یادداشت فقهی و اصولی

شبکه اجتهاد: نقش شهید ‌آیت‌الله سید محمدباقر صدر در تحکیم پایه‌های حرکت پیروزمند اسلامی و سهم به سزای او در پایه گذاری این حرکت در دو بعد فکری و عملی در جهان اسلام به ویژه عراق قابل انکار نیست، تا آن جا که نهضت اسلامی را با خون پاک خویش مزین ساخت و با اقتدا به جدش سید الشهدا(ع) او …

آنچه عموما در مطالعات بانکداری اسلامی به عنوان شاخص سنجش میزان موفقیت بانک‌های کشور در تحقق اهداف عدالت‌مدارانه از آن یاد می‌شود، شاخص «نسبت تسهیلات قرض‌الحسنه اعطایی به کل تسهیلات اعطایی بانکی» است. شبکه اجتهاد: سنجش موفقیت اجرای بانکداری اسلامی در کشور و یا رتبه‌بندی بانک‌های کشور در اجرای موفق موازین بانکداری اسلامی همواره یکی از دغدغه‌های محققین و کارشناسان …

اختصاصی شبکه اجتهاد: استناد و توجه دادن قدمای فقهای شیعه به روایات عامه و اهل سنت با چه انگیزه‌ای بوده است؟ با بررسی چگونگی عملکرد قدمای فقهای شیعه پاسخ آشکار می‌گردد و آن اینکه سید مرتضی و شیخ طوسی در مقام توجه دادن عامه به روایتی که در منابع آنها وجود دارد، استدلال می‌کنند؛ نه اینکه در مقام استناد و …

سنخ قدرت درونی است که به معنای واقعی اقتدارزا است، زیرا در این سطح قدرت آفریده شده و منشأ ایجاد آن خود فرد است نه شرایط، امکانات و تجهیزات بیرونی. در این حالت ما خود آفریننده و موجد قدرتیم آن هم به پشتوانه آن مؤلفه‌های معنوی و ایمانی و تهذیبی. شبکه اجتهاد: سید محمدحسین کاظمینی دانش آموخته حوزه علمیه و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حضرت خدیجه (س) در سال‏‌های آغازین انقلاب نبوی حضور فعال و فداکارانه‌‏ای داشت و متأسفانه ظلم ظالمان و نیز دست اجل فرصتی بیشتر برای خدمت به اهداف الهی نبی مکرم به آن بانوی مکرمه را نداد. بر این اساس ضروری است پیش از پرداختن به نقش ایشان در «مرحله ایجاد انقلاب نبوی» به تحلیل این مرحله پرداخته …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله‌ سید محمدسعید حکیم یکی از چهار مرجع تقلید برجسته نجف در پاسخ به استفتایی درباره مجازات مرتد گفته که مجازات دنیوی ارتداد وظیفه‌ ما نیست. متن پاسخ ایشان این است: «هیچ شکی نیت که آنها [افراد مرتد] در آخرت سزاوار مجازاتی عظیم هستند. خداوند متعال می‌فرماید: کسانی که کفر ورزیده‌اند، سرورانشان طاغوتند که آنان را از روشنایی …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا حسنی امام جمعه ارومیه که در دوران تسلط ادبیات دوم خردادی سوژه‌ای برای مطبوعات افراطی دوم خرداد بود، خاطرات خود را منتشر کرده است (تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۴). نسل جوان حسنی را با طنزهای مسخره آمیز روزنامه‌های دوم خردادی می‌شناسند، اما از نقش مردانه او در غائله کردستان و فداکاری‌های بیشمار او برای …

شبکه اجتهاد: احکام شرعی، قوانین دینی هستند که خواست و اراده خداوند را نشان داده و وظیفه عملی انسان را مشخص می‌کنند و فقه، علم به احکام شرعی از رهگذر ادله تفصیلی است. این تعریف به آن‌چه (عملیه الاستنباط) نامیده شده، نظر دارد. عملیات استنباط، به دست فقیه برای دست‌یابی به حکم شرعی انجام می‌گیرد؛ عملیاتی که در آن با …

