده‌ای قصد بیان احکام شرعی بانک را در منبر خود داشت، به علت سکوت سنگینی که بر این فضا حاکم بود، یا در صحت یافته‌های عینی خویش تردید می‌کرد و یا احساس می‌کرد بیان حقایق بانکی موجب اختلال نظام و از دست رفتن اعتماد مردم به حکومت اسلامی می‌شود! اما به فضل الهی چند سال و ماهی است که به همت برخی دغدغه‌مندان اقتصاد اسلامی و دیگر پیگیران طرح بازنگری در قانون عملیات بانکی بدون ربا، این سکوت شکسته شده و مراجع بزرگوار تقلید نیز با جدیت در حمایت از …

شبکه اجتهاد: سید صمصام الدین قوامی، از سال‌ها پیش که در درس خارج آیت‌الله فاضل لنکرانی شرکت می‌کرد، حذف مباحث بی‌ثمر از دانش اصول را پیگیری می‌نمود. رئیس مرکز تخصّصی مدیریت، امروز نیز که خود بر کرسی تدریس خارج نشسته است، آرزوی پالایش اصول فقه و حذف مباحث بی‌ثمر را دارد. به باور مدرس خارج فقه مدیریّت اسلامی، حذف مباحث بی‌ثمر از دانش اصول، مطالبه قدیمی مراجع و اساتید حوزه بوده است. آیا اساساً وجود مباحث بی‌ثمره در دانش علم اصول را می‌پذیرید و در صورت پذیرش، دلیل ورود این مسائل را به علم اصول چه می‌دانید؟ قوامی: مرحوم آیت‌الله …

امام به اصالت روحانیت معتقد بود. گروه‌های دیگر، حتی اگر تحت نفوذ روحانی ارزشمندی هم بودند، باز آن‌ها را قبول نداشتند./ امام به روحانیت موقعیتی داد که اگر روحانیت مثل سال اول انقلاب، موقعیتی را که امام به آن‌ها داد، حفظ می‌‌کردند، وجهه و محبوبیت بسیار قدرتمندی داشتند. به گزارش شبکه اجتهاد، بازاندیشی در نگاه امام به روشنفکران صرفاً یک ضرورت تاریخی نیست، بلکه نمایانگر بخشی از نقشه راه انقلاب و پرتوافکن بر مسیر تداوم نظام اسلامی است. تأمل در زمینه‌های شکل‌گیری دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی به جماعت منورالفکر و نحوه تعامل ایشان با این جریان و نیز مدیریت آنان …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید عباس موسویان سراسر وجودش دغدغه مهمی است با موضوع پیوند مفاهیم و مقولات دانش اسلامی با علم اقتصاد. او هم تجربه سال‌ها تحصیل در رشته‌های دینی را دارد و هم عمر خود را به مطالعات اقتصادی اختصاص داده است. موسویان راه نجات و پیام حیات‌بخش اقتصاد امروز ایران را فقط و فقط اقتصاد مقاومتی می‌داند و روی تولید ملی تاکید بسیاری دارد. انقلاب اسلامی ایران وقتی اتفاق افتاد در یکسری از ساختارها دگرگونی ایجاد کرد. به‌عنوان کسی که بالاخره بعد از انقلاب فرهنگی وارد این جریانات شدید و بعد هم ملموس این فضا را …

حوزه علمیه قم با همکاری حوزه نجف، حرکتی در تراز بین المللی و برخوردار از یک گفتمان نیرومند تقریبی را پی بگیرد. اگر مراجع معظم تقلید به ایجاد یک «جریان فتوایی قوی با رویکرد تقویت مناسبات امت» دست بزنند، تقریب قدرت انجام مانور بیشتری را برای مبارزه با پدیده شوم تکفیر پیدا می‌کند. شبکه اجتهاد: حوزه علمیه قم به صورت جدی تر باید به کمک تقریب مذاهب بشتابد؛ حوزه علمیه قم می‌تواند چهار کارکرد مهم در قبال تقریب شامل “شبهه زدایی از تقریب”، “ایجاد یک جریان آزاد تقریبی بین حوزه و مراکز جهان اسلام”، “مساهمت در تاسیس نهادهایی درون امت …

