همه مطالب

امام خمینی(ره) با اینکه طرفدار نظریه انتصاب بود ولی قرائت جدیدی را از این نظریه ارائه داد که مطابق قرائت ایشان، نقش مردم در تاسیس حکومت اسلامی بسیار فراتر از آن چیزی است که طرفداران قرائت رایج مانند مرحوم آیت‌الله مومن و آیت‌الله مصباح می‌گویند. قرائت مرحوم امام خمینی(ره) از نظریه انتصاب مبتنی بر تفکیک بین دو مقام یا دو مرحله است؛ یکی مرحله ثبوت ولایت برای فقیه و دیگری مرحله اعمال ولایت توسط فقیه است. مطابق نظر مرحوم امام خمینی(ره)، در اعطای ولایت به فقیه جامع‌الشرایط مردم دخلی ندارند. چرا؟ چون اعطا کننده ولایت، مردم نیستند بلکه اعطا کننده …

کتاب «مردم‌سالاری دینی؛ بازخوانی، بسط و تکمیل» شامل دیدگاه‌های ۱۲ نفر از اساتید علوم سیاسی و جامعه‌شناسی در ۲۱۷ صفحه و با قیمت ۱۸۰ هزار تومان توسط انتشارات مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا منتشر شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، مردم‌سالاری دینی، مهم‌ترین نظریه با دکترین پایه در اسلام سیاسی معاصر محسوب می‌شود که با پیروزی انقلاب اسلامی و شکل‌گیری نظام جمهوری اسلامی تدریجاً قوام یافته و در مسیر تکامل قرار گرفته است.  مردم‌سالاری دینی در شرایطی وارد صحنه سیاسی جامعه اسلامی شد که می‌بایست از عهده رقابت با نظام دموکراسی لیبرال که رواج قابل توجهی در جهان پیدا …

حجت‌الاسلام والمسلمین محمّدرضا فاضل کاشانی استاد دروس خارج حوزه علمیه قم و عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین به سخنان استاد سیدمصطفی محقق داماد در رابطه با کتاب «بازخوانی امر به معروف و نهی از منکر» نقدی بدین شرح نوشته است که در ادامه می‌خوانید. شبکه اجتهاد: قطعه‌ای از سخنان جناب آقای دکتر سیدمصطفی محقق داماد را در فضای مجازی دیدم که در رابطه با کتاب بازخوانی امر به معروف و نهی از منکر توضیحاتی را ارائه می‌دادند که برایم موجب تعجّب و تأسف شدید گردید. او می‌گوید: «می‌دانید دو امر واجب در اسلام هست؛ یکی امر به معروف و یکی …

رئیس‌جمهور ‌در سفری یک روزه به شهر قم، ضمن زیارت حرم مطهر حضرت معصومه (س) با علما و مراجع عظام تقلید دیدار و گفتگو کرد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دکتر مسعود پزشکیان در اولین سفر خود به استان قم بعد از تصدی ریاست جمهوری در بدو ورود، به زیارت حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) رفت و به علمای مدفون در بارگاه ملکوتی بانوی کرامت ادای احترام کرد. پزشکیان در این سفر یک‌روزه با حضور در دفاتر مراجع معظم آیات مکارم شیرازی، جوادی آملی، نوری همدانی، سبحانی، شبیری زنجانی و حجت‌الاسلام والمسلمین شهرستانی نماینده تام‌الاختیار آیت‌الله سیستانی و حجت‌الاسلام والمسلمین …

شبکه اجتهاد: نواندیشی دینی یا اصلاح‌گری دینی، اصطلاحی است که در تاریخ معاصر و جدی شدن رویارویی دین و مدرنیسم رواج یافته است. هرچند نواندیشان دینی از طیف‌های فکری مختلفی بوده‌‌اند و متناسب با زمینه‌های تاریخی حیات خود و نیز ویژگی‌های شخصیتی‌شان، اهداف و اغراض یکسانی نداشته‌اند، اما نسبت به آنها در بخش عمده بدنه جامعه دینداران سنتی به ویژه روحانیون، نگاه چندان روشن و حتی مثبتی نبوده است. هر چند وقتی از نواندیشی دینی صحبت می‌شود، یک طیف بزرگ قابل ترسیم است که یک نقطه از آن، سید جمال الدین اسدآبادی و اقبال لاهوری، نقطه‌ای دیگر، مرحوم علامه طباطبایی، …

