اندیشوران فقهی

شبکه اجتهاد: پس از شیوع ویروس کرونا در کشور، دکتر عبدالکریم سروش در مصاحبه‌ای با عنوان «خدا به هر دردی نمی‌خورد!» به مسائلی متعرض شده‌ است که سؤالات و ابهاماتی فراوانی در اذهان پدید آورد. دکتر عباس جوارشکیان، دانشیار و مدیر گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد در گفتگویی به مطالب مطرح شده پاسخ گفته است. نظر به اهمیت موضوع، متن کامل مصاحبه پیش روی شما فرهیختگان گرامی قرار می‌گیرد. با توجّه به شناختی جنابعالی از افکار و آراء دکتر سروش، در مجموع این مصاحبه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا مشتمل بر رویکرد جدیدی در اندیشه …

حوزه در زمینه فقه نظام به متونی نیاز دارد که این متون در حد جواهر الکلام، مستمسک عروه، کتب فقهی امام راحل و آقای خویی باشد. باید یک متن سنگین برای آن تهیه شود که از نظر متانت، قوت، فنی و علمی بودن با چیزی شبیه جواهر برابری کند. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد علی اکبر سیفی مازندرانی، با بیان این‌که حوزه باید در دو بخش نظامات اجتماعی اسلام شامل؛ ۱- ارائه الگو و ۲- نظارت بر اجرا ورود کند، اظهار داشت: این موضوع جزو وظایف و رسالت‌های حوزه است. وی درباره بُعد نخست خاطرنشان کرد: فضلا، اساتید، محققان و …

آیت‌الله بدلا که در قم دبیر ائمه جماعات است از اصحاب فتواى مرحوم آیت‌الله بروجردى بوده و اولین توضیح‌المسائل مرحوم آیت‌الله را ایشان نوشته است سال ۱۳۳۳ ایشان از طرف آقاى بروجردى دو هزار تومان پول براى نواب صفوى آورد و نمایندگان آیت‌الله بروجردى بعد از آزادى مرحوم نواب صفوى در سال ۱۳۳۱ از زندان، به دیدن نواب صفوى در قم آمدند. روزى که آیت‌الله بروجردى قصد مهاجرت از قم داشت فدائیان اسلام از ایشان حمایت کردند. شبکه اجتهاد: روابط آیت‌الله بروجردی و گروه فدائیان اسلام به رهبری نواب صفوی همواره از مهم‌ترین ابهامات در تاریخ دهه سی بوده که …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله سیدجعفر کریمی در سال ۱۳۰۹ در بابل متولد شد. تحصیلات خود را در حوزه‌های علمیه بابل، قم و نجف انجام داد. در کارنامه وی شاگردی اساتید بزرگی همچون مرحوم آیات خویی، حکیم، شاهرودی، امامی امیری و میرزا هاشم آملی وجود دارد. در دوره حضور امام خمینی در نجف تا سال ۱۳۵۷، وی در درس امام (ره) حضور داشت و مسئول نوشتن پاسخ استفتائات تحت نظارت امام بود. ایامی که در نجف حضور داشت مسئولیت‌های مختلفی را زیر نظر امام راحل به انجام رساند و بین طلاب نجف به «سید کریم» مشهور بود. پیش از عزیمت به نجف …

رئیس انجمن فقه و حقوق اسلامی حوزه علمیه قم به ادعاهای دکتر سروش علیه حوزه و روحانیت واکنش نشان داد و با پوپولیستی خواندن رفتار سروش، وی را به مطالعه آثار حوزویان توصیه کرد و گفت: آیا واقعا داریم مصلحانه قدم برمی‌داریم یا خدای نکرده با خرافه زایی می‌خواهیم خرافه زدایی کنیم؟ جناب آقای سروش، راه شما یک صفر بزرگ و یک رعد و برق بی باران است که چیزی از آن در نمی‌آید و یک نه بزرگ به تراث است و کشاندن مباحث به فضاهای غیرعلمی و غیرآکادمیک، غلط است. شبکه اجتهاد: استاد ابوالقاسم علیدوست عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه …

