یادداشت فقهی و اصولی

شبکه اجتهاد: برخی روشنفکران عرب تمدن اسلامی را “تمدن فقه” توصیف کرده‌اند. این سخن از جنبه‌های مختلف سخن درستی است. از فقه در این تعبیر طبیعی است که تعبد شخصی به فروع فقهی مراد نیست. بلکه جنبه تمدنی فقه در اسلام است که مقصود است. روشنفکری دینی در ایران چند دهه‌‌ای است که در برابر توجه به جنبه‌های معنوی دین اهمیت فقه را کم جلوه می‌دهد. البته آنچه از گفتمان روشنفکری دینی در ایران بر می‌آید این است که منظورشان از فقه، فقه بمثابه دانش است. به نظر این باور ناشی از دو فهم نادرست است: یکی از خود اسلام …

اختصاصی شبکه اجتهاد: اشاره: برخی از واژگان به کار برده شده در این یادداشت من جمله دولت، بازار، کالای عمومی و کالای خصوصی در معنای اصطلاحی خود به کار رفته و دارای تعاریف، نظریات و مطالب مبسوط در اقتصاد بخش عمومی‌اند. لاجرم دانش خواننده محترم نسبت به آنها مفروض گرفته می‌شود. ۱. اهمیت مسأله شیوه تأمین مالی حوزه‌ها اگر شما بهترین مهندسان خودروساز را داشته باشید تا وقتی خودروسازی کشور در دست شرکت‌هایی خصولتی همچون ایران خودرو و سایپاست (با انحصاری که به واسطه دیوار تعرفه‌ای و … برای خود درست کرده‌اند) هیچ پیشرفتی که حاصل نمی‌شود بماند، استعدادشان هم …

شبکه اجتهاد: واقعه عظیم واقعه‌ای ‌است که نمی‌توان آن را ندید یعنی به گونه‌ای ‌است که آن واقعه خود را بر انسان آشکار‌ می‌کند، چندان که انسان ناگزیر از دیدن آن می‌شود و همچنین واقعه‌ای ‌است که نمی‌توان آن را دید یعنی عظمت آن چنان است که فراتر از ادراک و فهم همگان است و هرکس و یا هر گروه و جمع به رغم مواجهه‌ای ‌که با آن دارد آن را بدان گونه که در قامت آن باشد‌ نمی‌شناسد و یا آنکه آن را سخت‌ می‌تواند بشناسد. در منظومه شمسی خورشید واقعیتی بزرگ است چه کسی‌ می‌تواند آن را نبیند …

شبکه اجتهاد: مطهری، ساخته‌های فرهنگیِ ناظر به قیامِ امام حسین – علیه‌السلام – را آغشته به تحریف می‌دانست و این تلقّی را در کتابِ «حماسه حسینی»، بسط داد. او می‌گوید تحریف به‌معنیِ عملی است که در اثرِ آن، واقعیّتی به‌صورتِ واژگونه و ناصواب، به دیگران منتقل شود. به‌بیان‌دیگر، تحریف عبارت است از تصرّف و تغییر در روایتِ یک واقعیّت که موجبِ معکوس‌شدن یا دست‌کم مخدوش‌شدنِ برداشتِ مخاطب از آن واقعیّت گردد. تحریف، بر دو گونه است: تحریفِ لفظی و تحریفِ معنوی. تحریفِ لفظی آن است که در صورتِ واژه ها و و ظاهرِ عبارات، دست برده شود، به‌گونه ای‌که کلام، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: اثر جهاد حسین علیه‌السلام در صفحه تاریخ جاویدان ماند و همواره نیرو بخش اصلاح‌طلبان، و مجاهدان راه حقّ و حامیان خیر و عدالت است. قیام آن حضرت، مبارزه با ظلم و ستم و کفر و باطل بود که در آن زمان از گریبان یزید سربرون کرده بود؛ مبارزه با افکار و نقشه‌ها و آراء و مفاسدی بود که از جانب او حیات ملّت اسلام را تهدید می‌کرد. در این مبارزه، شخص یزید و هیکل نازیبا و آبله‌رو و چهره سیاه و بینی قرحه دار او طرف نبوده بلکه کردار و رفتارش طرف مبارزه بود. یزید یعنی تجسّم …