ما مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات داریم ولی صرفاً این پاسخ‌ها جامعه را دینی‌تر نخواهد کرد و به نیازها جواب نمی‌دهد؛ اگر رساله عملیه به ۳ جلد هم افزوده شود یا کتب اخلاقی مفصل‌تر را درس بدهیم، باز جامعه اخلاقی‌تر نخواهد شد. لزوماً از فربه‌شدن کتب فقهی، جامعه عامل‌تر و آگاه‌تر به احکام ایجاد نخواهد شد یا لزوماً با تصحیح کتب کلامی و استنباط گزاره‌های اخلاقی جامعه ما اخلاقی‌تر نخواهد شد و به جامعه‌ای که صداقت و اخلاص در آن جاری باشد نخواهیم رسید؛ بنابراین سخت نیازمند حل این چالش‌ها هستیم اما چگونه؟ پاسخ این پرسش در روش نهفته است. …

شبکه اجتهاد: تفقه در دین ریشه اصلی فقاهت در فضای دینی است که چند عنصر معنایی در آن هست؛ اول فقه که با فهم فرق دارد یعنی فقه به فهمی گفته می‌شود که بر اثر تامل به دست می‌آید و انسان با اندیشه به فهمی فراتر از فهم سطحی می‌رسد. تفقه در جایی است که می‌توانیم لباس فقه را بر تن افکار خود بپوشانیم. بنابراین از ما تفقه در مجموعه دین را خواسته‌اند نه فقط احکام را، ولی آنچه امروز در فقه به صورت مصطلح وجود دارد پرداختن به احکام فقهی و شرعی است، در حالی که آیه مفاد وسیع …

شبکه اجتهاد: نسبت فقه و اخلاق از مباحث پیچیده و غامضی است که ضرورت آن روزبه‌روز با چالش‌ها و مسائل اجتماعی روشن‌تر می‌شود و اخلاق را به مسئله اصلی تبدیل می‌کند. طبق روایت معروف که هدف دین شمرده شده است، سختی مسئله را دوچندان می‌کند که برای بررسی آن باید سه عنوان کلی فلسفه دین، فلسفه شریعت و فلسفه فقه مورد کندوکاو قرار گیرد. با توجه موضوع بحث، سؤال را باید در قسمت فلسفه فقه پیگیری کرد، به عبارتی سؤال این است که اخلاق چگونه می‌تواند در دستگاه استنباطی تأثیر داشته باشد؟ برای این منظور چندین رویکرد وجود دارد؛ ۱- …

یکی از سوالاتی که ذهن کسی که با روایات اهل‌بیت (علیهم‌السلام) مواجه است را به خود مشغول می‌کند این است که فضای عمومی صدور روایت تا چه اندازه می‌تواند درفهم فعلی ما نسبت به روایت اثر بگذارد. آیا باید فارغ از فضای عمومی صدور حدیث و صرفا با توجه به قواعد متنی فهم متن حدیث، مراد نهایی متکلم را جستجو کنیم؟ و اگر جواب منفی بوده و برای فضای عمومی صدور حدیث هم تاثیری قائل باشیم؛ این تاثیر تا چه اندازه‌ای می‌باشد؟ اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث از فضای صدور روایات بحث جدیدی نیست مخصوصا در فقه الحدیث مفصل در این …

مهم‌ترین دیدگاه علامه طباطبایی در زمینه روایات، نظریه‌ای است که ایشان در باره نقش روایات در تفسیر ارائه کرده و بر اساس آن معتقد است که قرآن در تفسیر خود به استثنای آیات الاحکام، آیات القصص و آیات المعاد، بی‌نیاز از روایات است و روایات تنها روش بهره جستن از قرآن و چگونگی استناد به آیات برای تفسیر سایر آیات مرتبط را ارائه می‌کنند. از این دیدگاه با عنوان «قرآن محوری و سنت مداری» یاد شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب «دیدگاه‌های حدیثی علامه طباطبایی» شصت و هشتمین اثر استاد علی نصیری است که به‌تازگی در ۱۸۴ صفحه از …

