اندیشوران فقهی

سید جواد میری در یادداشتی مطالعه کتاب «پرسش از امکان امر دینی در جهان معاصر» نوشته بیژن عبدالکریمی را به مخاطبان پیشنهاد کرده است. این کتاب در پاسخ به رویای رسولانه سروش و پروژه شبستری و میراث فکری ملکیان و عبور از سنت‌گرایی ظاهرگرا نگاشته شده است ولی نقطه کانونی روایت عبدالکریمی (عرف) کماکان نیاز به بازنگری جدی دارد. شبکه اجتهاد: این کتاب یکی از تامل برانگیزترین کتاب‌هایی بود که در سال ۱۳۹۷ به فارسی خواندم. در این کتاب، استاد عبدالکریمی پرسش‌های بیشماری را مطرح کرده است و تلاش نیز کرده است که پاسخ‌های شالوده شکنانه‌ای هم ارایه بدهد. در …

شرط قبول عبادات، غیر از شرط صحت است. یک معنای قبول این است که اگر قبول شد، خداوند ثواب می‌دهد. این که می‌گویند: عملت مقبول نیست؛ یعنی ثواب به آن نمی‌دهند، نه اینکه عمل باطل باشد. باطل آن است که در آخرت به خاطر انجام ندادن عمل، استحقاق عقاب دارد. بنابراین عمل مخالفان مذهب باطل نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله محمد آصف محسنی از علمای افغانستان و از شاگردان آیت‌الله خویی در پاسخ به این سوال که «این همه روایاتی که گفته است، مخالفان کافرند و کسانی که ولایت را نپذیرند، در جهنم‌اند و به اینها استناد می‌شود، اینها …

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی طی حکمی حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مروی را به تولیت آستان قدس رضوی منصوب کردند. به گزارش شبکه اجتهاد،‌ حضرت آیت الله خامنه‌ای در حکمی حجت‌الاسلام والمسلمین حاج شیخ احمد مروی را به تولیت آستان قدس رضوی منصوب کردند. متن حکم رهبر انقلاب اسلامی به این شرح است: بسم الله الرحمن الرحیم جناب حجهالاسلام آقای حاج شیخ احمد مروی دامت برکاته توفیق خدمتگزاری در آستان مقدس حضرت ثامن‌الحجج ابی‌الحسن الرضا علیه آلاف التحیه و الثنا فوزی عظیم و کرامتی بزرگ است که شایسته است برخوردارشوندگان از آن، خدای سبحان را پیوسته از عمق جان …

شبکه اجتهاد: بعثت یعنی برخاستن؛ خوانشی دوباره و چندباره از دین؛ دینی که هر بار مقرر می‌شد تا در خدمت انسان – تعبیر امام موسی صدر- باشد اما با کمال تأسف توسط متولیان به انحراف می‌رود و انسان را به خدمت خویش می‌گیرد. برخاستن انسانی از انسان‌ها به نمایندگی از همه آدمیان تا برای چندمین‌بار برضد مصادره دین به نفع قدرت، ثروت و شهوت برآشوبد و متولیان دین انحرافی را به مبارزه بخواند. اما و هزار اما که این دین نیز بسان ادیان پیشین به آسیب‌هایی همانند آن‌ها گرفتار شد؛ آسیب‌هایی همچون جابه‌جایی بنیان‌ها و بنیادها با قالب‌ها و شکل‌ها، …

ما الآن با بعضی از خانواده‌ها مواجه هستیم که خیال می‌کنند اگر فرزندشان وارد حوزه شود، فقط قرآن می‌خواند و مفاتیح دوره می‌کند و از یک ساعت قبل از نماز، نماز مستحبی خوانده و به زیارت می‌رود. تصورشان از حوزه این است که مرکزی برای تقدس است. در کنار آن‌هم بحث‌های حاشیه‌ای وجود دارد. مردم نمی‌دانند که ما بحث‌های بسیار تخصصی داریم که هر چه جوان ما نبوغ داشته باشد و آن را در فقه و اصول خرج کند، بازهم کم می‌آورد. اختصاصی شبکه اجتهاد: گذشت بیش از ده سال از عمر بزرگترین سایت فقهی و حقوقی کشور، زمان مناسبی …

