اجتهاد و اصول فقه

شبکه اجتهاد: بسیاری از فقهاء و متفکران به مسئله‌ (چگونه شریعت “جهان متحول در بستر زمان” را پوشش می‌دهد؟ و چگونه فقیه می‌تواند این پوشش تشریعی را در روش فقهی خود فعال و اعمال کند؟) پرداخته اند. این مسئله دو مرحله برای بررسی دارد: مرحله اول: چه مکانیزمی را شریعت برای پوشش تحولات زمانی در خود تعبیه کرده است؟ مرحله …

آیت‌الله خوئی یکی از آن بزرگان نجف است؛ نجف امام خمینی و شهید صدر هم داشت، نجف کاشف الغطاء داشت، نجف نائینی و سید ابوالحسن اصفهانی داشت، همینطور قم که شما می‌گویید، آیت‌الله بروجردی بزرگ شده حوزه علمیه نجف است، درست است که امتیازات بزرگی دارد، همینطور بزرگان فعلی، آیت‌الله آمیرزا کاظم تبریزی، آمیرزا جواد تبریزی، آیت‌آلله وحید خراسانی، همه …

استاد دانشگاه قرآن و حدیث، گفت: فقیه و مجتهد با دانش خاصی که دارد، نسخه‌ای پیچیده است که فقط برای فقه کارآمد است ولی ما با سایر حوزه‌ها مانند تفسیر و اخلاق و اعتقادیات نیز مواجه هستیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام و المسلمین سید محمدکاظم طباطبایی؛ رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث پژوهشگاه قرآن و حدیث چندی پیش در …

نگارنده در این کتاب نقدهای علامه طباطبائی بر نظریات علامه مجلسی در کتاب بحارالانوار را در ۶۵۶ صفحه مورد بررسی قرار داده‌ است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی رضوی در تعریضی به سبک اصلاح بحارالانوار توسط علامه طباطبائی می‌نویسد: «می‌گویند علامه طباطبائی سه مجلد از بحار را تصحیح کرده است. اما به خوبی روشن است که مرحوم طباطبائی …

یک قرآن‌پژوه گفت: از الطافی که خداوند به امام جواد(ع) عطا فرمود، توفیق تربیت ۱۱۶ صحابی ارزشمند است که در میان آن‌ها برگزیدگان شاگردان حضرت رضا(ع) و علمای شیعه هستند. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر محمود مهدوی دامغانی قرآن پژوه و مترجم قرآن کریم، به مناسبت ۳۰ ذی‌قعده و سالروز شهادت امام جوادالائمه(ع)، اظهار کرد: امام جواد(ع) که از شدت …

مرحوم امام خمینی (ره) بحث مصلحت را در فقه، چه در بعد نظری و چه در بعد عملی توجه کرد و در عمل مثل تشخیص مصلحت نظام پیش برد. اما سوگمندانه این نگاه رشد خودش را نداشته است … این مسئله درست مثل چیزی است که گویا پایین کوه بود و مرحوم امام یک‌باری آن را چند متری بالا برد، …

اگر کسی مانند امام‌ می‌فرماید در فقه و اصول نباید بین تشریع و تکوین خلط کرد به این معنا نیست که دلوک اقتضای وجوب نماز داشته باشد بلکه شارع، زمان را اعتبار کرده است اما قواعدی که در منطق داریم را‌ می‌توانیم در فقه و اصول بیاوریم. آنچه امام‌ می‌خواهد به آن تنوع دهد این است که جایی که قواعد …

بازیابی منابع الکافی می‌تواند نتایج پرباری به دنبال داشته باشد. آنچه به این مهم ضرورت بخشیده ابهامهایی است که درباره کتاب الکافی و تاریخ حدیث شیعه وجود دارد. در واقع این پژوهش برای پاسخ به سوالات و روشن کردن ابهامات و نادانسته‌هایی است که از جمله آن می‌توان به این موارد اشاره کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست رونمای از …

شبکه اجتهاد: از جمله روایاتی که شاید گفته شود مربوط به باب تعارض است، روایت «إِذَا سَمِعْتَ مِنْ أَصْحَابِکَ الْحَدِیثَ وَ کُلُّهُمْ ثِقَه فَمُوَسَّعٌ عَلَیْکَ حَتَّى تَرَى الْقَائِمَ فَتَرُدَّهُ عَلَیْهِ»‌[۱]است، به این بیان که اگر احادیث رسیده از ثقات با یکدیگر تعارض کرد مردم مخیرند به هر کدام از آنها عمل کنند تا امام را ملاقات کنند و حکم را …

روش ایشان هم از لحاظ علمی و هم ادب نقد، در سطح بسیار بالاتری قرار دارد. آقای صافی، روش نقد علمی را می‌داند، هرچند دلبستگی مذهبی شدیدی نسبت به متون و مواضع شیعه و سنت‌های پیشین دارد. به نظرم نقدهای دیگر ‌آیت‌الله صافی از نظر روش، قابل بررسی و اعتنا است، و می‌تواند با روش‌های دیگر و دیگران، و اساسا …