آیت‌الله سیدجعفر کریمی دیوکلایی، مسئول شورای استفتائات رهبری و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ظهر امروز در ۹۰ سالگی در قم دار فانی را وداع گفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیت‌الله سید جعفر کریمی، از علما و اساتید حوزه علمیه، ظهر امروز درگذشت. او که از شاگردان آیات عظام شاهرودی، حکیم، خویی، میرزا هاشم آملی و بیش از همه امام خمینی به شمار می‌رفت، سالیانی مسئولیت شورای استفتائات امام و رهبری را عهده‌دار بود. مرحوم آیت‌الله کریمی وصی امام خمینی در وجوه شرعیه نیز بود. کشف الحقائق عن الفقه الجعفری و تقریرات فقه آیات حکیم و حلی از تألیفات …

تفاوت دین حداقلی من با دین حداقلی روشنفکران در این است که روشنفکران مشکل و مانعیت را در ذات و ماهیت دین‌ می‌دانند، اعم از این که زمان حضور و بسط ید امام معصوم باشد و یا در عصر غیبت؛ اما من مشکل را اولا نه در ذات دین و شریعت بلکه در شریعت و فقه عصر غیبت‌ می‌بینم و ثانیا نه به دلیل بلوغ و کمال تمدنی بلکه به دلیل انحطاط تمدنی، میزان تحقق پذیری شریعت را کاهش یافته‌ می‌دانم و به جمهوری اسلامی توصیه‌ می‌کنم از سودای تحقق دین حداکثری دست بردارد و به حداقلها رضایت دهد و …

مدیرحوزه‌های علمیه قم در نامه‌ای خطاب به وزیر بهداشت گفت: با توجه به اینکه حوزویان به ویژه طلاب جهادی در بحران اخیر و دیگر بحران‌های گذشته(سیل و زلزله) فعالانه وارد میدان خدمت شدند و ستاد حوزوی بحران و حوادث غیر مترقبه که مرکب از هفت نهاد حوزوی است، سامانه خدمت رسانی منظمی را ایجاد کرده، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه آمادگی معرفی عضوی در ستاد مرکزی بحران کشور را دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله علیرضا اعرافی طی نامه‌ای به دکتر نمکی ضمن تقدیر ویژه از کوشش‌های کادر درمانی کشور برای مقابله با کرونا ابراز داشت:‌ پیشنهاد می‌شود باتوجه به اهمیت …

عناوین حوزوی در طول تاریخ دستخوش تغییرات وسیعی شده‌اند و هرچه می‌گذرد شاهد تولید و استعمال القاب پرطمطراق هستیم. آنچه در این میان جلوه می‌کند اینکه در گذشته، بسیاری از علما از این نام و نشان‌ها فرار می‌کردند و حتی از مقام مرجعیت نیز اجتناب می‌ورزیدند؛ اما امروز برخی از افراد در رقابت برای کسب عناوین و مقام به سر می‌برند. «شبکه اجتهاد» در پرونده ویژه نوروزی به بررسی چگونگی نظام‌مند کردن القاب و علل گرایش حوزویان به عناوین دانشگاهی می‌پردازد. اختصاصی شبکه اجتهاد: مسئله القاب حوزوی موضوعی درازدامن و پرفراز و نشیب در طول تاریخ حوزه بوده و هست. …

شبکه اجتهاد: سالی که گذشت همراه با حزن و اندوه‌هایی بود. نخستین روزهای سال سیل ویرانگری کشور را فراگرفت و جان بسیاری را ستاند. در این روزهای پایان سال نیز بیماری فراگیری رخ نموده و غم را افزون کرده است. برخی از سرشناسان حوزه و روحانیت نیز در سال گذشته رخ در نقاب خاک کشیدند. مراجع در این میان درگذشت دو تن از روحانیون که در جایگاه مرجعیت بودند، مورد توجه قرار گرفت. آیت‌ﷲ قربانعلی محقق کابلی از مراجع افغانستانی مقیم در قم بود که در نود سالگی درگذشت. وی از شاگردان امام خمینی، سید عبدالاعلی سبزواری و آیت‌ﷲ خویی …

