Tag Archives: حکومت اسلامی

اختصاصی شبکه اجتهاد: الزامی کردن حجاب و یا عدم الزامی کردن آن از مباحثی است که از ابتدای انقلاب مطرح بوده و همواره مخالفان و موافقانی داشته است. هر یک از مخالفان و موافقان نیز ادله‌ی خاص خود را دارند و در پی ابطال استدلال گروه مقابل خود هستند. این بحث در چند ماه اخیر و باوجود رسانه‌های اجتماعی، دوباره به یک بحث جنجال‌برانگیز تبدیل‌شده است. به‌گونه‌ای که حتی برخی از نمایندگان مجلس نیز دراین‌باره اظهارنظر کرده‌اند. اخیراً آیت‌الله جوادی املی در این زمینه اظهارنظری کرده بودند و بدحجابی‌های اخیر را ناشی از مخالفت با برخی رفتارهای سیاسی مسؤولین دانسته …

تمام درگیری انبیاء سرِ مسائل سیاسی بوده، نه سرِ برگزاری کلاس اخلاق! دلیل این‌همه اذیت پیامبر(ص) این بود که دنبال قدرت بود. حدیث شریف و مشهور «انّی بُعِثتُ لِاُتَمّمَ مَکارِمَ الاخلاق» از سند محکمی برخوردار نیست! اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام علیرضا پناهیان در مصلای تهران به مناسبت بزرگداشت رسول اکرم(ص) که از شبکه سوم سیما پخش می‌شد، پیرامون شخصیت رسول خدا(ص) و هدف از بعثت نبی گرامی اسلام برای مردم سخنرانی کرد. این سخنان به‌سرعت‌ در شبکه‌های اجتماعی بازنشر شد و مورد بحث قرار گرفت تا جایی که برخی از اساتید حوزه و دانشگاه را برانگیخت تا به این سخنان …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم گفت: زعمای حوزه نباید کاری کنند و سخنانی بر زبان جاری کنند که فضلاء و اساتید انقلابی را حسّاس کرده و در مقابل خود قرار دهند، نباید به گونه‌ای سخن بگویند که تضعیف این نظام علوی را به همراه داشته باشد تا در نتیجه واکنش  دلسوزان این نظام را در پی داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله وحید خراسانی چندی قبل بیاناتی داشته‌اند که سؤالاتی را برای اذهان عمومی به وجود آورده است. در ابتدا به فرازهایی از آن اشاره می‌کنیم و سپس در قالب پرسش و پاسخ از آیت‌الله علی‌اکبر …

پیغمبر(ص) فرمود: کشوری که مشکل مالی داشته باشد، دینش در خطر است! این را پیغمبری‌ می‌فرماید که سه سال را در شعب ابیطالب گذرانده، در نتیجه این دعای حضرت برای مردم جامعه است که از خدا‌ می‌خواهند بین مردم و نان مردم فاصله نیندازد. لذا اگر سهل انگاری در بخش‌های مدیریتی و اقتصادی کشور صورت بگیرد آسیب دیدن دین مردم قطعی است! به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در دیدار دکترعلی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی که در بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء برگزار شد، اظهار داشت: قرآن که یک کتاب جهانی است و ادعای مدیریت و …

امام جمعه کشاورز آمل که در تجمع معترضین ۹۶ سخنرانی کرده بود، می‌گوید برای ارتباط با مردم و شنیدن صدای آنها، دامداری و کشاورزی را ادامه می‌دهد و برای گفت‌وگو با جوانان حاضر است حتی در قهوه‌خانه‌ هم حضور یابد. به گزارش شبکه اجتهاد، مصاحبه اخیر حجت‌الاسلام آل‌هاشم که چندی پیش منتشر شد، بازتاب قابل توجهی در افکار عمومی داشت. برخی در مقام نقد گفتند که رفتارهای امام جمعه تبریز توقعات را از ائمه جمعه بالا برده و برخی دیگر بر معرفی دیگر ائمه جمعه مردمی که با رفتارهای جدید، ارتباط بیش از پیش با مردم را در دستور کار …

شبکه اجتهاد: اخیراً کتابی با عنوان «مشارکت سیاسی در فقه سیاسی شیعه» با موضوع مشارکت سیاسی، جنبه‌های مذهبی ـ اسلامی و علوم سیاسی نوشته سیدسجاد ایزدهی توسط انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است. بنا بر اهمیت موضوع، به سراغ نویسنده اثر رفتیم و در گفت‌وگو با وی به بررسی ابعاد مختلف موضوع پرداختیم. گفتنی است از این کتاب تاکنون چند مقاله در باب مشارکت سیاسی در فقه شیعی استخراج شده است. حجت‌الاسلام ایزدهی در ابتدای گفت‌وگو، بحث مشارکت دینی را فراتر از انتخابات دانستند و معتقد بودند بحث تحزب، شورا، بیعت، ادله و سیره، الگوهای مشارکتی در …