اختصاصی شبکه اجتهاد: ایجاد تمدن نوین اسلامی، هدف نهایی و غایت انقلاب اسلامی و آخرین حلقه از حلقات فرآیند تکاملی انقلاب اسلامی به شمار می‏‌رود. این مهم از چنان ارزش و جایگاهی برخوردار است، که -خصوصاً در سال‌‏های اخیر- به مهمترین و از جمله پرکاربردترین کلیدواژه‌‏ها در ادبیات و گفتمان رهبری معظم انقلاب، امام خامنه‌‏ای(حفظه‏‌الله) تبدیل شده است. در مورد ماهیت تمدن دیدگاه‌‏های مختلفی وجود دارد و طیفی از نگاه‌‏های سخت و نرم، کمی و کیفی و… پیرامون آن شکل گرفته است. از جمله رویکردهای پیرامون این پدیده مهم، رویکرد و نگاه تاریخی به مسئله است، که درکی سخت‌‏افزاری و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله شیخ مرتضی آشتیانی از فقهای متقی و اساتید برجسته خارج حوزه علمیه مشهد و از رهبران بزرگ مشروطیت بود که نقش بسیار مهمی در پیروزی مشروطیت در ایران داشت‌. او در سال ۱۲۸۱ هق در بیت علم و فقاهت در نجف متولد شد. پدرش آیت‌الله میرزا حسن آشتیانی از شاگردان برجسته آیت‌الله شیخ مرتضی انصاری بود و از مراجع تقلید مقیم تهران به‌شمار می‌آمد. پدرش به خاطر احترام و علاقه خاصی که به استادش شیخ مرتضی انصاری داشت، پس از فوت استادش، نام این نوزاد پسر را “مرتضی” گذاشت. آیت‌الله میرزا حسن آشتیانی پس از فوت …

شبکه اجتهاد: شیخ طوسی چندین کتاب فقهی دارد: النهایه فی مجرد الفقه و الفتوی (فقه روایی) المبسوط فی فقه الامامیه (فقه تفریعی) الجمل و العقود فی العبادات (فقه فتوایی) مسائل الخلاف (فقه مقارَن)؛ تک‌نگاری‌های فقهی دیگری نیز دارد. دو کتاب التهذیب و الاستبصار وی نیز کتب «روایی» هستند با رویکرد فقهی و از این جهت در دسته کتب فقهی نمی‌گنجند. روش شیخ در النهایه این است که متن روایات را با حذف اسانید و نام امام و با تعهدی نسبتا زیاد به تحفظ بر عین الفاظ می‌نویسد. در این کتاب به سبک صدوق اول و دوم و مفید، به احکامی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی رحمه الله علیه از فقهای برجسته و بسیار با عظمت شیعه است که سالها ریاست مرجعیت شیعه و زعامت حوزه علمیه نجف را برعهده داشت‌ و مرجعیت جهانی یافت. وی در اصفهان متولد شد. به‌خاطر استعداد و جدیت در تحصیل و قوت در حافظه و درک اساتید بزرگ، تحصیلات حوزوی خود را با موفقیت به اتمام رساند. ایشان سالها در اصفهان و نجف نزد اساتید برجسته فقه و اصول، به تحصیل پرداخت تا به مدارج عالیه اجتهاد و فقاهت نائل آمد. آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی از شاگردان برجسته و کم نظیر آخوند خراسانی …

شبکه اجتهاد: مصیبت ارتحال انسان مخلص، فقیه متبحر در عرصه ‌بین‌الملل اسلامی، شخصیت برجسته جهان اسلام، حامل و متخصص اندیشه‌های وحدت گرا و مشاور مقام معظم رهبری، آیت‌الله تسخیری (قدس سره) سایه‌ای از حزن و غم را بر دل و جان طیف گسترده‌ای از آشنایان، علاقه مندان و مرتبطان با این شخصیت در داخل و خارج کشور افکنده است. آیت‌الله تسخیری هدیه‌ای بود ساخته و برخاسته از درون حوزه و نظام برای امت اسلامی که از حساسیت‌ها، محدودیت‌ها، امکانات، موقعیت‌ها و فرصت‌های پیش روی در عرصه ‌بین‌الملل و فضای میان مذاهب اسلامی به خوبی مطلع بود و در این مسیر …

