اندیشوران فقهی

این تعبیر از شهید محمدباقر صدر در مورد امام موسی صدر است که فرمود: امام موسی صدر دریچۀ حوزه نجف یا پل ارتباط حوزه نجف اشرف با دنیای معاصر است. یعنی دنیای معاصر تنها ارتباطی که با حوزۀ نجف دارد، از طریق امام موسی صدر است، چرا که ایشان سعی داشت تا میان سنی و شیعه و نیز میان مسلمانان و مسیحیان تفاهم برقرار کند و اختلافات را به حداقل برساند.

عقل‌گرایی، علم، معنویت، اخلاق، ایمان به خدا، خردورزی، مجاهدت، پرهیز از تحجر، ایجاد رفاه عمومی، استقرار عدالت و تلاش و ابتکار، ارکان تمدن نوین اسلامی است، تمدن نوین اسلامی که از همه ویژگی‌های تمدن الهی برخوردار است، بر محور اسلام ناب محمدی (ص) شکل گرفته است.

شبکه اجتهاد: سیره نبوی همواره از جمله موضوعات مهم و مورد مطالعه اندیشمندان مسلمان بوده است. تحلیل رویدادها و حوادث ویژه تاریخ اسلام و نیز بازشناسی کیفیت موضع گیری‌های پیامبر اکرم (ص) در برابر رخدادهای گوناگون زمان، همواره موضوع مطالعه تحلیلگران تاریخ اسلام بوده است. سیره پیامبر (ص) در ایجاد امت واحد می‌تواند مبین و مفسر اصول و معیارهایی برای وضعیت کنونی جهان اسلام باشد،

شبکه اجتهاد: مرحوم آیت الله محمد واعظ‌زاده خراسانی، متولد ۲۵ خرداد ۱۳۰۴ در مشهد، محقق و متفکر اسلامی معاصر، استاد دانشگاه فردوسی مشهد، مؤسس دانشگاه مذاهب اسلامی و نخستین دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی بود. به مناسبت ایام هفته وحدت و اولین سالگرد این بزرگ پرچم‌‌دار تقریب مذاهب گفتگویی منتشر نشده پیرامون «محبت اهل‌بیت(ع) و مسئله وحدت» از فرار رویتان می‌گذرد.

رئیس هیات امنای دانشگاه مفید برگزاری مجالس بزرگداشت نام آوران و بزرگانی چون مرحوم آیت‌الله موسوی اردبیلی را تذکر، تجلیل و بهانه‌ای برای پیشرفت بیشتر دانست و با اشاره به تبحر و مهارت مرجع فقید شیعیان در فقه و اصول گفت: چیزی که امروز در حوزه‌های علمیه بیش از هر وقتی نیاز است به آن اهتمام داشته باشیم اساس فقه و اصول است.

نهاد روحانیت به عنوان یک نهاد از جامعه انسانی نیازمند تحول هست، اما باید این تحولات را جهت داد. اگر روحانیت بخواهد کار خودش را درست انجام بدهد، باید نیرو و بودجه امکاناتش ده برابر بشود. اگر امکانات فراهم شود و برای کسانی که در این عرصه وارد شده‌اند برنامه ریزی کرد، می‌توان فقیهان مبرزی مانند آنچه در گذشته بود تربیت کرد، و در کنار آن می‌توان متخصصین دیگری در سایر بخش‌های دین نیز تربیت نمود.

شبکه اجتهاد: چهارمین نشست علمی از سلسله پیش نشست‌های همایش بزرگداشت آیت‌الله موسوی اردبیلی(ره) در دانشگاه مفید برگزار شد. در این جلسه حجت‌‌الاسلام والمسلمین محمود شفیعی با موضوع «سیاست عملی مرحوم آیت‌الله موسوی اردبیلی» و دکتر یوسف خان‌محمدی با موضوع «بررسی مبانی دینی رأی اکثریت در دیدگاه آیت‌‌الله‌ موسوی اردبیلی» به بیان دیدگاه‌های خود درباره شخصیت و منش این مرجع فقید پرداختند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی گفت: گمان می‌کنم نسل جدیدی از فقیهان کارآمدتر در راه است. در آینده شاهد فقیهانی پرهیزگارتر و آشناتر به مسائل زیست جهانی خواهیم بود و مخروط مطالعات فقهی دگرگون می‌شود.