اولین نشست هم‌اندیشی اساتید دروس خارج حوزه علمیه مشهد و برخی تشکل‌های حوزوی با موضوع: «تحولات اخیر لبنان و ابعاد جهاد با رژیم صهیونیستی و تحلیل پیام مقام معظم رهبری» به میزبانی و همت مؤسسه علمی، پژوهشی و فرهنگی میراث فقاهت خراسان برگزار شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در این نشست اساتید و حجج‌اسلام‌والمسلمین غلامرضا باقری‌کیا، مهدی زمانی، مجتبی الهی خراسانی، عباس فرازی‌نیا، عبدالکریم عبداللهی، محسن ملکی، محمد نوروزی، مرتضی نوروزی و محمدجواد انصاریان در موضوعات مرتبط به سخنرانی پرداختند که دبیری جلسه بر عهده حجت‌الاسلام محمد الهی خراسانی بود. گزارش تفصیلی آن از منظرتان می‌گذرد. ضرورت زنده نگه‌داشتن روح حماسه، …

آیت‌الله نوری همدانی گفت: اجازه نخواهیم داد در این شرایط سخت لبنان و فلسطین، که صهیونیست‌ها روزانه هزاران زن وکودک را بکشند و آواره کنند و خانه و زندگی آنان را غصب نمایند و بعد در حوزه علمیه عده‌ای از وجود یک کشور مستقل با این سابقه سخن بگویند، اینکه امام با اسرائیل مخالفت کرد فقط برای یک کشور خاص یا گروه خاص نیست بلکه به جهت غاصب و نامشروع بودن این رژیم است. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله نوری همدانی، در دیدار عده‌ای از فضلای حوزه علمیه با بیان اهمیت علم و اخلاق در حوزه تاکید کرد: بنده چشمم …

شبکه اجتهاد: در مسیر فعال‌سازی مقاصد شریعت، نیازی جدى به برون‌رفت از چارچوب‌های سنتی و گام‌نهادن در فضایی تخصصی‌تر، که با پیچیدگی‌های عصر حاضر هم‌خوانی داشته باشد، حس می‌شود. این دگرگونی نیازمند تمرکزی ویژه بر وارد ساختن مقاصد شریعت در فقه اجتماع است. فقه اجتماع فقهی تخصصی است که به احکام شرعی مربوط به زیربناهای اجتماعی، از جمله کنشگری اجتماعی، نمادهای اجتماعی، نهادهاى اجتماعى، روابط اجتماعی، گروه‌های مرجع اجتماعى، هویت اجتماعى و…. می‌پردازد. اگر بتوانیم مقاصد شریعت را با عمق، پویایی و اصالتی که فقه اجتماع از آن برخوردار است، به این حوزه تخصصی وارد کنیم، قادر خواهیم بود مفاهیم …

استاد میرباقری مأموریت جدید روحانیت را تبیین تئوری حکمرانی اسلامی و نیروسازی برای آن عنوان کرد و ابراز داشت: امام با فقاهت خودش انقلاب کرد و با کمک تعدادی از فقها نظام‌سازی کرد؛ ولی مدل حکمرانی اسلامی را باید حوزه به عهده می‌گرفت که این کار انجام نشد، حوزه نقش خودش را در زمینه حکمرانی اسلامی ایفا نمی‌کند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد سید محمدمهدی میرباقری در دیدار جمعی از اعضای جبهه روحانیت مردمی انقلاب اسلامی در سخنانی با اشاره به اینکه تمدن غرب در دوران اخیر تلاش کرده مرجعیت دین را از بین ببرد تا بالتبع مرجعیت روحانیت از …

آیت‌الله جوادی آملی در سخنانی خاطرنشان کرد: بحث انفال باید به‌صورت جدی در حوزه‌ها مورد بررسی قرار گیرد. این مسئله، یکی از مهم‌ترین مسائل اسلامی است که باید روشن شود، حوزه‌ها باید به این مسئله بپردازند و تحقیقات میدانی انجام دهند تا بتوانند پاسخ روشنی ارائه دهند، انفال متعلق به امام زمان (عج) است و باید مشخص شود که چه کسی اختیار آن را دارد. حوزه‌ها باید در این مسائل پرچمدار باشند و پاسخ‌های روشن و مستند ارائه دهند. به گزارش شبکه اجتهاد، جمعی از اعضای نشست دوره‌ای اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم با حضور در بیت …