شبکه اجتهاد: در شرائط خطیر کنونی، بحکم وظیفه‌ی طلبگی، نکاتی را به حضور باهرالنور علمای اعلام، مؤمنین و فضلای کرام معروض می‌دارد: ۱- شریعت اسلام، «محمدی الحدوث» و «حسینی البقاء» است؛ لهذا سوگواری مشروع برای حضرت سیدالشهداءِ و الأحرار حسین بن علی (سلام الله علیه و علی اصحابه الذین بذلوا مُهَجهم دونه)، از مصادیق قطعی تعظیم شعائر و موجب قوام و دوام شریعت محمدیه است. تعظیم شعائر عامه اگر فی نفسها (جز مواردی که دلیل خاص دارند) مستحب باشد، تعطیل کلی و کامل آن حرام است؛ بر مؤمنین و شیعیان آن بزرگوار شاید و باید که در ذکر مصائب و …

شبکه اجتهاد: در دوره مأموریت در تایلند، توفیق میزبانی مرحوم آیت‌الله تسخیری را داشتم. این عالم وارسته و انسان بزرگ که انصافاً برای کاهش اختلافات در امت اسلام، نقشی بسیار تأثیرگذار داشت، جهت شرکت در همایش تقریب مذاهب روز چهارشنبه ۲۷ تیرماه ۱۳۸۶ به بانکوک آمد. مرحوم آیت‌الله واعظ زاده خراسانی نخستین دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی که او نیز فعالیت‌های ارزنده‌ای در این زمینه داشت نیز در هیئت ایرانی حضور داشت. افتتاح اجلاس توسط نخست‌وزیر تایلند نشان‌دهنده توجه این دولت به موضوع آن بود. آیت‌الله تسخیری یک‌شب هم برای شام مهمان ژنرال سونتی رئیس شورای امنیت ملی …

شبکه اجتهاد: با اعلام موضع صریح رهبر معظم انقلاب در باره مرجع تصمیم‌گیری و ضوابط برگزاری مراسم عزاداری سیدالشهداء علیه السلام در ماه محرم، احساس می‌شد دیگر نیازی به اظهار نظرهای موافق و مخالف در این باره نباشد، ولی با توجه به پاره‌ای نوشته‌ها و گفته‌ها و فرسته‌ها، شاید درنگی دیگر در این زمینه خالی از لطف و حتی ضرورت نباشد. صورت‌بندی موضوع بحث گاه به نظر می‌رسد هنوز محل اصلی نزاع و اختلاف رأی بین کسانی که در رد و قبول یکدیگر سخن می‌گویند روشن نیست. استدلال کردن به اهمیت و برکات اقامه عزا بر سیدالشهداء در پاسخ کسانی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله شیخ مجتبی قزوینی، یکی از علمای ربانی و فقهای اصولی برجسته معاصر بود‌. او که از نوادر و نوابغ روزگار معاصر و جامع معقول و منقول بود، در علوم غریبه، ختومات، اذکار و ادعیه نیز استاد بلکه صاحب نظر بود. در این مقاله، بیشتر بر جهات فقهی و اصولی ایشان تمرکز شده است. تولد و خاندان علمی: شیخ مجتبی قزوینی در حدود ۱۳۱۵ هق در قزوین در بیت علم و معنویت متولد شد. پدر حاج شیخ مجتبی قزوینی: آیت‌الله شیخ احمد تنکابنی، از علمای مقیم قزوین بود که تحصیلات حوزوی خود را در نجف به اتمام رسانده …

شبکه اجتهاد: اخیرا کلیپی از استاد سیدکمال حیدری در فضای مجازی منتشر شده و در کانال‌ها و سایت‌های آتئیست و ضداسلام به‌طور گسترده پوشش داده شد و مورداستقبال قرار گرفت. در این کلیپ تحت‌عنوان «چالش‌های پیش‌روی دین در مواجهه با کرونا» مطالبی طرح شده که به بیان و نقد اجمالی مواردی از آن می‌پردازیم. ۱- در کلیپ آمده است که کرونا غرور قرائت سنتی از دین را فروریخته، زیرا دعا و توسل به خدا و ائمه(ع) نتوانسته است مشکل را حل کند. در پاسخ می‌توان گفت اولا به چه دلیل ادعا شده که درخصوص بیماری کرونا در سطح کشور هیچ‌کس …