برخی اعتراض می‌کنند که گاهی عناوین مطالب، غیرواقعی است. این نقد به نظر من وارد است. دوستان گاهی در انتخاب تیتر، اجتهاد می‌کنند. دنبال عناوینی هستند که چالش‌برانگیز باشد کما اینکه در عکس‌ها، به دنبال عکسی هستند که یک‌جور ماجراجویی را صورت بدهد و جذاب‌تر بشود. گاهی میز مطلبی را تلخیص می‌کنند و بر آن پیش‌درآمد می‌گذارند. این‌ کار مقدار برای شبکه اجتهاد مناسب نیست. عناوین را یا با مشورت بگذارند یا موضع اصلی را دربیاورند. گاهی مطلبی را تقطیع می‌کنند و از سیاق آن درمی‌آورند ولو متکلم در سیاق خود، درست گفته است؛ اما وقتی جدا می‌شود، قابل‌قبول نیست. …

من به این نکته واقفم که هر سایت و شبکه‌ای اهداف و سیاست‌ها و خطوطی دارد که آن خطوط حتماً باید رعایت شود؛ اما انتظار بنده این است که شبکه اجتهاد تلاش کند، آن خطوط خودش را حداقلی کند چراکه ساحت فقه، یک ساحت هم پر قلمرو و پر هیمنه است و هم پر حضور است؛ یعنی حضور فقه در ساحت زندگی انسان‌ها خیلی زیاد است. این دو ویژگی که دو ویژگی حداکثری برای فقه است، ما را ملزم می‌کند که تلاش کنیم حداکثر ظرفیت‌های موجود را در میان فقه‌پژوهان و متفقهان استفاده کنیم و لذا نکته‌ای که به‌عنوان اولین …

به نظر من باید سطح افراد مصاحبه‌شونده را بالا ببریم. نباید شبکه اجتهاد را از اساتید مبرز حوزه که شناخته‌شده هستند، خالی کنیم. شبکه اجتهاد یک تصاویری را از بعضی از آقایان زده است و این تصاویر همچنان باقی است. من کسانی را می‌بینم که شاید کم هم نباشند که یا اساساً جزء اساتید حوزه نیستند یا حداقل در حوزه قم شناخته‌شده نیستند. وقتی افرادی را به‌عنوان شاخص می‌آوریم و تابلوی شبکه اجتهاد قرار می‌گیرد درحالی که تراز علمی بالایی ندارند، خوب نیست. با افراد سطح بالا، کمتر مصاحبه شده است. شما سعی کنید در کنار اساتیدی که گمنام هستند، …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر منصور میراحمدی دانشیار دانشکده‌ی علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی در یادداشتی بیانیه‌ی گام دوم انقلاب را در چارچوب فرآیند ۵ مرحله‌ای حرکت از انقلاب اسلامی به‌سوی تمدن نوین اسلامی مورد تحلیل و بررسی قرار داده‌ است. افتخار به گذشته، امید به آینده این بیانیه را باید در زمینه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و همچنین بین‌المللی مورد تحلیل قرار دهیم. قطعاً این متن برآمده از وضعیت کشور ما طی ۴ دهه‌ی گذشته از ابعاد مختلف داخلی، منطقه‌ای و  بین‌المللی است. از سوی دیگر، در چهلمین سالگرد انقلاب، دشمنان و مخالفان جمهوری اسلامی با …

شبکه اجتهاد مسلماً برای خودش اهداف و سیاست‌هایی را تعریف کرده است و با توجه به اینکه در مهد تغییر و تحولات فقهی که قم باشد هم نیست و از جایی مثل مشهد، فعالیت‌ها را رصد می‌کند (اگرچه ایادی مختلفی در قم دارد)، تا همینجا هم خیلی موفق بوده است. اختصاصی شبکه اجتهاد: بیش از ده سال، از عمر بزرگ‌ترین سایت فقهی حقوقی کشور می‌گذرد. در پایان سال ۹۷، فرصت مناسبی است تا موفقیت‌ها و ضعف‌های اجتهاد را به بحث بگذاریم. حجت‌الاسلام‌ علی رحمانی، مدیر مرکز تخصصی آخوند خراسانی، علاوه بر تسلط بر فقه و آشنایی با رسانه، مدتی نیز …