رهبر معظم انقلاب اسلامی ظهر امروز در دیدار دست‌اندرکاران برگزاری کنگره ۱۵ هزار شهید استان فارس، حوادث منطقه و ایستادگی و مجاهدت مقاومت را باعث تغییر در سرنوشت و تاریخ منطقه خواندند و با تأکید بر شکست رژیم صهیونیستی در نابود کردن مقاومت با وجود کشتار بیش از ۵۰ هزار انسان بی‌گناه، شکست بزرگ‌تر را رسوایی فرهنگ و تمدن و سیاستمداران غرب دانستند و گفتند: در صف‌آرایی جبهه مقاومت در مقابل جبهه شرارت، پیروزی از آنِ مقاومت است. به گزارش شبکه اجتهاد، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مسائل کنونی منطقه و حوادث غزه، لبنان و کرانه باختری را تاریخ‌ساز خواندند و گفتند: …

شبکه اجتهاد: هرچند در کتب روائی و رجال، تألیف کتب و رسائل متعددی به ائمه (ع) نسبت داده شده است، مثل کتاب «السنن والقضایا والأحکام» که در رجال نجاشی به امیرالمؤمنین (ع) نسبت داده شده، یا «رساله اهوازیه» امام صادق (ع)، یا رساله‌ای که بنابر گزارش کلینی، امام صادق (‌ع) آن را برای اصحابشان نگاشتند. و ده‌ها نمونه دیگر که مرحوم امین در «اعیان الشیعه» و استاد جلالی در تدوین «السنه» به تفصیل آنها را گزارش کرده‌اند، اما هیچ کدام از این نگاشته‌ها کتابی جامع در فقه نیست. اکنون در پی آنیم تا بفهمیم چرا امامان شیعه (ع) کتابی جامع …

شبکه اجتهاد: به‌کارگیری «افساد» صرفاً اختصاص به فقه هنر ندارد بلکه در سایر ابواب فقهی نیز برای بیان حرمت یا مرجوحیت یک فعل به کار می‌رود؛ اما قطعاً یکی از پرکاربردترین ابواب فقهی برای این دلیل، فقه هنر است. حجت‌الاسلام ‌والمسلمین علی رحمانی، در این یادداشت، تلاش داشته تا ابعاد گوناگون این دلیل کمتر پرداخته شده فقهی را واکاوی کرده و تطبیق آن بر فقه هنر را به بحث بگذارد. به باور این استاد حوزه علمیه مشهد، آنچه پیش از بررسی فقهی این دلیل، لازم به توجه است، بررسی الفاظی نظیر رفع، دفع، قلع و حسم است که غالباً همواره …

عضو جامعه مدرسین و رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) با اشاره به اینکه حرف حوزه علمیه در مباحث مختلف بویژه قانونگذاری باید روشن، متقن و همراه با ادله باشد، گفت: اینکه دین و فقه در مباحث قانونگذاری کجا باید ورود پیدا کنند و کجا وارد نشوند، نیاز به مرزبندی‌های شفاف دارد و باید این مرزبندی توسط مرکز تحقیقات اسلامی مجلس تهیه و تدوین شود، تا هم قانونگذاری و هم حوزه‌های علمیه، مرزهای خود را بدانند و بر اساس آن به وظایف خود عمل کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمدجواد فاضل لنکرانی در دیدار با حجت‌الاسلام والمسلمین علی نهاوندی رئیس …

تلقی امام صدر این بود که بدیلی برای مقاومت وجود ندارد. اگر ما بخواهیم با چالش تمدنی اسرائیل مقابله بکنیم، ناچار از مقاومت و مقابله تمدنی هستیم. ایشان فرمودند اینکه ما تا پای جان مقاومت کنیم، شرافتمندانه‌ترین راه و مسیر است. نکته مهم این است که مقاومت باید به همین صورت تداوم پیدا کند. اینگونه است که به تعبیر ایشان دوره اسرائیل نیز به پایان می‌رسد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «مواجهه تمدنی عملی و نظری امام موسی صدر با رژیم اسرائیل» به همت اندیشکده مطالعات ایران، پژوهشکده مطالعات تمدنی شهید صدر(ره) با حضور دکتر شریف لک‌زایی برگزار شد. …