نشست جریان‌شناسی حدیثی معاصر با تکیه بر «شناخت فعالیت‌های دارالحدیث» در موسسه سید مرتضی (ره) قم برگزار شد؛ این نشست، دومین جلسه از سلسله نشست‌های علمی موسسه فرهنگی قرآن و عترت سید مرتضی(ره) با موضوع آشنایی با جریان‌ها، اندیشه‌ها و تلاش‌های حدیثی معاصر بود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی احسانی‌فر، رئیس هیئت امنای موسسه سید مرتضی، در جلسه …

شهید سیدابراهیم رئیسی که سطح چهار فقه و اصول از حوزه علمیه قم و دکترای فقه و مبانی حقوق با گرایش حقوق خصوصی را از مدرسه عالی شهید مطهری دریافت کرده بود، در کنار سال‌ها فعالیت‌ در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی، همواره از نهاد علم و دانش فاصله نگرفت و به تدریس متون فقهی سطح عالی، قواعد فقهی و تدریس …

کتاب «روش شناسی اجتهاد» که به معرفی مکاتب اجتهادی معاصر می‌پردازد، اثر جدید استاد ابوالقاسم علیدوست می‌باشد که به‌تازگی در ۵۱۶ صفحه، از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، از جمله حوزه‌های تمحض استاد ابوالقاسم علیدوست حوزه فلسفه فقه است که آثاری چون «فقه و عقل»، «فقه و عرف»، «فقه و مصلحت» و …

مجموعه ۴ جلدی «کاوش‌های فقهی»، اثرِ حجت‌الاسلام سید محمدمهدی رفیع‌پور تهرانی (محقق و مدرس حوزه علمیه قم)، نگاشته‌هایی پیرامون مسائل گوناگون فقهی و اصولی است که با تدوین و گردآوریِ یادداشت‌ها، مقالات، نشست‌ها و… در قالب کتاب منتشر شده است؛ جلد اول آن در زمستان ۱۳۹۷ و جلد دوم آن در زمستان ۱۳۹۹ توسط انتشارات دارالعلم چاپ شده است. همچنین …

اثر حاضر متکفل ارائه الگویی صحیح و ضابطه‌مند در استنباط آموزه‌های اخلاقی بر پایه قرآن و حدیث است. این تحقیق شروعی برای مباحث روش‌سناسی اجتهاد در اخلاق اسلامی در پنج فصل است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب درآمدی بر روش شناسی اجتهاد در علم اخلاق اسلامی به قلم دکتر مصطفی همدانی از سوی انتشارات سمت در ۲۳۹ صفحه به زیور …

شبکه اجتهاد: پژوهش‌های خاورشناسان دربارۀ الکافی الکلینی در سده معاصر هر چند دوره‌ها‌ی متنوع با رویکردهای متعدد را تجربه کرده است ولی تحلیل روند و برایند این جریان حدیث پژوهی نوآمد در بازشناسی حدیث شیعه گویای این مهم است که این جریان هنوز در گام نخستین خود در شناخت و ارزیابی الکافی الکلینی قرار دارد و تا رسیدن به پژوهش‌ها‌ی …

استاد علیدوست گفت: آن کسی که می‌گوید نماز صبح برای این بوده که مردم ساعت ۷ سر کار بروند و هکذا، او دارد یک فلسفه‌ی حکم برای یک حکم شرعی درست می‌کند. این فلسفه‌بافی برای یک حکم خاص است و  ربطی به مقاصد ندارد. ما اصلا به این مقاصد نمی‌گوییم. البته بعد در یک نظام حلقوی می‌گوییم. یعنی باید مجموعه‌ی …

شبکه اجتهاد: برخی از نویسندگان و پژوهندگان عرصه فقه سیاسی، به تناسب وضعیت سیاسی کشور، دوگانه‌هایی را طرح کرده و تعارضی را تصویر نموده و حکم به تقدم یک طرف به طرف دیگر می‌دهند. پیشتر، درباره دوگانه موهومی «حق امام یا حق مردم» نوشته بودم و در این یادداشت می‌خواهم درباره دوگانه دیگری بنویسم که، آقای سیدضیاء مرتضوی بیان کرده …

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) گفت: قدمای اهل سنت مقاصد را در پنج چیز قرار دادند اما معاصرین از اهل سنت آن را توسعه داده می‌گویند منحصر به آن پنج مقصد نیست مثلاً آزادی انسان یا کرامت انسان و نیز عدالت هم جزء مقاصد شریعت است، این موارد را نیز اضافه به مقاصد الشریعه نموده‌اند. امروز یکی از مشکلات …

این اثر تقرایرات مهدی اعلایی است که برگرفته از چهارده جلسه درسی از سلسله مباحث دروس خارج استاد محمدجواد فاضل لنکرانی می‌باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمدجواد فاضل لنکرانی، بر آن است که مقاصدیون در کشف تعداد ملاکات دچار تزلزل هستند و خلط مبحث در ارائه ملاکات احکام وجود دارد. همچنین این ملاکات احکام با ملاکات دین در مواردی …