شبکه اجتهاد: شهیدمحمدباقرصدر را بیشتر با دیدگاه‌های اقتصادی‌اش در «اقتصادنا» می‌شناسیم و اندیشه‌های فلسفی‌اش در زمانه‌ای که فلسفه در حوزه، میوه ممنوعه بود. او مانند امام موسی صدر و امام خمینی(ره) با نگرشی نو نسبت به علوم اسلامی، حوزه علمیه و رابطه بین مردم و روحانیت برای نظام سازی در عرصه اجتماع و سیاست شناخته می‌شود، اما شناخت کامل و جامعی نسبت به اندیشه و افکار او به دست نیامده است. حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر عباس نصیری فرد، رئیس مجمع تبیین و ترویج تمدن نوین اسلامی، نویسنده و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با قدس به تبیین منظومه فکری شهید محمدباقر صدر …

سالروز شهادت فقیه عالی قدر حضرت آیت‌الله محمدباقر صدر فرصت مناسبی برای بررسی و مروری هر چند کوتاه بر اندیشه‌های برجسته این فقیه بزرگ است. شبکه اجتهاد:  آیت‌الله محمدباقر صدر شخصیتی است که امام خمینی (ره) در اقدامی کم نظیر برای شهادت وی و خواهر مظلومه‌اش سه روز عزای عمومی و یک روز تعطیل سراسری اعلام و پیامی منتشر کردند و از ایشان به عنوان شخصیت علمی و مجاهد، که از مفاخر حوزه‌های علمیه و از مراجع دینی و متفکران اسلامی بودند یاد کردند. این فقیه برجسته و خواهرش بنت‌الهدی در ۱۹ فروردین ۱۳۵۹ به شهادت رسیدند، ولی تا مدت‌ها …

شبکه اجتهاد: دکتر عماد افروغ نه صرفاً به‌عنوان کسی که تجربه مدیریتی و تصمیم‌گیری در کسوت نماینده سابق مجلس، بلکه به‌عنوان یک جامعه‌شناس و چهره‌‌ای‌ که سال‌هاست در زمینه نقد درون‌گفتمانی فعال بوده و با زبان صریح نقاط ضعف و قوت کشور را در قالب پژوهش‌های متعدد و آثار مختلفی که منتشر کرده، بیان کرده است. از این رو به بررسی نظرات ایشان در رابطه با بحث عدالت پرداختیم. متن پیش‌روی برش‌هایی از مصاحبه وی با ویژه‌نامه نوروزی «صبح‌نو» است. – آیا انسان‌ها فقط و فقط محرکشان خواسته‌ها و ارزش‌ها و باید‌ها و نباید‌ها و درست‌ها و غلط‌هاست؟ آیا شما …

این پژوهش به ساخت‌شناسی اخلاقی قدرت در نظام اسلامی مبتنی بر ولایت‌ می‌پردازد. شناختی که به درک درست‌تر از نسبت میان حکومت ولایی و سایر انواع حکومت کمک خواهد کرد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب «چالش‌های یک حکومت خاص» حاصل پنج سال تحقیق و پژوهش حجت‌الاسلام محسن خاکی دانش‌آموخته حوزه و دانشگاه، در حوزه‌ی ولایت و حکومت ولایی و چالش‌های اخلاقی- سیاسی حکومت در اسلام است. نگارنده در این اثر به مسائلی چون نسبت میان ولایت و قرآن٬ نسبت میان ولایت و قبله، تقدس قدرت در نظام سیاسی ولایی، چرایی عمل ولایت به ظواهر و نه به علم غیب خود، …

شبکه اجتهاد: بیانات پنج‌شنبه‌ گذشته‌ رهبر انقلاب درباره‌ موضوع «حجاب» و نقش حکومت اسلامی در قبال آن، با تحلیل‌های گسترده و در عین حال متفاوتی مواجه شد. ایشان در این‌باره فرمودند: «آن کاری که در ملأ انجام می‌گیرد، در خیابان انجام می‌گیرد، یک کار عمومی است، یک کار اجتماعی است، یک تعلیم عمومی است؛ این [خطا]، برای حکومتی که به نام اسلام بر سرِ کار آمده است تکلیف ایجاد می‌کند. حرام کوچک و بزرگ ندارد؛ آنچه حرام شرعی است نبایستی به‌صورت آشکار در کشور انجام بگیرد. حالا یک نفر یک غلطی برای خودش می‌کند، [به] کنار، آن بین خودش و …