فقه اسلامی، احکام سیاسی را نیز در برمی‌گیرد؛ اختلاف فقها در وجود فقه سیاسی در اسلام وعدم انسداد فهم فقیه از این مسائل نیست، بلکه در این است که آیا حکومت و اجراء احکام الهی شأن فقیه است یا او هم مثل سایر مکلفین، از باب امر به معروف و نهی از منکر حق ورود دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد قائینی استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، محققی پرتلاش و از شاگردان و تربیت یافته‌گان مکتب اصولی مرحوم آیت‌الله خوئی است. او متولد نجف است و در سال ۶۶ به علت فشارهای رژیم بعث صدام، …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین حمید درایتی، علاوه بر اشتهار به داوری مسابقات کشوری و بین‌المللی حفظ قرآن و نهج‌البلاغۀ، از اساتید به نام خارج فقه و اصول حوزه علمیّه مشهد است. تأسیس سایت «شیعه سرچ» به همراه تدوین درس‌نامه رسائل و کفایه‌الأصول (که این دومی به چاپ نیز رسیده است)، بخشی از این تلاش‌هاست. استاد، خسته از بی‌توجّهی مدیران و کم‌کاریِ فضلای حوزه در عرصه تولید متن درسی، از بایسته‌های تحوّل در متون آموزشی و متن درسی معیار گفت. به باور او، تحوّل در متون آموزشی اگرچه امری لازم است، لکن وقتی داعیه‌داران تحوّل، هنوز متنی را به عنوان جایگزین …

شبکه اجتهاد: هرگاه متخصصی در حوزه مربوط به خود اظهار می‌‌‌دارد که ما چندان جا مانده‌‌‌ایم که امیدی نیست با «این وضعیت» به سطح مطرح جهانی برسیم و یا متخصص دیگری می‌‌‌گوید: ما با تکیه بر ظرفیت جوانان و ایمان به خدا، به سرعت، قله‌‌‌ها را فتح خواهیم نمود، کدام‌یک مغرضانه سخن می‌‌‌گوید؟ اصلا بهتر است بپرسیم متخصص، که طبعا در این موارد باید به حرف او اطمینان نمود، کیست؟ یا شاید باید بپرسیم مگر ملاکِ ما برای ترقی رسیدن به هر آن چیزی است که در سطح جهانی «مطرح» دانسته می‌‌‌شود؟ چرا ملاک ما باید چنین باشد؟ اگر نه، …

چرا در حوزه علمیه مشهد، هیچ درس استدلالی و نظری حول مباحث فقه و شهر نداریم؟ این در واقع ضرورت بسیار دو چندان و مضاعفی است که فقه پژوهان، فقیهان و مدرسین خارج به این چالشی که الان شهر مشهد و هویت حرم مطهر رضوی دچار آن است، بپردازند. به گزارش شبکه اجتهاد، بحث فقه شهر و شهر نشینی رویکرد جدیدی در فقه است که نیازمند تحلیل و پژوهش است؛ بلند مرتبه سازی پیرامون حرم مطهر رضوی و تخریب بافت فرهنگی، امروز دغدغه علما و صاحبنظران و مردم مشهد شده است. اینکه ضرورت بلند مرتبه سازی با چه ضابطه‌ای انجام …

عضو سابق کمیسیون اقتصادی مجلس اظهار کرد: بخش اصلی بازدهی شورای فقهی بانک مرکزی به عملکرد اعضای این شورا بستگی دارد و اگر افرادی انتخاب شوند که دغدغه حذف ربا از نظام بانکی را داشته باشند اجازه عملکرد غیرشرعی در نظام بانکی را نخواهند داد. به گزارش شبکه اجتهاد، مجلس شورای اسلامی، روز چهارشنبه هفته گذشته، سازوکارهای ایجاد شورای فقهی بانک مرکزی را تعیین کرد که براساس آن، شورای فقهی تبدیل به یکی از ارکان بانک مرکزی خواهد شد و مصوباتش لازم‌الرعایه است؛ موضوعی که تاکنون بین مجلس و بانک مرکزی مورد اختلاف بود. برای بررسی بیشتر اهمیت جایگاه قانونی …