مگر ما حق داریم از تمسک حضرت زهرا سلام‌الله علیها به قاعده ید سؤال کنیم که صحیح است و یا صحیح نیست؟ بشریت باید به اولیاء الهی در صحت‌وسقم افعالشان و در احکام اسلامی رجوع کنند. آن‌ها به غیر از کلام خداوند، احکام الهی و رضای خدا چیزی نمی‌گویند و کاری نمی‌کنند. هر چه می‌گویند و فعلی را که انجام می‌دهند مورد تائید خداوند کریم است. آن‌وقت سؤال کنیم که تمسک ایشان به قاعده ید صحیح است یا خیر؟ ما در جعل و تشریع این قواعد باید به کلمات معصومین مراجعه کنیم آن‌وقت جایی برای این سؤال باقی نمی‌ماند. اختصاصی …

ما در نهادهای حوزوی یک اتفاقی را دنبال کرده‌ایم و سبب شده طلبه‌ها را به سمت عناوین دانشگاهی برده و از عناوین حوزوی جدا کنند و آن این‌که آمده‌ایم یکسری سطوح علمی به نام هیئت‌علمی تعریف کرده‌ایم؛ یعنی پژوهشکده و دانشکده درست کرده‌ایم و گفته‌ایم افرادی در آن هیئت‌علمی باشند. هیئت‌علمی هم از مربی شروع می‌شود و بعد می‌رسد به استادیار، دانشیار و استاد تمام. مراحلی که در دانشگاه وجود دارد را عیناً در حوزه وارد کرده‌ایم و در کنار آن افرایش حقوق و مزیت شغلی را هم آورده‌ایم. اختصاصی شبکه اجتهاد: القابی همچون حجت‌الاسلام، آیت‌الله، آیت‌الله العظمی، علامه و… …

در برنامه «شب روایت»، که از شبکه چهارم سیما پخش شد، جمعی از اندیشمندان به بیان توضیحاتی در مورد ویژگی‌های علمی و شخصیت و خدمات حجت‌الاسلام خسروشاهی پرداختند. به گزارش شبکه اجتهاد، برنامه «شب روایت»، ویژه‌برنامه بزرگداشت حجت‌الاسلام والمسلمین سیدهادی خسروشاهی، شب گذشته، ۲۷ اسفندماه، از شبکه چهارم سیما پخش شد. موسی حقانی، استاد دانشگاه، در این برنامه با اشاره به آثار مرحوم خسروشاهی، بیان کرد: بخشی از آثار ایشان مربوط به تاریخ معاصر ایران است که در آنها نهضت امام خمینی(ره)، نهضت انقلاب اسلامی و تکاپوهای روحانیت شیعه در طول تاریخ معاصر ایران بیان شده و بخش دیگر مربوط …

مؤمن می‌داند که ابتلائات و تنعمات مؤمن و کافر به رغم تشابه ظاهری، از این جهت تفاوت دارند که تقدیرات خداوند برای مؤمن در نهایت از رحمت نشئت می‌گیرد و به رحمت منتهی می‌شود، ولی برای کافری که از روی استکبار منکر است، از مکر و غضب ناشی می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر امداد توران، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، در یادداشتی با موضوع «مواجهه ایمانی با بلایای عافیت‌سوز» به این پرسش پاسخ داد که مؤمن چگونه بداند در کدام موقعیت ایمانی قرار دارد و در این موقعیت باید ایمان‌ورزی و زیست ایمانی چگونه باشد. متن این …

آیت‌الله سیدهاشم بطحایی، نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری، که سحرگاه دوشنبه دار فانی را وداع گفت، سابقه درخشان علمی و آموزشی داشت. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سیدهاشم بطحایی، نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری، که از دو روز پیش به دلیل ابتلا به ویروس کرونا در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان شهید بهشتی قم بستری شده بود، سحرگاه امروز، دوشنبه، درگذشت. دفتر آیت‌الله بطحائی گلپایگانی نیز در اطلاعیه خود بیان کرد: متأسفانه معظم‌له بر اثر ایست قلبی دار فانی را وداع گفتند. مرحوم آیت‌الله بطحایی بجز فلسفه در رشته حقوق نیز دکترای تخصصی داشت و عمده تالیفات …