شبکه اجتهاد: ابراهیم فیاض، دانشیار گروه مردم شناسی دانشگاه تهران است که در سال‌های اخیر حضوری پررنگ در مطبوعات و صدا و سیما داشته و همواره نقطه نظراتی مبتکرانه و البته از مبنای مردم شناسی ارائه داده است. این دانش آموخته دانشگاه امام صادق(ع) در مسائل سیاسی و علمی روز نیز حضوری پررنگ داشته و بعضا نظرات خاص خود را دارد که با واکنش‌هایی روبرو بوده است. بخشی از گفتگوی مهر با این دانش‌آموخته‌ی حوزه علمیه را می‌خوانید.

شبکه اجتهاد: نهاد روحانیت از دیرباز جایگاه ویژه‌ای در میان مردم ایران داشته و رفتار روحانیت همواره مورد توجه مردم بوده است اما اخیرا انتقادهایی نسبت به عملکرد بخشی از روحانیون و فاصله گرفتن از کارکرد خود بعد از انقلاب اسلامی و کاهش محبوبیت این قشر مطرح می‌شود

شبکه اجتهاد: نویسنده کتاب ۱۲ جلدی سلسله مباحث ولایت فقیه که کتاب دیگری با عنوان «فلسفه سیاست» در نقد نظریه‎های ولایت فقیه دارد، بر این باور است که سه ویژگی «نقد قدرت و تقابل با آن»، «نخبگی همراه با بدنه اجتماعی» و «سخنگویی دین» نهاد روحانیت را تبدیل به نهاد بی‎رقیبی کرده بود. روحانیتی که بنا بر ضروریات پس از پیروزی انقلاب اسلامی و مطالبه مردم، وارد کار اجرایی شد و این «اضطرار» را تبدیل به «عادت» کرد.

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام دکتر محمدرضا زائری روحانی نام آشنایی است که اتفاقات جامعه حتی ساده‌ترین آنها از نگاهش پنهان نمی‌ماند و سعی دارد برای هر یک انتقادی سازنده ارایه دهد، از انتقاد به برنامه‌های تلویزیونی گرفته تا اظهار نظرهای صریح در مورد حجاب و دینداری.

رویه امام‌رضا(ع) در مناظراتش این نیست که اعتقادات اسلام را برای طرف مقابل حق بالقوه فرض کند، بلکه از طریق استدلال عقلی و براساس مشترکات اعتقادی و دینی به رفع اشکالات می‌پرداختند و به اثبات حقانیت اسلام می‌پرداختند، زیرا بدون تعقل نمی‌توان تناقضات بین ادیان را رفع نمود. این شیوه، یک روش ضابطه مند در مناظرات است و غیر از این، مناظرات راه به جایی نخواهد برد.

روحانی ما باید با مهربانیش، محبتش، پدری‌اش، رأفتش، اخلاق، رفتار، کردارش جلوه‌هایی از آن رحمت و مهربانی و رأفت و کرامت پیامبر (ص) را مردم در رفتارش ببینند. حالا می‌تواند یک تابلو و فلشی باشد که مردم را به سمت آن حقیقت ببرد. بگوید من نمونه هستم، اصلش جای دیگر است، اگر این نمونه را تست کردی و خوب بود، حالا برو دنبال اصلش. آن وقت مردم شیفته پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) می‌شوند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: کتاب دو جلدی «محمد (ص)؛ پیام آور صلح و آزادی» اثر دکتر سید یحیی یثربی، محقق و استاد نامدار فلسفه و کلام توسط انتشارات ‌امیرکبیر در سال ۸۵ منتشر شده است. نگارنده اذعان دارد که در این کتاب به جای پرداختن به جزئیات، به مسائل سیاسی و اجتماعی و اصول انسان شناسی اسلام پرداخته است. یثربی در این اثر سعی کرده با بیان سیره آن حضرت، ایشان را به عنوان الگو برای بشریت بیشتر از پیش تبیین و معرفی کند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: نظامی که پیغمبر ساخت، شاخص‌های گوناگونی دارد که در بین آنها هفت شاخص از همه مهمتر و برجسته تر است:

ابن تیمیه به عنوان شاخص کسی که مکتب سلفیه را تاسیس کرد، گفت صحابه خودشان می‌رفتند سراغ کتاب و سنت و با فهم خودشان مطالب را می‌فهمیدند. تقلید از مظاهر اربعه حرام است. تقلید شافعی و از احمدبن حنبل حرام است. امروز یک اتفاقی که در حال رخ دادن است اینکه خیلی از متفکران جهان اسلام از این حرف خوششان می‌آید؟ چرا چون دیگر نباید در پیله شافعی باقی بمانند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام محمدتقی اکبرنژاد، مؤسس و مدیر مؤسسه‌ای است که نام «تمدن» سازی را برای خود انتخاب کرده است. مدیر مؤسسه فقاهت و تمدن‌سازی اسلامی، در این گفتگو از تلاش‌های خود و مؤسسه تحت مدیریتش، برای رسیدن به تمدن اسلامی با محوریت فقه سخن می‌گوید.

شبکه اجتهاد: درباره چرایی فراگیری جهانی حادثه راهپیمایی اربعین، می‌توان سه رویکرد کلی نظری را از یک دیگر تفکیک کرد، این رویکردها تلاش می‌کنند تا به این پرسش که چرا و چگونه راهپیمایی اربعین در مدت زمان کمی تبدیل به یک حادثه بزرگ اجتماعی و فرهنگی شده است، پاسخی ارایه دهند. برای هر یک از رویکردها نیز شواهدی در راهپیمایی اربعین وجود دارد، هر چند پرسش اصلی این است که ماهیت اصلی این حادثه با کدام رویکرد نظری تطابق بیشتری دارد؟

امام حسین(ع) در شرایطی بودند که بیعت ایشان با یزید به معنای تأیید حکومت یزید بود و به نام دین، تمام می‌شد. لذا بین بیعت امام حسین(ع) و بیعت مردم عادی باید تفاوت قائل شد. اگر یزید تنها با مردم عده‌ای بیعت کند، نمی‌توانست رفتار و سلطنت خود را به دین منتسب کند؛ چرا که تأیید آنان، تأییدی نبود که به نام دین نوشته شود.

زیارت اقامه ولایت است. هم درخود انسان هم در محیط اجتماعی و هم در جامعه بشری. زیارت اربعین بستر اقامه حقیقت ولایت در جامعه شیعه و جوامع پیرامون است. حتی در مقیاس جامعه جهانی. و شما این را با کارناوال‌های جریان باطل مقایسه کنید و فرق اینها را دریابید.

اختصاصی شبکه اجتهاد: حسین، علیه‌السلام، آینه گردان خداست، جل جلاله، لذا هر یک از “بندگان خدا” که در او می‌نگرند، نشان از حضرت رب الارباب می‌بینند. به هر زبا و نژاد و حتی هر دین و آیین که باشند، در او به “ایمان” می‌رسند. چه پر شکوه گفت آن فرهیخته که؛ تمام حجت من در مسلمانی، حسین است. و این “حسین” در افق هر نگاه که طلوع می‌کند، آفتاب معرفت را دامن می‌گستراند و مردمان را بر سفره حقیقت می‌نشاند و برای اقامه حق برمی انگیزاند. این حسین را باید شناخت در کلام همه آنانی که کلمات را آگاهانه کنار …

شبکه اجتهاد: با این که آگاهم مباحث علمی به گونه‌ای نیست که برای آن یادداشت اینترنتی نوشت، اما این احتمال را می‌دهم با باز کردن باب این قبیل نوشته‌ها در وب، بتوان قدمی برای بازتبیین اندیشه‌های کهن شیعی که قرنهاست [و این این روزها هم] مورد حمله اخباری‌ها و غالی‌ها و افراطی‌ها قرار گرفته، برداشت. بیشتر عالمانی که در قرن چهارم و پنجم هجری گرایش به عقلیات و حتی پژوهشهای جهانشناسانه مستقل در فرهنگ اسلامی داشتند، یا رسما در زمره شیعیان بودند یا گرایش به تشیع داشتند. افرادی چون ابوریحان بیرونی (م ۴۴۰)، ابن سینا (م ۴۲۸)، فارابی (م ۳۳۹)، …