آیا اساسا تقسیم موسیقی مجاز به موسیقی مطلوب و متعالی و موسیقی عادی دارای مبنای فقهی است یا خیر؟ آیا با عمومات می‌توان به استحباب و بلکه وجوب کفایی تولید آثار هنری فاخر در راستای اهداف والای دینی فتوا داد، یا این کار امکانپذیر نیست؟ آیا انسان معاصر نگاهش به مقوله موسیقی همانند انسان سنتی است یا این نگاه تغییر کرده و در صورت دوم آیا این مسئله تحولی در استنباط احکام آن ایجاد می‌کند یا خیر؟ شبکه اجتهاد: بررسی «مسئله موسیقی»، جهات مختلفی دارد: جهت هنری، جهت فقهی، جهت عرفانی، جهت فلسفی، جهت روانشناختی، جهت روان درمانی و جهت …

باید مشخص شود که حوزه در مسائل مختلف فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و… حرفی برای گرفتن دارد یا نه؟‌ و اگر دارد، آیا این حرف با نظام در تضاد است؟ در چنین صورتی کجا باید حرفش را مطرح کند؟ صحبت من این است که نظام ولایت فقیه این اجازه را به شما نمی‌دهد! به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر رضا عیسی‌نیا عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگی اسلامی، در گفتگویی با مباحثات از کتاب جدیدش با عنوان «استقلال حوزه علمیه و دولت جمهوری اسلامی ایران» و مسائل پیرامونی آن سخن گفته است که در ادامه می‌خوانید. لطفا درباره‌ی چرایی و چگونگی …

از مرحوم حاج احمدآقا شنیدم که امام فرمودند: اگر این آهنگ را رادیوی جمهوری اسلامی پخش کند، اشکالی ندارد، امّا اگر همین آهنگ را کشور دیگری پخش کند، حرام است. مرحوم حاج احمدآقا به بنده گفتند: ما نفهمیدیم چرا؟ ولی امام این‌گونه می‌فرماید. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله محمدمهدی شب زنده‌دار استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم و از فقهای شورای نگهبان در گفتگویی با نشریه خط از چیستی فقه حکومتی و ضرورت پرداختن به آن در حوزه علمیه سخن می‌گوید و معتقد است باید مسائل فقه حکومتی در حوزه حل شود و اگر این کار انجام نشود، …

به همین سادگی! نه کسی را متّهم کرد، نه برافروخت، نه تکبّر ورزید و نه آشفته شد. اشکالی مطرح شد و او به سان همیشه، لختی درنگ کرد و پاسخ داد. نه مسجدی ضرار شد، نه کسی جنایتکار گردید، نه حوزه را ملتهب کرد و نه سؤالی بی‌پاسخ ماند. اختصاصی شبکه اجتهاد: فعّالیّت‌هائی که اخیراً یکی از مؤسّسات آموزشی قم، در راستای تنقیح و پالایش علم اصول از مباحث بی‌ثمره انجام داده است، واکنش‌های مختلفی را در میان اساتید و طلّاب به دنبال داشته است. این فعالیت‌ها به برگزاری نشست‌های متعدّد تحت عنوان «زوائد علم اصول» محدود نشده، بلکه یادداشت‌هایی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث از کارآمدی ساختار فعلی دانش اصول فقه، چندی است که به بحث روزانه حوزویان تبدیل شده است. برخی ساختار فعلی را کارآمدترین ساختار می‌دانند و پاره‌ای نیز چاره را در تحوّل می‌انگارند. گفتگوی «شبکه اجتهاد» با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر علیرضا پیروزمند، قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی قم در رابطه با تناسب ساختار فعلی دانش اصول فقه با نظام سازی فقهی است و اینکه آیا ساختار موجود می‌تواند به نظام سازی منجر شود یا خیر؟ نقاط ضعف کنونی ساختار دانش علم اصول فقه را در چه اموری می‌دانید؟ پیروزمند: دانش فقه و اصول از ممتازترین و غنی‌ترین …

فقه سیاسی شیعه باوجود رهاوردهای گران‌مایه در دوره معاصر همچون نظریه نفیس ولایت‌فقیه همچنان از برخی کاستی‌ها در رنج است و ساحت‌های نپیموده متعددی دارد که طبعاً این وضعیت زیربنایی تأثیر و نمود خود را در روبنای اداره جامعه و نظام به اشکال گوناگون نشان می‌دهد. اختصاصی شبکه اجتهاد: در متن پیام تسلیت رهبرِ حکیم انقلاب برای مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی آمده بود: «اختلاف‌نظرها و اجتهادهای متفاوت در برهه‌هایی از این دوران طولانی هرگز نتوانست پیوند رفاقتی را که سرآغاز آن در بین‌الحرمین کربلای معلّی بود به‌کلی بگسلد و وسوسه‌ی خنّاسانی که در سال‌های اخیر با شدّت و جدیت در …