شبکه اجتهاد: در حالی دهه چهارم انقلاب اسلامی را پشت سر گذاشتیم که علی‌رغم دستاوردهای علمی در حوزه علمیه، گفتمان‌های متفاوتی از درون حوزه شنیده می‌شود؛ مسائلی مانند توهم دانستن فقه نظامات، کم‌کاری حوزه در اقتصاد اسلامی، تعدد دروس خارج تکراری، کم بودن دروس مستحدث، زندگی زیر خط فقر طلاب و استادان حوزه و تفاوت حمایت‌ها از حوزه و دانشگاه برخی از این مسائل است. در همین زمینه ایکنا؛ با آیت‌الله مهدی ‌‌هادوی تهرانی، از استادان سطوح عالی حوزه علمیه و طراح نظریه «اندیشه مدون»، گفت‌وگویی داشته است که با بخش نخست آن به موضوعاتی همچون خلأ علمی در ابتدای …

اندیشه اصلاح گری دینی در عصر جدید در جهان اسلام به بازنگری در اندیشه‌های دینی توجه نشان داد که مجموع آن‌ها را می‌توان در اصلاح بر پایه نقد عمل مسلمانان، نقد آموزه‌های مذهبی سنتی و نقد روش‌ها و رویکرد‌های سنتی خلاصه کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، پژوهشگر و دانشجوی دکترای فقه و حقوق دانشگاه امام صادق (ع) در نشست «مطالعات میان رشته‌ای فقهی در جهان غرب» که در دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد؛ بیان کرد: متاسفانه تا کنون تحقیق جامعی درباره شناخت جریان‌‌های تجدد خواه و رویکرد‌‌های نواندیشی دینی در جهان عرب انجام نگرفته است و بیشتر آنچه …

شبکه اجتهاد: رهبر انقلاب اسلامی چندی قبل در دیدار اعضای مؤسسه عالی فقه و علوم اسلامی بیاناتی درباره مسائل علوم دینی و اقتضائات حوزه انقلابی داشتند. یکی از حاضران در جلسه حجت‌الاسلام دکتر سید سجاد ایزدهی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بود. «صبح نو» در گفت‌وگو با او الزامات حوزه انقلابی و پژوهش مسأله‌مند را به بحث گذاشته است. اگر انقلاب اسلامی و حکومت اسلامی نباشد، روحانیت به همان معنای سنتی و قدیمی کلمه باقی خواهد ماند یا همین هم از بین خواهد رفت؟ ایزدهی: روحانیت یک مقوله مشکک است. مقوله‌ای نیست که بین وجود و عدم …

ما چند برنامه تلویزیونی برای تشریح دیدگاه های اسلام و طرح مباحث علمی داریم، جبهه مقابل اما برنامه های تلویزیونی بسیاری برای القاء افکار خود به مردم دارند و این در حالی است که در گذشته بستر لازم فراهم شده تا ما کار کنیم و کار نکردن طلاب و فضلای حوزه خیانتی به خون شهدایی مانند مرحوم صدر است. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی در دیدار فرزند مرحوم آیت‌الله سیدمحمود هاشمی شاهرودی که در موسسه امام خمینی(ره) برگزار شد، اظهار داشت: درگذشت آیت‌الله شاهرودی برای حوزه علمیه ضایعه بزرگی بود. رئیس موسسه امام خمینی(ره) گفت: افزود: همه …

من معتقدم که بیانیه را خارج از شعار و خارج از اینکه رهبری فرموده است و واقعاً صادقانه و عالمانه تبیین کنیم. البته اول باید خودمان به‌خوبی بیانیه را فهم کنیم. اختصاصی شبکه اجتهاد: بیانیه گام دومی رهبری، با تمجید و تعریف فراوانی از سوی طرفداران نظام و مسوولان کشور روبرو شد. در این بین اما کمتر به بخش‌های مرتبط با فقه و روحانیت در آن پرداخته شد. شبکه اجتهاد اما در راستای وظیفه رسانه‌ای خود، تلاش دارد تا پیوست‌های حوزوی و فقهی این بیانیه را به بحث بگذارد. بحث‌هایی که البته فارغ از تملق و مجیزگویی، به واکاوی علمی …