فیرحی از میان مشرب‌های فقهی، فلسفی، اخلاقی و کلامی متوجه فقه است و با نگاهی همدلانه و درون‌فقهی پروژه خود را دنبال می‌کند. او در مورد دلایل مواجهه علمی خود با مسائل از درون فقه، دو دلیل سلبی و ایجابی را برمی‌شمارد: «دلیل ایجابی این است که اساسا این فقه بود که جامعه را اداره می‌کرد و وقتی از حقوق جدید سخن می‌گوییم، حقوق جدید چیزی جز دگردیسی‌های آرام یا غیرآرام از درون فقه نیست». به گزارش شبکه اجتهاد، از میان متفکران حوزه علوم انسانی، حجت‌الاسلام داود فیرحی ازجمله اشخاص صاحب‌نظر در اندیشه و فقه سیاسی است و تا به …

رئیس دانشکده مذاهب اسلامی قم تصریح کرد: نباید برای تمام اهل سنت نسخه‌ای واحد پیچید، اهل سنتی که محب اهل بیت(ع) است را نباید در خط تکفیری‌ها و سلفی‌ها و وهابی‌ها بدانیم؛ امروز وهابیت با اداره ۶۰ شبکه ماهواره‌ای در صدد این است که از شیعه چهره‌ای افراطی نشان دهد اما ما می‌توانیم این تهدیدات را تبدیل به فرصت کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، همایش «افراط‌گرایی و تکفیر در جهان اسلام» به همت اداره‌کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، با حضور اساتید کشوری، ۱۱ آبان‌ماه در سالن همایش مجتمع فرهنگی آفتاب ولایت مشهد برگزار شد. در این همایش که …

اختصاصی شبکه اجتهاد: نشست نقد و بررسی کتاب «بررسی عاشوراشناسی» پژوهشی درباره هدف امام حسین(ع) با حضور محمد اسفندیاری مؤلف اثر و اسلام و پژوهش و دکتر محمد باغستانی عضو هیأت علمی پژوهشکده اسلام تمدنی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی به عنوان منتقد چندی قبل در پردیس کتاب مشهد برگزار شد. گزارشی از این نشست از پیش‌رویتان شما مخاطبان گرامی می‌گذرد.

فضلای حوزه باید به خودشان اجازه‌ گفتن و شنیدن حرف‌‌های متنوع را بدهند، نگوییم حد نهایی فقه، شیخ انصاری بوده است یا حالا در دوران معاصر حضرت آیت‌‌الله خویی است. این سیره‌ خود علما هم نه بوده و نیست، البته علمای سلف ما نسبت به یک مطلب به ‌درستی دغدغه دارند و آن، مساله‌ قاعده‌‌مند و روی حساب و کتاب حرف زدن است؛ منظور، حفظ آن بنیان‌ها و استواری‌های اجتهاد و فقاهت و به تعبیر جامع‌تر، فهم از دین است که این باید حفظ شود.

درصدی از طلاب سطوح عالی که در قم مشغول تحصیل هستند اعتقادی به این کتب درسی و خروجی آن ندارند. این یک آسیب بزرگی را ایجاد کرده و می‌کند. برخی از طلبه‌ها و حتی اساتید می‌گویند آنچه ما می‌خوانیم کهنه است و کارایی ندارد. این آسیب وجود دارد، حال باید چه کار کرد؟ آیا از اساتید کاری بر می‌آید؟

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه گفت: معتقد هستم فقه تشیع، فقهی پویا است، طبیعت فقه این است که دائما با زمانه در تعامل بوده و نمی‌تواند در انتزاعیات حرکت کند؛ بنابراین اگر چشم بر واقعیات ببندد بی خاصیت خواهد شد.

رشاد: حدود ۷ تن از اساتید بنده صاحب رساله‌اند اما درس ایشان از ویژگی‌هایی برخوردار است که در کمتر اساتید دیگر می‌توان یافت. روش ارائه، الگوریتم اجتهاد، پرداختن به مباحث نو از قبیل جهاد و ... وجه تمایز رهبر انقلاب با دیگران است که با یک ادبیات کاملاً فنی و با موضوع شناسی کاملاً دقیق از سوی ایشان تدوین و ارائه شده است.