شبکه اجتهاد: بارها شنیده‌ایم وخوانده‌ایم که وقتی عالمی از دنیا‌ می‌رود ثلمه‌ای بر عالم اسلام وارد‌ می‌شود که به سادگی جبران شدنی نیست، حجت‌الاسلام والمسلمین سید مهدی طباطبایی را بسیاری از مردم به استاد اخلاق‌ می‌شناسند، این سال‌ها‌‌ و روز‌ها‌‌ که جامعه ما به نحوی از فقدان اخلاق در سطوح مختلف رنج‌ می‌برد، فقدان این روحانی فرهیخته بیشتر وبیشتر لمس‌ …

شبکه اجتهاد: تلقی و باور عمومی مسلمین این است که ماه رمضان موجب ضعف نیروی کار و کاهش تولید است و در نتیجه موجب کسادی بازار و تجارت است و البته می‌گویند که موجب برکت است ولی این برکت واقعاً غیبی و خارج از نظام اسباب و مسببات است یا چیزی قابل مطالع‌‌ه علمی و تجربی و مطالع‌‌ه میدانی و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه در دنیای جدید با مسائل و چالش‌هایی روبرو است، در حالی‌که پیش از این با چنین مسائل پیچیده‌ای مواجه نبوده است. یکی از این چالش‌ها بحث فقه و نظام‌سازی در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و … است. در همین زمینه گفتگویی با حجت‌الاسلام اکبرنژاد، مدیر موسسه فقه و تمدن‌سازی اسلامی انجام دادیم. بخش‌هایی از آن، …

شبکه اجتهاد: اگرچه بعد از برنامه‌‌‌‌‌های تلوزیونی به شهرت عمومی رسید، اما سید مهدی طباطبایی پیش از این‌ها در وادی علم و سیاست قدم گذاشته و با بزرگانی حشر و نشر داشت. تاریخ ولادتش را آبان‌ماه ۱۳۱۵ ثبت کرده بودند؛ اما خود می‌‌‌‌‌گفت که وقایع کشف حجاب در سال ۱۳۱۴ و تعقیب و گریزهای مردم در آن زمان را به …

علمای شیعه، برخوردار از منزلت اجتماعی بالا در جامعه ایران، براساس مبانی و اصول دینی خاص و با تکیه بر سرمایه اجتماعی عظیم توده مردم، از سرمایه‌های ملی ایران حفاظت کرده اند. شبکه اجتهاد: متن زیر یادداشتی است که به مناسبت سالروز لغو امتیاز تنباکو به فتوای آیت‌الله میرزای شیرازی با عنوان علمای شیعه و دفاع از سرمایه‌های ملی توسط …

اختصاصی شبکه اجتهاد: کنگره بین‌المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی تحت اشراف آیت‌الله‌ مکارم شیرازی دامت برکاته باهدف بازخوانی نقش ائمه اطهار علیهم‌السلام و علمای شیعه در ایجاد و گسترش علوم اسلامی با جذب بیش از ۱۲۰۰ مقاله و رونمایی از پنجاه عنوان کتاب با حضور علما، اندیشمندان و فرهیختگان جهان، در مرکز همایش‌های رسول اعظم صلی‌الله …

اختصاصی شبکه اجتهاد: کنگره بین‌المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی تحت اشراف آیت‌الله‌ مکارم شیرازی دامت برکاته باهدف بازخوانی نقش ائمه اطهار علیهم‌السلام و علمای شیعه در ایجاد و گسترش علوم اسلامی با جذب بیش از ۱۲۰۰ مقاله و رونمایی از پنجاه عنوان کتاب با حضور علما، اندیشمندان و فرهیختگان جهان، در مرکز همایش‌های رسول اعظم صلی‌الله …