«تدوین کتاب برای سطوح عالی حوزه‌های علمیه»، «تولید کتب اجتهادی در فقه معاصر»، «عرضه تولیدات علمی حوزه در دانشگاه‌ها»، «برگزاری دروس خارج و تمهیدی فقه معاصر» و «ادامه فقاهت در حاکمیت» پنج‌گام مهم دفتر فقه معاصر حوزه است که در ۸ سال گذشته برداشته است. به گزارش شبکه اجتهاد، دفتر فقه معاصر حوزه، در راستای تحقق منویات مقام معظم رهبری …

برخی گزاره‌ها و قواعد بنیادین هم در حقوق وجود دارند که در فقه نیز موجودند اما برخی گزاره‌ها همانند آزادی بیان و آزادی مطبوعات نیز وجود دارند که در فقه، دقیقا با این عنوان موجود نیستند. بنابراین باید سوالی در مقابل فقه قرار دهیم که آیا نهاد آزادی بیان یا آزادی مطبوعات را قبول دارد یا خیر؟ در این زمینه …

مدیر امور بین الملل پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر با بیان اینکه فقه، بزرگ‌ترین نظام الهیات معطوف به عمل است، اظهار کرد: اگر چنین نظام الهیات معطوف به عملی در بین شیعه شکل گرفته که در دنیا بی‌نظیر است، حتماً منطقی روش‌شناختی هم در پشت آن وجود دارد که باید شناخته شود ولی ما این کار را نکرده‌ایم و این ناکامی، …

فقهی، اخلاقی است که تمام اثر سیئه و زشتی را در عقاب قراردادی اخروی نبیند، که اگر در جایی، عقاب قراردادی اخروی، وعید داده نشده بود، حکم به جواز کنیم، بلکه در کنار نگاه به این عقاب قراردادی اخروی برای سیئات، دو نکته ملاحظه گردد؛ برای این‌که فقه دچار تجویز سیئات نشود، باید در کنار عقاب قراردادی اولاً عقاب را …

شبکه اجتهاد: فقه با تاریخ در هم تنیده و رابطه‌ای دوسویه میان این‌دو وجود دارد، لذا تاریخ جزئی اجتناب‌ناپذیر از فقه مذاهب اسلامی است. فهم درست و تفسیر دقیق گزاره‌های فقهی شریعت بدون درنگ ژرف در پس زمینه‌های تاریخی (به مفهوم کلان تاریخ) این گزاره‌ها از زمینه تا مقاصد آنها میسور نیست. فروکاست ادله نقلی فقه به مثابه متون ادبی …

استاد خارج فقه حوزه علمیه قم معتقد است زمینه تبدل رای مرحوم آیت‌الله حکیم در مورد اهل کتاب از پیش وجود داشته و نیازی به استدلال به ادله جدید نداشته‌اند اما به نوعی احتیاط در فتوا داشتند و بالاخره در اواخر عمر این احتیاط را کنار گذاشتند و با قطعیت فتوا دادند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، مشهور فقهاء امامیه، قائل …

تکتم آزاد در بخشی از پایان نامه سطح چهار خود با عنوان «بررسی مستندات قاعده حرمت تنفیر از دین و کارکرد آن در فقه خانواده»، به نقش سیرۀ عقلا به عنوان مستند قاعدۀ حرمت تنفیر از دین پرداخته و در ابتدا سیره عقلا معناشناسی و تفاوت آن با مفاهیم مشابه از قبیل ارتکاز عقلاء، بنای عقل، عرف، عادت و سیرۀ …

استاد حوزه علمیه ضمن تعریف فلسفه فقه بیان کرد: دانش فقه اگر بخواهد توسعه پیدا کند، این توسعه منحصرا مبتنی بر فلسفه فقه است و اگر غیر از فلسفه فقه دانش دیگری در پیش گرفته شود راه به جایی نمی‌برد و فرصت‌ها به هدر می‌رود. شبکه اجتهاد: سوال اصلی این است که نقش فلسفه فقه در توسعه دانش فقه چیست …

استاد تاریخ اسلام حوزه معتقد است چون عمدتا فقها سر و کار چندانی با مسائل تاریخی نداشته‌اند، لذا نسبت به مسائل تاریخی کم لطف هستد و باور ندارند که برخی از مسائل تاریخی قرائن صدق در حد قوت قابل قبولی ایجاد می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمدهادی یوسفی غروی، در نشست علمی «ظرفیت‌های احادیث شیعی برای پژوهش‌های تاریخی» که …

شبکه اجتهاد: عرف عادتی است که بین عموم افراد جامعه یا گروه خاصی از افراد در زمان معتنابهی جریان داشته باشد. عرف حجاب به این معناست که شکل و میزان پوششی که بین عموم افراد جامعه در یک زمان معتنابهی جریان داشته باشد، می‌شود حکم حجاب در آن جامعه و ممکن است از زمانی به زمان دیگر فرق داشته باشد؛ …