شبکه اجتهاد: احیای شعائر مذهبی و برپاداشتن مناسک آیینی یکی از مهمترین رموز حفظ هویت و استمرار اصالت جامعه است، چرا که تحکیم پیوندهای اجتماعی و جامعه پذیری افراد از طریق همین آیین‌ها صورت می‌‌پذیرد و ارزشها و آداب و عناصر فرهنگی نیز در خلال همین مناسک از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌‌شود. این موضوع در جامعه ما -که بافت و متن دینی ویژه دارد- از جهات دیگری نیز اهمیت پیدا می‌‌کند، زیرا آیین‌هایی چون مراسم عزاداری سالار شهیدان در ماه محرم بخشی از فرصت‌های تعلیم و تربیت فکری و معرفتی نیز هست و علاوه بر جنبه شکلی و …

شبکه اجتهاد: انقلاب اسلامی از آغازین روزهای پیروزی خود، مساله امت اسلامی و وحدت میان مسلمین را به عنوان یکی از اهم شعارهای خود در دستور کار قرار داده و در برهه‌های مختلف نیز صدق عملی خود را در تحقق این شعار به نمایش گذاشت. فراتر از وحدت میان مسلمین، انقلاب با دستور کار قرار دادن محورهایی مانند «دوگانه استکبار-استضعاف»، «جبهه جهانی مستضعفین» و… دایره وحدت را فراتر از مسلمانان قرار داد و غیر و دشمن خود در فضای پر از ظلم و ستم دنیا را، نه دوگانه­‌های فرقه‌­ای و مذهبی و نه غیریت‌­سازی­‌های دینی بلکه جبهه کفر، ظلم و …

شبکه اجتهاد: برخی روشنفکران عرب تمدن اسلامی را «تمدن فقه» توصیف کرده‌اند. این سخن از جنبه‌های مختلف سخن درستی است. از فقه در این تعبیر طبیعی است که تعبد شخصی به فروع فقهی مراد نیست. بلکه جنبه تمدنی فقه در اسلام است که مقصود است. روشنفکری دینی در ایران چند دهه‌‌ای است که در برابر توجه به جنبه‌های معنوی دین اهمیت فقه را کم جلوه‌‌ می‌دهد. البته آنچه از گفتمان روشنفکری دینی در ایران بر‌‌ می‌آید این است که منظورشان از فقه، فقه به‌مثابه دانش است. به نظرم این باور ناشی از دو فهم نادرست است: یکی از خود اسلام …

شبکه اجتهاد: خبر برای برخی ساده و عادی و برای جمعی سوزان تا عمق پوست و استخوان منتشر شد: حجت‌الاسلام والمسلمین سید عباس موسویان در اثر ابتلا به کرونا درگذشت. برای کسانی که موسویان عزیز را از نزدیک می‌شناختند این مصیبت بسیار خرد کننده است هرچند باید تسلیم امر الهی بود و بدون اینکه ابراز شکایتی باشد، گفت: الحمد لله على کل حال. جناب موسویان اهل فضل بود. فضل و علمش قرین تواضع مطبوع بود. علم فراوان سر او را به پایین کشیده بود و به پایین‌‌ها هم نگاه مهربانانه داشت. گفتارش عین صواب و سداد. روشش به دور از …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حقوق بشر اسلامی، موضوع پر چالش و پر حاشیه‌‌‌‌ای است و در طول دهه گذشته بحث‌ها و انتقادات پر حرارتی را به خود دیده است. فعالیت‌های ژورنالیستی خبرگزاری‌ها و شبکه‌های ماهواره‌‌‌‌ای خارجی و همچنین موضع‌گیری منفی جریان‌های چپ و جریان‌های مخالف نظام آتش این تنور را داغ تر کرده است. اولین و مهم‌ترین چالش حقوق بشر اسلامی، وجود آن است؛ مخالفین همواره به استناد دلایلی که بعداً اصالت آن را بررسی‌‌‌ می‌کنم اعتقاد دارند چیزی به نام حقوق بشر اسلامی وجود ندارد، یعنی اسلام به این مطلب توجه نداشته و تجویزی برای آن ندارد. در مقابل، موافقین …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام دکتر سیدعباس موسویان در تاریخ دوم خرداد سال ۱۳۳۹ در یکی از بخش‌های استان آذربایجان شرقی به‌نام عجب‏شیر دیده به جهان گشود. وی  تا سال ۱۳۵۴ در همان شهر زندگی ‏کرد اما از سال ۱۳۵۴ برای ادامه تحصیل به شهرستان تبریز آمد و در هنرستان صنعتی تبریز و در رشته برق مشغول به تحصیل شد. همزمان با سال آخر دبیرستان که مواجه با انقلاب اسلامی بود وی با توجه به نقش مؤثر مدرسه محل تحصیلش در جریانات انقلاب اسلامی گرایش زیادی به مسائل دینی و اسلامی پیدا کرد و همین موضوع باعث شد پس از دوره دبیرستان …