شبکه اجتهاد: چندی پیش شوقی علام، مفتی مصر اعلام کرده است: «هرگونه معامله با پول مجازی نظیر بیت‌کوین، حرام است». همچنین از سوی برخی مراجع امامیه نیز فتاوایی مبنی بر حرمت معامله با پول‌های مجازی صادر شده است. همزمان، کشور مالزی این نوع پول‌ها را با شرایط خاصی، قانونی شمرده است. موضوع پول مجازی از دو زاویه، قابل بررسی است. …

شبکه اجتهاد: چندی پیش حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی از رهبر انقلاب اسلامی درخواست می‌کند که در یکی از جلسات درس خارج فقه ایشان حضور یابد تا درباره‌ی ضرورت توجه به تفسیر قرآن در حوزه‌های علمیه و مهجوریت قرآن در جامعه و کشورمان برای طلاب حاضر در درس معظم‌له سخنرانی کند. این پیشنهاد مورد استقبال رهبر انقلاب قرار می‌گیرد و موجب می‌شود …

به نظر می‌رسد هنوز نگاه درستی در رابطه با فقه حکومتی در ذهن برخی علما و محققین حوزه فقه شکل نگرفته و همچنان باید در مسیر تولید دانشی تحت عنوان فقه حکومتی کوشید و طی مسیر کرد. بسیاری از مسائل نوظهور در عصر مدرن با رویکرد سنتی به فقه قابل پاسخگویی نیست. از همین رو باید رویکرد جدیدی را نسبت …

شبکه اجتهاد: ملک سلمان در مارس ۲۰۱۷ به اندونزی سفر می‌کند و تنها یک ماه بعد، سلیمان اباالخیل، مدیر دانشگاه امام سعود، میوه‌های سفر او را می‌چیند؛ اباالخیل در اندونزی، قطب فعالیت‌های سلفیت در شرق آسیا، سه مدرسۀ شرعی جدید، چهار مرکز و انجمن فرهنگی در دانشگاه‌های اندونزی و سه مرکز تربیت معلم زبان عربی را افتتاح می‌کند، سنگ بنای …

شبکه اجتهاد: حریم خصوصی، حق افراد بر خلوت آن‌هاست که هیچ‌کس حق ورود و افشای آن‌ را ندارد و حتی در مواردی هم خود فرد نمی‌تواند آن ‌را افشا یا اجازه افشا و ورود دیگران از هر قسمی که باشد اعم از دولتی و غیردولتی را بدهد؛ در نتیجه هر نوع قرارداد یا فرم قبول اجباری نیز فاقد وجاهت قانونی …

شبکه اجتهاد: حدود ۱۲۷ سال پیش، یعنی در آذرماه سال ۱۲۷۰ هجری شمسی، پیرمرد ۷۷ ساله شیرازی ساکن سامرا، با دستی لرزان، تنها یک جمله بر کاغذ نگاشت که سلطنت ناصرالدین شاهی با همه قدرت و شوکتش، و کمپانی عظیم بریتانیایی رژی با همه ثروت و مکنتش نتوانستند مانع اثرگذاری آن شوند؛ «سید محمدحسن حسینی شیرازی» معروف به میرزای بزرگ، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: ولایت فقیه، از معارف حقه و ارکان اساسی مکتب و جزو مسلمات شیعی عصر غیبت به شمار می‏‌رود، به گونه‏‌ای که به اعتقاد عیار فقاهت شیعی، مرحوم صاحب جواهر(ره)، «اگر به عموم ولایت فقیه باور نداشته باشیم، بسیاری از امور مربوط به شیعیان، معطل می‌ماند. شگفت‌آور است که شماری از افراد، در این باره وسوسه می‌کنند. اینان …