نشست علمی «موضوع شناسی فقهی «عید و استهلال» از نگاه امامیه و احناف» به همت مؤسسه مذاهب اسلامی‌، مرکز موضوع شناسی احکام فقهی و پژوهشگاه قرآن و حدیث در مرکز موضوع شناسی احکام فقهی در قم برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، در این نشست که به مدیریت حجت‌الاسلام والمسلمین پیمبرپور برگزار شد؛ حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدحسن حکیم عضو هیات علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث و مدیر گروه علمی مطالعات بنیادین مرکز موضوع شناسی احکام فقهی و استاد نیاز قلیچ آخوند حنفی مدرس مدرسه علوم دینی نور بناور سیمین شهر‌، به بحث از طبیعت موضوع «عید و استهلال» از حیث …

شبکه اجتهاد: در اردوگاه صفین، در سپاه امیرالمؤمنین علیه‌السلام چند گسل وجود داشت. گسل نخست، این بود که یاران امیرالمؤمنین علیه‌السلام دو گروه بودند: یک گروهشان عثمان را شهیدی مظلوم و بی‌گناه می‌دانستند و از دشمنان و قاتلانش بیزار بودند و گروه دیگر عثمان را کافری می‌دانستند که به سبب خطاهای خودش کشته شد! گسل دوم نیز این بود که اکثر سپاهیان امیرالمؤمنین علیه‌السلام، نومسلمانان پس از فتوحات یا جوانان تازه به دوران رسیده‌ای بودند که از حدیث غدیر بی‌خبر بوده و شیخین (یا خلفای ثلاث) را جانشینان واقعی رسول الله می‌دانستند (!) و تعداد اندکی از یارانش هم به …

کتاب «طرائف الاحکام؛ تجربه‌های پاسخ گویی» اثر حجت‌الاسلام سیدعباس دیانت مقدم در ۱۴۴ صفحه در مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی تهیه و به همت مؤسسه بوستان کتاب به چاپ رسیده است. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب حاضر در زمینه تجربه‌های پاسخ‌گویی فقهی تألیف شده تا بخش مهمی از پرسش‌ها و دغدغه‌های جامعه امروز را پاسخ گوید و شبهات را از چهره حقیقت ناب دین بزداید. این کتاب که حاصل تجربیات ارزشمند نگارنده در زمینه پاسخ به مسائل فقهی است که در ۱۱ فصل تدوین شده: ۱. «غلط‌های مشهور» ۲. «اتمام عمر بعضی مسئله ها» ۳. «مسائلی با جوانب متعدد» …

آیت‌الله نوری همدانی با تأکید بر اینکه دروس حوزه باید آزاد باشد، مخالفت خود را با برخی تغییرات متون درسی حوزه اعلام و اظهار کرد: من با تغییر متون حوزه به این شکل بطور جدی مخالفم، علمای بزرگ ما همین مسیر را طی کردند البته بعضی از مباحث نیاز به تلخیص دارد ولی اینکه بخشی از کتاب حذف شود و کتاب دیگری جایگزین گردد و جای آن کتاب را هم از حیث محتوا پر نکند و امتیاز داده شود مخالف هستم. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله حسین نوری همدانی پیش از ظهر امروز در دیدار با مجمع عمومی جامعه مدرسین …

شبکه اجتهاد: گستره و پیچیدگی روزافزون تاثیرات بر فقه به گونه‌ای است که کمتر بتوان به صورت جزمی قوه اجتهاد در سراسر فقه را امر بسیط و واحدی تلقی کرد که با تمرین استنباط در چند باب خاص فقهی به دست می‌آید. از سوی دیگر حفظ انضباط فقهی در سایه این تحولات وسیع نیازمند چارچوب بندی مجدد و دقیقتر و همچنین وسواس در تنقیح یک روش شناسی حجت‌مند است. ۱. جامعه صنعتی: میل سیری ناپذیر انسان مدرنی که بریده از متافیزیک و تنها واجد عقلانیت ابزاری بود (نه عقل قدسی همه جانبه نگر)، او را به تولید مازاد بر مصرف …