آن‌قدر حوزه در بحث روش شناسی ضعیف است که اگر کسی حرف شاذی بگوید، سریع به او اقبال می‌شود و او شاخص نوآوران حوزه می‌شود، حال آنکه صرف ارائه فتواهای شاذ ارزشی ندارد چون ممکن است اساساً برای برخی خروج از فقه را در پی داشته باشد. شبکه اجتهاد: تقسیم دست‌اندرکاران فقهی یا اظهار نظرکنندگان در فقه، دو آگاهی را به‌صورت پیشینی می‌طلبد: یکی آگاهی بیرونی نسبت به فقه و نقاط و گلوگاه‌‌های سختی که می‌تواند خاستگاه تحول در فقه باشد – که این نگاه در حوزه کم است، نگاه ما بیشتر درون فقهی است-؛ دوم آگاهی و اشراف بر …

التفات بر اقتضائات زمانه در فقه اسلامی، ذهن و ضمیر آیت‌الله هاشمی را به خود مشغول داشته بود. هاشمی با این نگاه به فقه بود که بر گوهر عقلانیت تأکید می‌کرد و دستاوردهای نوین را در اجتهاد نیز دخیل می‌دانست. شبکه اجتهاد: قبای سیاست چنان بر هاشمی رفسنجانی راست آمده بود که رویکردهای علمی و فقهی‌اش کمتر مورد توجه قرار گرفت. وی از ۱۴ سالگی به قم رفته و به تحصیل علوم دینی پرداخته بود. نمی‌شد که در محفل آیت‌الله‌العظمی بروجردی زانو زده باشد، انفاس امام خمینی بر جانش نشسته باشد، از محضر حضرات آیات محقق داماد، گلپایگانی و شریعتمداری …

 باید مصلحت- قبل از ورود به دلایل مصلحت- از نظر عقلانی و تحلیلی تشخیص داده شود و حتی تشخیص مصلحت یکی از اصول مهم اجتهادی است که می‌خواهد مکمل خاتمیت باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی طی گفتگویی، به جایگاه مصلحت در فقه و حقوق اسلامی همچنین جایگاه این نهاد در جامعه، ضرورتهای تشکیل مجمع تشخیص مصلحت وکارکرد آن در مواجهه با تحولات و چالش‌های سیاسی اشاره کرد که توجه شما را به مشروح این پاسخ‌ها جلب می‌کنیم. جنابعالی جایگاه «مصلحت» در فقه و حقوق اسلامی و دلایل رجوع به مصلحت‌اندیشی در جامعه اسلامی را چگونه تبیین می‌فرمایید؟ …

بعد از انقلاب تصور می‌کردیم که جمهوری اسلامی نیازمند یک نظریه مستحکم در باب مشروعیت سیاسی است، البته این تحلیل درست بود؛ اما ما دو دهۀ اول انقلاب، وقتمان را مصروف تبیین مبنای این مشروعیت کردیم، ما نیازی نداشتیم این همه وقتمان را صرف این بحث کنیم؛ مثلاً خیال می‌کردیم اگر این نظریه را خوب تبیین نکنیم حکومت دینی در ایران از دست می‌رود. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر عبدالوهاب فراتی عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و همکار علمی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی در باب بررسی گزارش نهایی طرح «نحوه فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی» …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی اسکندری، استاد قدیمی سطوح عالی حوزه علمیه مشهد، چند سالی است به تدریس خارج فقه نیز می‏پردازد. سال‏ها حضور در درس اصول و فقه مرحوم آیت‌الله فلسفی و ارادت دیرینه به مرحوم سیّد محمود مجتهدی در کنار تبحّر در تاریخ و ادبیّات، وی را به فقه پژوهی ذوالفنون بدل کرده است. او اگرچه از ترویج کنندگان مکتب آیت‌الله سیستانی و شهید صدر است، لکن با تغییر کتب درسی و کاهش حجم مباحث اصول، آنچنان موافق نیست. مدیر مرکز فقهی ائمّه اطهار مشهد، تمام مباحث ساختار فعلی اصول فقه را دارای ثمره می‏داند. با مطالعه دانش …