انتظار بیشتر از یک هفته‌ای محافل سیاسی، نخبه‌ای و مردمی در عراق جهت صدور بیانیه مرجعیت عالی دینی در نجف اشرف، برای نشان دادن میزان تنش و ناآرامی‌ها در عرصه عراق کافی بود: این بیانیه حامل چه پیامی است و چه چیز جدیدی در آن وجود دارد؟ و آیا ممکن است بارقه امیدی برای رسیدن عراقی‌ها به ساحل امنیت باشد؟ …

شبکه اجتهاد: در پی بیانیه‌ای که از سوی حضرت آیت‌الله سیدعلی سیستانی از مراجع تقلید شیعه در آستانه انتخابات عراق صادر شد، فرید مدرسی روزنامه‌نگار و فعال رسانه‌ای در مطلبی با عنوان «آیت‌الله بر پلهٔ آخر: مانیفستی برای نجف و بغداد» نوشت: آیت‌الله سید علی سیستانی بیانیه‌ای سیاسی به بهانه انتخابات پارلمانی عراق منتشر کرد؛ یک هفته پیش از برگزاری …

شبکه اجتهاد: شیعه در مواجهه با تحولات سده معاصر، مجموعه فعالیت‌های فرهنگی و سیاسی و اجتماعی را داشته است که برخی از آنها موفقیت آمیز نبوده و شکستی را بدنبال داشته است اما در عین حال تجربۀ فرهنگی و معرفتی و تشکیلاتی تشیع را ـ که بخشی از آن تجربه شکست است – فربه و غنی بخشید و برخی هم …

شبکه اجتهاد: شهید مرتضی مطهری را به حق‌ می‌‌‌‌‌‌‌توان کسی دانست که دغدغه عصری کردن دین از یک سو و تحفّظ بر اصالت دین از سوی دیگر دانست. این دوگانه عصری کردن دین و صیانت از اصالت دین رویکرد یا روشی بس سخت و پرهزینه است. اسلام هم قرائت‌های مختلف داشته است (اسلام فلسفی، اسلام عرفانی، اسلام فقهی و …) …

شبکه اجتهاد: امام خمینی به عنوان رهبر انقلاب اسلامی و بنیان گذار نظام جمهوری اسلامی ایران، برای نخستین بار در تاریخ بیستم مهرماه ۱۳۵۷ از نظامی با نام «جمهوری اسلامی» سخن گفت و در روزهای بعد در تبیین آن اظهار داشت: «اما جمهورى، به همان معنایى است که همه جا جمهورى است. لکن این جمهورى بر یک قانون اساسى‏اى متکى …

شبکه اجتهاد: یکی از بحث‌هایی که در روزهای گذشته حول انتشار ویدئو برخورد مامور گشت ارشاد مطرح می‌شد، این بود که آن فیلم ساختگی بوده و شیطنت، بازی و نقشه‌ای به همراه داشته است. من اصلا فرض می‌گیرم که این‌طور باشد و ما هم با بقیه رفتارهای غلطی که در جریان گشت ارشاد اتفاق می‌افتد و مردم شاهد آن هستند، …

شبکه اجتهاد: عربستان سعودی از همان هنگام که به عنوان یک پادشاهی شکل گرفت برای بخشی از کسانی که آن زمان در پی احیاء گری اسلامی و اصالت مآبی سلفی بودند دلربایی کرد. محمد رشید رضا یکی از نخستین متفکرانی بود که دل به ملک عبد العزیز داد. اما همان زمان نه تنها متفکران جریان اصلاح طلبی دینی و تجدد …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در روزهای اخیر انتشار مطلبی درباره رأی و روش آیت‌الله بهجت (ره) در برابر انقلاب اسلامی و مبارزه با رژیم پهلوی مطرح شده است که چه‌بسا پرسش‌هایی را برای شماری از علاقه‌مندان که اطلاع چندانی از سیره و سلوک آیت‌الله بهجت ندارند ایجاد کند. بی‌شک آشنایان با شخصیت آیت‌الله بهجت (ره) از چندوچون حقیقت آگاهند و بی‌نیاز …