طلاب ما مهارت نوشتن را ندارند. قبلاً حوزه علمیه شوشتر تا سی سال پیش، چهار مجتهد مسلم زندگی می‌کردند. حضرات آیات: محمدتقی شوشتری، آل طیب، موسوی جزایری و هرکدام از این بزرگواران، طلبه‌هایی را دور خود جمع کرده بودند. از همان ابتدای صرف میر تا آخر طلبه پیش ایشان درس می‌خواند. حتی تبلیغ و تقریر نویسی نیز زیر نظر این بزرگواران بود. ما متأسفانه سیستم غربی دانشگاهی را در حوزه وارد کردیم و به حوزه لطمه زدیم. مهارت قبلاً در حوزه‌های علمیه ما بود و با دست خودمان آن را کنار گذاشتیم. طلاب با حضور در درس خارج ۵۰۰ نفری …

یک پژوهشگر حوزه مطالعات اسلامی معتقد است که جامعه ایران از دیدگاه آشتی بین قوانین مدرن و احکام شریعت و تعریف مناسبات میان این دو، هنوز به پایان راه نرسیده و سه راه حل پیش روی خود دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر داود فیرحی در «همایش تحولات حقوق کیفری در کشورهای اسلامی» که شنبه گذشته در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد، گفت: به نظر من مثلثی وجود دارد که یکی از اضلاع آن ایران، ضلع دیگرش شریعت و ضلع سوم آن دولت مدرن است. وقتی به این مباحث نگاه می‌کنیم، به نظر می‌رسد …

حاضران در بخش دوم نشست نقد کتاب «پل تا جزیره» بر لزوم تحلیل چندبعدی از تحولات حوزه علمیه همچون روند بوروکراتیزاسیون و پیگیری ایده «جامعه‌شناسی فتوا» که می‌تواند نشانگر دغدغه‌های جامعه دینی در ادوار مختلف تاریخ اجتماعی اسلام باشد، تأکید کردند. شبکه اجتهاد: جامعه‌شناسی روحانیت یکی از گرایش‌های نوپا در مطالعات دانشگاهی کشورمان است که سبک زندگی روحانیون، نظام آموزشی و مناسبات آنان با گروه‌های دیگر جامعه را واکاوی جامعه‌شناختی می‌کند. حوزه و روحانیت، بخش مهمی از داشته‌های فرهنگی و شیعی ما در ایران و جهان اسلام است که تغییر و تحولات آن مستقیماً بر فرهنگ و جامعه تأثیر می‌گذارد. …

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به ملزومات تمدن سازی در گام دوم انقلاب، گفت: باید حفره‌های تئوریک را که در طول این سال‌ها وجود داشته، پُر کنیم. تمدن، شدنی است یعنی باید به تمدن رسید، این گونه نیست که با دستور، جلسه و شعار ساخته شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست در مورد بحث خودسازی، جامعه پردازی و تمدن سازی که به عنوان یکی از فرازهای بیانیه «گام دوم» مقام معظم رهبری مطرح شده است، به شبستان گفت: فکر می‌کنم مهمترین بحثی که می‌تواند برای چله دوم انقلاب یا گام دوم که در خود …

رییس مؤسسه مطالعات تمدن اسلامی گفت: وقتی فقیه حاکمیت را در دست گرفته است نمی‌تواند بگوید ساختارهای اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی به ما ربطی ندارد، به همین دلیل است که باید پس از ایجاد ساختار سیاسی کنونی به دنبال ایجاد دیگر ساختارها باشیم، اصل چهارم قانون اساسی امکانی به حوزه علمیه داده است که می‌تواند کشور را به خوبی مدیریت کند اما توانمندی و نرم افزار آن در حوزه علمیه وجود نداشته است، حتی حضور حوزه علمیه در عرصه سیاسی نیز چندان مطلوب نبوده است. به گزارش شبکه اجتهاد، یکی از مبانی اساسی در پرداختن به فقه حکومتی، ارتقای …