در سابق، علما، فردی را که تشخیص می‌دادند که اسبق یا سید است یا اگر با او مساوی بودند و دیگری را افضل می‌دیدند، خودشان کنار کشیده و آن فرد را به‌عنوان مرجع تقلید قبول می‌کردند. علت دوم، تقوا و پرهیزکاری است. کسانی که سابقاً بودند می‌دانستند مرجع تقلید بودن مسئولیت دارد و برای فرار از مسئولیت و محکومیت خدایی، از مرجعیت تقلید فرار می‌کردند. علت سوم، مخالفت با هوای نفس است؛ چون مرجعیت مقامی در بین مردم محسوب می‌شود. چون سابقاً علما از مقام و ریاست و مناصب دوری می‌کردند لذا از مرجعیت هم فرار می‌کردند؛ اما اکنون این …

مدیریت حوزه با مشارکت مراکز حوزوی دیگر مثل دفتر تبلیغات اسلامی، جامعه المصطفی و… باید بازتعریفی در این القاب و عناوین و شرایط احراز آن‌ها داشته باشند و بعد هم در قالب یک بخشنامه رسمی به مدارس علمیه ابلاغ شود و کارت شناسایی برای طلاب صادر نمایند. معمولاً هر مدرسه علمیه به فراخور خود، کارت شناسایی را صادر می‌کند اما در این امر وحدت رویه وجود ندارد که یک حوزوی، کارت شناسایی کشوری داشته باشد و اعتبار علمی‌اش در آن کارت درج شده باشد. اختصاصی شبکه اجتهاد: مرور تاریخ زندگانی علمای سلف مؤید این حقیقت است که آنان چندان وقعی …

اساساً تصدّی منصب فتوا مقوله‌ای متفاوت از قوه اجتهاد است و نباید هر که خویش را مجتهد می‌داند، به تصدّی امر فتوا مبادرت ورزند. چون این منصب بسیار پر مسؤولیت است و تصدّی آن حجّت شرعی ویژه‌ای می‌طلبد. در میراث روایی و اخلاقی ما هشدارهای زیادی در این باره وجود دارد که اهل تقوا را وادار به احتیاط می‌کند. اختصاصی شبکه اجتهاد: اجتهاد یکی از دغدغه‌های امروز حوزه‌های علمیه است، زیرا در طراحی حوزه‌های علمیه برای آینده خود محوریت دارد. اگر در مسیر اجتهاد قرار گیریم می‌توانیم برای حکومت خدمات جدی داشته باشیم. غنا و استقلال فکری ما به این …

مدیر حوزه علمیه خراسان گفت: همه سلایق فکری و سیاسی می‌‌توانند با حفظ هویت حوزوی و رعایت خطوط اصلی انقلاب، نظام، امام و رهبری در عرصه‌های مختلف حوزه فعالیت کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سید مصباح عاملی در مراسم تودیع و معارفه مسئول جدید حوزه مدیریت و نیز معاون جدید آموزش این حوزه که حجت‌الاسلام و المسلمین محمدباقر فرزانه، دبیر شورای عالی حوزه علمیه خراسان نیز حضور داشت، گفت: نهاد حوزه علمیه در تغییرات و جابجایی‌های مسئولین بر اساس مصالح حوزه و مبتنی بر اخلاق مداری و تکلیف گرایی عمل می‌‌کند؛ از این رو  هرگونه شائبه و گمانه …

اکنون با یک مشکلی که در اصلاح عناوین روحانیون مواجه هستیم این است که این عناوین بر روحانیون مدیر و روحانیون سیاسی اطلاق می‌شود. مشکل از اینجا شروع شده است؛ یعنی روحانی که تا قبل هیچ تدریسی در حوزه نداشته و سطوح عالی را تدریس نمی‌کرده صرف این‌که مدیریت حوزوی را بر عهده می‌گیرد، لقب آیت‌الله به او داده می‌شود. یا وقتی یک منصب سیاسی را بر عهده می‌گیرد به او لقب آیت‌الله داده می‌شود. لذا این‌که ما هر چیزی را بخواهیم تبدیل به یک‌نهاد و سازمان کنیم اساساً مفید نمی‌دانم، اما باید مراجع تقلید بزرگ نسبت به برخی اطلاقات …