شبکه اجتهاد: حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی تلویزیونی به مناسبت عید قربان امسال به دهه‌ی دوم ذی‌حجه، دهه‌ی ولایت، اشاره کردند و روایتی از امام باقر(علیه‌السّلام) قرائت کردند با این مضمون که در اسلام به هیچ چیزی مانند ولایت تأکید نشده است. در این یادداشت به بررسی مفهوم این حدیث براساس اندیشه امام خمینی و رهبرانقلاب می‌پردازیم. یکی از احادیث مشهور درباره‌ی ولایت، حدیثی است که از امام محمد باقر(علیه‌السّلام) نقل شده و بیانگر اصول دین در پنج مورد (نماز، روزه، حج، زکات و ولایت) و برتری ولایت بر سایر ارکان است. در این مقاله ضمن برشمردن معنای لغوی و …

شبکه اجتهاد: وقف با موضوعات فراوانی در جامعه درهم‌آمیخته و مدیریت مستقل و جزیره‌ای آن بدون نگاه واقعی به جامعه نتیجه مطلوبی نخواهد داشت. فرهنگ، اقتصاد، دین و شعار آن، از موضوعات کلانی هستند که ارتباط عمیقی با مقوله وقف دارند. البته تمام زیر موضوعاتی مانند علم، بهداشت و … که واقفان با آن نیت‌ها اموال خود را وقف کرده‌اند نیز می‌تواند با وقف مرتبط باشد. استفاده حداکثری از این فرصت، نیازمند مدیریتی مقیّد و در عین‌ حال چابک دارد. تولیت اوقاف در برخی کشورهای اسلامی مانند مصر، مالزی، ترکیه، عراق و… با یک وزارتخانه است و متولی اوقاف در …

شبکه اجتهاد: فقه شیعه مستند به احادیث امامان شیعه و به طور خاص تعالیم فقهی دو امام محمد باقر و جعفر صادق (ع) است. احادیث فقهی امامیه عمدتا در کتب اربعه ثبت شده است. این چهار کتاب هر کدام با یک هدف متفاوت تدوین شده و از گستردگی منابع و شیوه‌های متفاوت در نقل احادیث و سنت‌های نقل احادیث فقهی موجود در میان امامیه بهره برده‌اند. اما در نهایت مستند اصلی همه آنها به دفاتری از حدیث و فقه بر می‌گردد که اصحاب ائمه از تعالیم فقهی آنان تنظیم کردند و به اصول اربعمائه بعدها شهرت یافت. این اصول اولیه …

شبکه اجتهاد: فقه سیاسی که به نوعی تکالیف شرعی و زندگی سیاسی مومنان بلکه شهروندان را تعیین می‌‌کند فی‌‌الواقع خود «حکمرانی» و «آیین اداره مطلوب جامعه» است و دارای قواعد متعددی است که در میان آنها «قاعده مصلحت» و «قاعده اهم و مهم» از جایگاه ویژه‌‌ای برخوردار است. اولی حاکمان و فقها را ملزم می‌‌کند که همواره «مصالح انسان‌‌ها و جامعه» را بر هر امر دیگری مقدم بدارند و بر پایه «مقتضیات زمان و مکان» نیازها و شرایط جامعه را مورد بررسی و احکام و مقررات دینی را بر پایه آن تبیین و درخواست کنند. «قاعده تقدم اهم بر مهم» …