همین نهج البلاغه‌­ای که به نظر کتابی قدیمی به نظر می­‌رسد را می­‌دهیم آقای ازغدی و می­‌گوییم برو در دانشگاه درس بده. ایشان چون شبهات روز، بستر فکری و درگیری­های که در جامعه فکری حوزه و جامعه فکری دانشگاه وجود دارد را می‌­داند، از همین نهج البلاغه پاسخ سوالات را درمی­‌آورد. از همین نهج البلاغه فلسفه حکومت دینی و اصل عدالت گستری و نظریه عدالت را در می‌­آورد، از نهج البلاغه نظریه و مدل نظریه پردازی را استخراج می­‌کند. اختصاصی شبکه اجتهاد: پژوهش، حلقه مفقوده قدیمی حوزه‌های علمیه است. از دیرباز در حوزه‌های علمیه، به آموزش بیش از پژوهش اهمیت …

ما باید ثابت کنیم که نظامی که با فقه پدید آمده است، اولاً فقه نظام ساز بوده است و ثانیاً همان فقه دائماً به اقتضاء زمان و مکان بر نظام نظارت داشته باشد. چون همان‌طور که مرحوم امام فرمودند زمان و مکان دائماً موضوعات را تغییر می‌دهند درنتیجه احکام نیز تغییر پیدا خواهد کرد. پس فقه باید دائماً مراقب این نظام باشد و موضوعاتی که در این نظام دخیل است را دائماً به اقتضاء شرایط زمانی و مکانی بسنجد و اگر تغییراتی در موضوعات رخ می‌دهد، احکام آن را هم متناسب با آن موضوعات تنظیم و استنباط کند. اختصاصی شبکه …

سومین اجلاسیه کمسیون‌های تخصصی شورای عالی حوزه علمیه خراسان با موضوع «حوزه و آینده» با حضور اعضای شورای عالی حوزه‌های علمیه مشهد، قم، اصفهان و تهران و جمعی از علما، اساتید و طلاب حوزه علمیه خراسان در تالار قدس کتابخانه حرم مطهر رضوی برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، این اجلاسیه با اهداف بررسی آینده حوزه‌های علمیه در عرصه‌های مختلف، دستیابی به نقشه راه برای حوزه‌های علمیه و تبیین رویکرد‌های جدید در کمسیون‌های تخصصی شورای عالی حوزه علمیه که وظیفه تصمیم سازی برای شورای عالی حوزه علمیه را برعهده دارند، برگزار شد. آیت‌الله علی‌اکبر رشاد، رییس شورای عالی حوزه علمیه تهران؛ …

نویسنده کتاب «نخل و نارنج» می‌گوید: شیخ‌مرتضی انصاری مرجع دوران شکست است؛ دورانی که ایران در بدترین شرایط سیاسی‌ اجتماعی قاجار قرار داشت و دوبار از روس‌ها شکست خورده بود، بیماری کشور را درنوردیده و علمای زمان از دنیا رفته‌ بودند / بسیاری از طلبه‌ها این را نمی‌دانند و امروز در قم کسانی هستند که مرحوم سیدعلی قاضی طباطبایی و ملاحسین‌قلی همدانی را شماتت می‌کنند و به‌عنوان آفت و آسیب حوزه‌های علمیه معرفی می‌کنند. من می‌خواهم بگویم اگر شما خودتان را شاگرد شیخ می‌دانید، این واقعیت زندگی شیخ را انکار نکنید. من تردیدهایی داشتم و تصریحاتی که از جملات مرحوم …

چیزی که من در طول دوران قبل از انقلاب و بعد از انقلاب احساس کردم، اعتقاد راسخ ایشان به مسأله‌ی ولایت‌فقیه بود و این‌که همه‌ی شئون اجتماعی باید تحت اجازه‌ی ولی‌فقیه باشد. ما در شورای عالی که خدمت ایشان بودیم، یک اختلافی پیش آمده بود و نیاز به این بود که یک نفری به لحاظ فقهی و شرعی قضاوت کند. اعضای شورای عالی همه به اتفاق گفتند بهترین فرد آیت‌الله مؤمن است. ایشان گفتند من می‌پذیرم، ولی من باید از رهبر معظم انقلاب اجازه بگیرم، چون قضاوت شأنی است از شئون حکومت. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله شیخ محمد مؤمن، …