شبکه اجتهاد: اقلیت سکولارهای حوزوی در چند سال اخیر تلاش زیادی به راه انداخته‌اند تا مرجعیت دینی نجف را غیر انقلابی و غیر حکومتی و بدور از مداخله‌گری در امر سیاست‌ معرفی کنند. یکی از آنان مرجع عالیقدر آیت‌الله سید علی سیستانی حفظه الله را اینگونه توصیف کرده است: “آیت الله سید علی سیستانی که نه آلوده به اندیشه چپ و هیستری ضد آمریکایی و ضد غربی است و نه تحت تاثیر اسلام تکفیری سید قطب، و شأن حکومتی برای فقها قائل نیست”. اینگونه توصیفات از مرجعیت دینی نجف با انگیزه القای دو قطبی کاذب مرجعیت و ولایت و مقبولیت …

آیت‌الله جوادی آملی در پیامی ضمن محکومیت جنایات اخیر رژیم صهیونیستی در غزه و لبنان تصریح کرد: اگر رهبران کشورهای اسلامی امروز به داد این نهضت نرسند فردا گرفتار همین اسرائیل خواهند بود. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در پی حوادث اخیر و جنایات اسرائیل در غزه و لبنان، در پیامی با بیان اینکه اسرائیل صهیونیست با اصل اسلام مخالف است اظهار داشت: جریان کنونی که اسرائیل در برابر مسلمانها قرار گرفت نه جنگ طائفه‌ای است و نه جنگ مذهبی، بلکه جنگ حق و باطل یعنی جنگ اسلامی است. چون جنگ اسلامی است همه کشورهای اسلامی یک …

اختصاصی شبکه اجتهاد: پس از شهادت قهرمانانه یحیی السنوار و در راستای تفرقه اندازی‌های فرقه‌ای دشمن برای پیروزی رسانه‌ای، درباره حرکت مقاومت، سرداران مقاومت و شخصیت آن‌ها و حتی نوع شهادت آن‌ها شبهات بسیاری در رسانه‌ها پخش می‌گردد. در این بین اما، گاهی برای همراهی مخاطب شیعه، از منابع روایی به نفع صهیونیسم‌ها بهره برده می‌شود! از جمله این شبهه که جانباختگان جبهه مقاومت در فلسطین، به علت شیعه نبودن، شهید نیستند! تا آنجا که برای اثبات سخن خود حتی از روایتی از وسائل الشیعه نیز استفاده می‌کنند. توضیح اینکه: روایتی را شیخ حر عاملى در وسائل الشیعه، جلد ‏۱۵ …

آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله نوری همدانی و آیت‌الله مدرسی به اقدام گستاخانه و تهدید رژیم صهیونیستی به ترور آیت‌الله سیستانی واکنش نشان دادند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی در دیدار با برخی از اعضای محترم مجلس خبرگان رهبری بر لزوم انسجام میان نیروهای حزب‌الله تأکید کرد و گفت: باید میان نیروهای حزب الله در درون حزب و همچنین میان مردم لبنان با آنان انسجام و اتحاد باشد که در این صورت هیچ خطری متوجه آنان نخواهد شد. ایشان از نقش و جایگاه مراجع، علما و متفکران در تقویت جبهه مقاومت یادکرد و افزود: انتظار این است که …

شبکه اجتهاد: جریان و تحقق دین در جامعه در یک صورت بندی کلی‌ می‌بایست در سه مرتبه «مکتب‌ها، علوم، الگوها» تحقق یابد؛ «مکتب»، ‏محصول تفقه دینی است به نحوی که کلیه معارف کتاب و سنت در یک موضوع خاص استنباط شود و در یک نظام مستند به دین، ‏جمع آوری گردند. مکتب، جامع معارف و احکام «توصیفی، ارزشی و تکلیفی» که به صورت یک نظام، استنباط شده اند؛ به عنوان ‏مثال هستی، انسان، جامعه، تاریخ، اخلاق، معرفت، تعلیم و تربیت، سیاست، اقتصاد، فرهنگ، سلامت از جمله محورهایی است که ‏می بایست مجموعه معارف وحی حول آنها به دست آید. البته …