اختصاصی شبکه اجتهاد: به دنبال پاسخ به شبهه‌‌ی «عدم سرایت ایمان و کفر در حقوق شهروندی»، یکی از طلاب محترم یادداشتی به عنوان نقد در فضای مجازی قرار داده است، تحت عنوان «تأملی در ابتناء حقوق شهروندی بر ایمان و کفر»، انتظار آن بود که بعد از دعوت این‌جانب از جناب آقای دکتر محقق داماد(دام عزه) برای مناظره و گفتگو، خود وارد بحث می‌شدند و برای دفاع از نظریه خویش مطالب خود را بیان می‌کردند. به هر حال، مناسب دیدم جهت تنویر اذهان و تعمیق بحث، خود اقدام به پاسخ نمایم. لازم می‌دانم از برخی مراجع معظم تقلید که نسبت …

شبکه اجتهاد: سخن گفتن درباره حد و حدود شریعت اسلامى و این که به صورت موجبه جزئیه است نه کلیه، در گرو اقامه برهان و دلیل است، طرح چنین ادعاء پیراسته از دلیل، شأن یک نویسنده واقع گرا نیست، از این جهت نقطه نظرها مطرح مى‌شود: اوّلاً: هیچ اسلام شناسى سالبه کلیه را ادعا نکرده است تا در مقابل موجبه کلیه قرار گیرد. به گواه این که آیات مربوط به موضوعات اجتماعى چند برابر آیات ناظر به عبادات است. حتى در کتب فقهى ابواب مربوط به عبادات بسیار محدود است، در حالى که ابواب مسائل اجتماعى و سیاسى چند برابر …

شبکه اجتهاد: اولین چیزی که در شرایط کرونایی برای برخی از نویسندگان در اولویت قرار می‌گیرد مناسک دینی و مذهبی و ضرورت تعطیلی آنهاست. بگذریم از کسانی که تعطیلی مناسک می‌گویند و تعطیلی شریعت منظور می‌کنند، برخی از مخالفان برگزاری مراسم محرم صادقانه نگران سلامتی مردم و جامعه هستند و هراس از این دارند که با کرونایی شدن جامعه نه فقط جامعه دینداران بلکه خود دین و منطق حفظ نفس و «لا تلقوا بایدیکم الی التهلکه» آسیب ببیند. در این باره چند نکته به نظر می‌رسد که برگزاری مناسک محرم را و لو در وضعیت کرونایی ضروری نشان می‌دهد: ۱- …

شبکه اجتهاد: در روزهای اخیر در فضای مجازی از آقای عبدالعلی بازرگان در این راستا سخنانی منتشر شد که با وقایع تاریخ انطباق ندارند. این نوشته به منظور نقد آن گفتار فراهم آمده است. نسل‌های پس از عصر تشریع بخش عظیمی از احکام و معارف دینی را از طریق سنت معصومی که عبارت از قول و فعل و تقریر معصومان است، دریافت کرده و می‌کنند. به همین دلیل علم حدیث و توابع آن مثل رجال و درایه که این دسترسی را از انحراف حفظ می‌کنند، از علوم ارجمند دینی بشمارند و در باره آن‌ها کتاب‌های ارزشمندی نگاشته شده است. و …

شبکه اجتهاد: عده‌‌ای تصور می‌کنند آنچه ما از پیشوایان اصلی مذاهب فقهی اهل سنت به ویژه مالک بن انس و ابو حنیفه و یا حتی شافعی در اختیار داریم از لحاظ سندیت قوی تر از آن چیزی است که در مباحث فقه از ائمه شیعه داریم. در مقام استدلال به دو موضوع عموما اشاره می‌شود: یکی اینکه ما جز به شکل محدود از ائمه شیعه برخلاف ائمه مذاهب اهل سنت متن فقهی مکتوبی که خود آنان نوشته باشند در اختیار نداریم. دوم اینکه آنچه به عنوان حدیث از ائمه شیعه و به ویژه دو امام باقر و صادق (ع) در …