شبکه اجتهاد: یکی از مسائل مهم پیش‌رو در سالهای اخیر، کیفیت پوشش زنان و نقش دولت در این زمینه است. این مسئله هم برای مردم و نظام جمهوری اسلامی مهم و سرنوشت‌ساز است، هم برای کسانی که از بیرون به مسائل داخل کشور می‌نگرند. در این نوشته، ابتدا صورت مسئله تبیین می‌شود، و سپس به سناریوهایی که در این خصوص احتمال وقوع دارد، اشاره خواهد شد. روش بررسی این موضوع، ترکیبی از مبانی فقهی، آینده‌پژوهی و برنامه سناریویی است. گام نخست آن است که بین اصل وجوب حجاب و وجوب حجاب اجباری (به عنوان وظیفه دولت) تمایز قائل شویم. بر …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله شیخ عباس واعظ طبسى، نماینده سابق ولى فقیه در استان خراسان و تولیت فقید آستان قدس رضوى در سال ۱۳۱۴ در مشهد مقدس و در خانواده‌اى مذهبى و روحانى متولد شد و در یک سالگى پدرش را که از نوابغ گویندگان اسلامى در ایراد سخنرانى‌هاى مذهبى و خطابه و از لحاظ اخلاق، تقوى و پرهیزگارى زبانزد خاص و عام بود از دست داد و دوران کودکى را با سرپرستى مادر پشت سر گذاشت. آیت‌الله واعظ طبسى در ۱۶ سالگى به حوزه علمیه وارد شد و دروس مقدماتى، سطوح متوسطه و عالیه و خارج را به طور …

حجت‌الاسلام والمسلمین گلپایگانی به ذکر لایه‌‌ها‌ی عمیق و کمتر گفته شده سبک زیست، نگاه انقلابی، علمی و اجتماعی مرجع عالیقدر آیت‌الله سید محمدرضا گلپایگانی پرداخت. به گزارش شبکه اجتهاد، به مناسبت بیست و ششمین سالگرد رحلت مرجع عالیقدر وارسته و والامقام، آیت‌الله محمدرضا گلپایگانی است؛ ایشان در چند دوره مهم از تاریخ فقه و حوزه و انقلاب نقش مهم و تعیین کننده‌‌ای ایفا کردند؛ نقش مقوّم ایشان بر ماندگاری کرسی اعظم فقه در قم، پس از ارتحال آیت‌الله بروجردی، حراست و صیانت از انقلاب اسلامی در یکی از سخت ترین دوره‌‌ها‌ی تاریخ معاصر، نقش مهم ایشان در ایجاد نهادهای مردمی و …

شبکه اجتهاد: این روزها در کنار مباحث متنوعی که پیرامون حوزه مطرح است و صاحب‌نظران خاص خود را دارد، بحث حوزه به عنوان یک سازمان نیز از مباحث داغ و چالشی بوده و موافقان و منتقدان خاص خود را دارد. در این راستا، مباحثات در گفتگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مهراب صادق‌نیا، عضو هیات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی، رویکرد سازمانی حوزه را به بحث گذارده است. در ادامه گزارش این مصاحبه را می‌خوانید: آیا در بررسی نهاد روحانیت می‌توانیم نوعی قوه عاقله که تمام شئون این نهاد را اداره می‌کند، بیابیم؟ قوه عاقله‌ای که برای تبلیغ، پاسخ به …

شبکه اجتهاد: پس از انتشار بیانیه‌ی گام دوم از سوی مقام معظم رهبری، سایت مباحثات تلاش کرد این موضوع را فراتر از گفت‌وگوهای کوتاه خبری در قالب یک نشست تخصصی با چندتن از فضلای حوزوی مطرح کند. این نشست روز چهارشنبه برگزار شد و حجج‌اسلام والمسلمین علی قنواتی مدیر مدرسه علمیه معصومیه، سیدفرید حاج‌سیدجوادی مدیر مدرسه عالی فقه و اوصول، محمد استوار میمندی نماینده طلاب شیراز و سیدیاسر تقوی عضو تحریریه مباحثات نظرات خود را درباره این بیانیه مطرح کردند. بعد از گام دوم که از سوی مقام معظم رهبری صادر شد، نخستین چیزی که به ذهن ما رسید، این بود …