باید گفت پس از شیخ نوعی امتناع معرفتی و عقیم شدن در بعضی از ابواب اصول، رخ داده است؛ مانند همان اتفاقی که پس از صدرالمتألهین در فلسفه روی داد. اگرچه بزرگانی مانند آخوند خراسانی، محقق اصفهانی و شهید صدر طی عمر پربرکتشان در حوزه علم اصول منشأ آثار بسیار مهمی شده‌اند، قله شیخ آن‌چنان بلند است که هر کوهنوردی نمی‌تواند به آن دست پیدا یابد. شبکه اجتهاد: آثار فراوانی در تاریخ علم اصول ما پدید آمده‌اند که بعضی از آنها نسبت به آثار دیگر، ساختار متفاوتی داشته‌اند. الذریعه الی اصول الشریعه نخستین اثر جامع اصولی ما به شمار می‌آید …

اگر پسر مرجعی خصوصیاتی از لحاظ علمیت، تقوا، مدیر و مدبر بودن و سایر جهاتی که در کتب فقهی نوشته شده را داشته باشد به طبع به مقام مرجعیت هم می‌رسد همانگونه که در طول تاریخ سابقه داشته است مانند مرجعیت ملا مهدی نراقی و فرزندش ملا احمد نراقی که پسر از لحاظ فضل کمتر از پدر نبود و کتاب «مستند الشیعه» که یکی از کتب معتبر فقهی شیعه است را نوشت. به گزارش شبکه اجتهاد، بیش از چهل روز از درگذشت آیت‌الله سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی می‌گذرد و پرداختن به ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری، نظر او در مورد موروثی بودن …

شبکه اجتهاد: متأسفانه عمده تلاش‌های پژوهشی و اجتهادی در حوزه پول و بانکداری اسلامی صرفاً معطوف به حل مسئله ربا – اعم از ربای قرضی و معاملی – بوده است. فراتر از این، مرور این پژوهش‌ها، خواننده را به این نتیجه می‌رساند که تصور محققان این عرصه بر این بوده که ریشه هرگونه معضل پولی و بانکی را باید در مسئله ربا جست. حال‌آنکه ربا یکی از دو بال و دو رکن نظام پولی و بانک مدرن است و رکن دیگر و بلکه مهم‌تر آن «خلق پول و اعتبار» است. یکی از این مسائل که به نظر می‌رسد به‌اشتباه تلاش …

فقه ما وابسته به کلام است و کلام ما دچار بحران است تا کلام یعنی الهیات جامعه قرآنی، در مدرسه اهل بیت، تفسیر و بازتفسیر نشود، نمی‌تواند فقهی با‌هاضمۀ یک فقه نظام‌مند تولید کند. شبکه اجتهاد: در سال‌های اخیر شاهد ترمیم و پر کردن شکاف میان سنت و تجدد هستیم، اما مشکلی که در اینجا وجود دارد، تلاش‌ها در نقطۀ خلأ انجام می‌شود و تلاش‌هایی از جنس سازمانی و سیستماتیک نیست. احساس خطر می‌شود که نکند تلاش‌ها، سرپلی برای بازگشت‌های جدی‌تر و سهمگین‌تر به سنگر سنت شود. طبیعی است ما در آغاز پرکردن این خلأ، تجربه‌ها و دانش‌ها و متدولوژی‌های …

آیت‌الله میلانی یکی از استوانه‌های علم و سیاست در دوره پهلوی دوم است. از نقطه نظر علمی، دوران تحصیل و تدریس وی در نجف، تا زمان استقرار در مشهد و داشتن کرسی تدریس در سطح درجه یک، و تا پایان عمر، مرجع و معلمی مقبول و شناخته شده است. از نقطه نظر سیاسی، وی با کوله باری از تجربه‌های سیاسی عراق، وارد ایران شد و در جریان جنبش انقلابی سال ۱۳۴۱ و پس از آن تحت رهبری امام خمینی، قدرت مندانه وارد میدان مبارزه گردید. در تمام این سالها تا اوائل دهه پنجاه، تکیه گاهی استوار برای انقلابیون بود، چنان …