نگاه حجت‌الاسلام مریجی حاکی از این است که پدیده قم هراسی یک نگاه شیطنت آمیز با کارکرد پنهان است. همچنین حجت‌الاسلام صادق‌نیا معتقد است قم هراسی یک پدیده طبیعی نیست بلکه کاملا تصنعی و برخلاف رویه‌های قدرت و حاکمیت است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر شمس الله مریجی با اشاره به قم‌هراسی‌های اخیر بیان داشت: باید به مسئله قم هراسی از جهات مختلف نگاه شود که متاسفانه نمی‌توان نگاه خوش بینانه به آن داشت زیرا انتشار ویروس امری اپیدمی و فراگیر است و نمی‌توان بحث را به سمت شهری خاص برد اما ما در فضای مجازی شاهد این …

شبکه اجتهاد: کرونا یک حادثه کوچک نیست بلکه یک رخداد مهم ملی بلکه جهانی است. در ایتالیا و در کشورهای مسیحی عالی‌ترین مقام مذهبی یعنی پاپ و دستگاه واتیکان چند بار با مردم همدردی کرد و کلیسا به طرق مختلف در کنار مردم بوده؛ و از کمک و مساعدت مالی تا برگزاری مراسم نیایش برای روحیه دادن به مبتلایان مقامات مذهبی مساعدت کرده‌اند. مردم مسلمان در ایران و دیگر کشورهای اسلامی هم از دستگاه مذهبی، از روحانیت و از حوزه‌های علمیه انتظار دارند حداقل با آنان همدردی کنند؛ اما متأسفانه برخی شخصیت‌های مذهبی و مسئولین برخی نهادهای دینی به جای …

علم و فقه و مرجعیت را در جایگاه خود قرار دهیم و بدانیم منصب پرمخاطره‌ای است. به خاطر این‌که اگر کسی این منصب را داشته باشد در میان مردم می‌تواند با آن فکر و روشی که دارد مردم و دنیا را جذب کند؛ اما اگر شخصی بود که دافعه در میان مردم ایجاد کند و تمام سلایق خود را به نام اسلام رواج دهد خسارتی به بار خواهد آورد که جبران‌ناپذیر است. به این دلیل قدما از این القاب و عناوین پرهیز می‌کردند. لذا در این مورد باید اهل آن اقدام کنند. اختصاصی شبکه اجتهاد: در سال‌های گذشته، متأسفانه شاهد …

حجت‌الاسلام ترابی شهرضایی از محققان دقیق النظر و از اساتید شناخته‌شده دروس خارج فقه و اصول و از مؤلّفین ‏و ممتحنین حوزه علمیه قم که ده‌ها سال عمر با برکت خود را در خدمت حوزه‌های علمیه و در مسیر ‏تعلیم و تربیت طلاب سپری کرد، سرانجام بر اثر ابتلاء به عارضه حادّ تنفسی (کرونا) در سن ۶۰ سالگی به دیار باقی ‏شتافت.‏ به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حاج شیخ اکبر ترابی شهرضایی، عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین، مدیر مدرسه فقه و حقوق مجتمع امین جامعۀالمصطفی و از محققین و اساتید مؤسسه امام صادق(ع) و مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، سحرگاه …

اگر ما به سیره گذشته حوزه بازگردیم مطلوب می‌شود. به مراجع همان لفظ آیت‌الله اطلاق کنیم و به مادون آن‌ها همان لقب حجت‌الاسلام ثقه‌الاسلام دهیم. اصولاً طلبه‌هایی که سال اول طلبگی هستند لزومی ندارد به آن‌ها ثقه‌الاسلام و حجت‌الاسلام گفته شود. آن‌هایی که سی سال در حوزه بوده‌اند حجت‌الاسلام باشند. کسانی که مراجع تقلیدند آیت‌الله باشند. اختصاصی شبکه اجتهاد: درجه‌های مذهبی اسلامی رایج در حوزه علمیه را می‌توان به دو بخش درجه‌های رسمی (مقدمات، سطح یک، سطح دو، سطح سه و سطح چهار) و غیررسمی تقسیم‌بندی کرد. درجات رسمی، به عمومی فقه و اصول و نیز، تخصصی مراکز تخصصی، تقسیم …

بحث از کرونا و بالا گرفتن مساله طب سنتی و مدرن، دشواری‌‌‌های فهم علمی در ایران و تأثیرش بر عقب برخی ماندگی‌ها، و همین طور حاشیه‌‌‌هایی که برای مبحث علم و دین ایجاد شده، در این گفتگو مورد توجه قرار گرفته است. رسول جعفریان می‌گوید: ایران امروز ما در برخی زمینه‌‌‌ها دوقرن از علم دنیا عقب است. او با طرح موضوعاتی مانند پزشکی اسلامی و طب سنتی، سخت می‌ستیزد و منتقد سرسخت برخی از مدعیان در حوزه علمیه است. شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام دکتر رسول جعفریان این روزها از تاریخ عبور کرده است و بیشتر به فلسفه علم، توسعه علمی و آینده …

ایزدهی در برنامه مصیر به این پرسش پاسخ داد که چرا فقه شیعه همواره به عللی از مصلحت گریز داشت و یا آن را اندکی به کار می‌گرفت و چرا امام(ره) به‌صورت عمده آن را وارد فقه شیعه کرد؟ به گزارش شبکه اجتهاد، برنامه «چراغ مطالعه» با حضور حجت‌الاسلام دکتر سید سجاد ایزدهی نویسنده کتاب «مصلحت در فقه سیاسی شیعه» از شبکه چهار سیما پخش شد. ایزدهی در ابتدا گفت: مصلحت به‌مثابه یک عنصر اساسی در نظام اسلامی است. این کتاب می‌خواهد پاسخ دهد که چرا فقه شیعه همواره به عللی از مصلحت گریز داشت و یا به کار نمی‌گرفت …

کشش در عنوان‌های دانشگاهی که طلبه‌ها را به سمت خود می‌کشاند علت‌هایی دارد که یکی از این علل، رسمیت جهانی این عناوین است. یعنی عنوان دکتر، مهندس، کارشناس ارشد. این عناوین در کل دنیا رسمیت دارد و در تعاملات و ارائه مقاله رسمیت دارد. به‌علاوه این‌که شهرت اجتماعی هم دارد؛ یعنی در داخل کشور این عناوین را مردم می‌شناسند و لذا منزلت علمی افراد بهتر شناخته می‌شود. اختصاصی شبکه اجتهاد: پس از مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر معادل بودنِ سطوح حوزوی با عناوین دانشگاهی، موج گرایش به القاب دانشگاهیان در میان بسیاری از حوزویان پدیدار شد. این موج …

استاد سطح عالی و خارج فقه حوزه علمیه با بیان اینکه دفع خطر و ضرر احتمالی عقلایی حتی می‌تواند واجب شرعی را تعطیل کند، گفت: اضرار به بدن خود و دیگران به علت عدم رعایت دستورات پزشکی در مسئله بیماری‌های مسری از نظر شرع و عقل حرام است و توسل و دعا نیز نافی دفع این خطر احتمالی نیست. حتی ائمه معصومین(ع) در بیماری‌ها به طبیب مراجعه می‌کردند و از خداوند طلب شفا داشتند. به گزارش شبکه اجتهاد، یکی از موضوعاتی که اخیراً درباره بیماری کرونا شاهد هستیم، بی‌توجهی برخی افراد در رعایت دستورات پزشکی و نکات بهداشتی لازم است. …

عناوین در جامعه ما چه عناوین حوزوی و چه عناوین دانشگاهی و حتی غیر این‌ها نشان‌دهنده میزان اعتبار اجتماعی افراد است. به همین جهت افراد نسبت به برخی از عناوین اقبال نشان می‌دهند و نسبت به برخی ممکن است علاقه‌مندی نشان ندهند؛ و محدودیت‌های بزرگ اجتماعی که درست می‌شود به‌تناسب این القاب اجتماعی اتفاق می‌افتد. اختصاصی شبکه اجتهاد: در سالهای اخیر آنچه در جامعه حوزوی به روشنی نمایان است، رغبت بسیاری از حوزویان به استفاده از القاب دانشگاهی مانند دکتر و … به جای عناوین حوزوی یا در کنار این عناوین است. به همین مناسبت و در رابطه با علل …