شبکه اجتهاد: سید جواد ورعی، مدرس حوزه و دانشگاه و پژوهشگر در حوزه فقه سیاسی است. او در کتاب «بررسی فقهی فرمانبرداری و نافرمانی مدنی»، به حق دینی اعتراض شهروندان نسبت به حکومت، پرداخته است. به اعتقاد او، دیدگاه‌های فقها و علمای دین در خصوص اعتراض به حکومت، دارای تنوعی است: از متهم کردن معترضان به عنوان محارب و باغی تا به رسمیت شناختن نافرمانی مدنی. برخی بر این عقیده هستند که اشکال و نقد به حکومت دینی، به منزله نقد دین و مقابله با آن است و لذا هر نوع اعتراضی به حکومت را مساوی با خروج از دین، …

شهید مطهری مبنای حق آزادی را از جانب خدای متعال می‌داند که به خاطر استعدادهای انسان به وی عطا شده است؛ بنابراین هیچ کسی این حق را به وی نداده و نمی‌تواند از وی بگیرد، حتی انسان‌هایی که متولد نشده‌اند در این دیدگاه دارای حق هستند و حکومت باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی داشته باشد که حقوق نسل‌های بعد نیز از بین نرود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لک زایی در نشست علمی «بررسی کتاب مقدمه‌ای بر حکومت اسلامی(اثر شهید مطهری)» که چندی قبل در تالار امام مهدی(عج) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، اظهار داشت: برای این …

شبکه اجتهاد: اولین کنفرانس حکم‌رانی و سیاست‌گذاری عمومی، در تاریخ ۲۵ بهمن ۱۳۹۶، در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد. دبیر این کنفرانس آقای محمد حاجی‌لویی با بیان این‌که روند این همایش از بهمن ماه ۱۳۹۵ شروع شده و هجده حیطه‌‌ی کاری را برای خود، تعریف کرده است و دو پنل هم قم برگزار می‌‌شود افزود: شانزده کمیته را هم در سیزدهم و چهاردهم دی‌ماه در تهران برگزار کردیم و با مجموعه‌های فعال در قم ارتباطاتی داشتیم و قرار شد در قم هم پنل‌‌هایی داشته باشیم و در نتیجه در روزهای بیست و پنجم و بیست و ششم بهمن، …

شبکه اجتهاد: مؤسسه مفتاح کرامت قم، به مناسبت سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی جلسه‌ای با عنوان «امام خمینی و گذار به فقه پسا انقلاب» و با حضور طلاب و علاقه‌مندان برگزار کرد که سخنران آن حجت‌الاسلام والمسلمین محمد سروش محلاتی استاد خارج فقه حوزه علمیه قم بود. گزارش تفصیلی این جلسه را در ادامه بخوانید. موضوع امام خمینی و گذار به فقه پسا انقلاب متضمن این پیش‌فرض است که در جریان انقلاب اسلامی، تغییر و تحولی در فقه و به‌‌‌‌خصوص در فقه امام خمینی اتفاق افتاده است. اگر این پیش‌فرض درستی باشد، باید مشخص کرد که نقطه آغاز و مبدأ این …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در روایتی، محمودبن لبید از حضرت فاطمه‌زهرا سلام‌الله‌علیها سؤالی در باب امامت علی علیه‌السلام می‌پرسد و ایشان در پاسخ می‌فرمایند: «… مَثَلُ الإمام مَثلُ الکعبه إذ تُؤتی وَ لا تَأتی؛ … مَثل امام، مثل کعبه است که به‌سوی او می‌آیند و او به‌سوی کسی نمی‌رود.»[۱] این کلام در پاسخ به این پرسش تاریخی شیعیان در طول تاریخ است که بارها از ائمه: می‌پرسیدند، چرا قیام نمی‌کنید؟ در این روایت، فاطمه‌زهرا سلام‌الله‌علیها اصلی کلی را مطرح می‌کنند و آن اینکه برخلاف انتخاب امام که برعهده مردم نیست و لازم است تا از سوی خداوند تعیین گردد، پذیرش این …

مسایل و مشکلات موجود خصوصا در بعد اقتصادی این سوال را به میان می‌آورد که کشور ما چقدر در زمینه فقه و به روز رسانی آن موفق بوده است و اصولا آیا حوزه فرصت و آزادی لازم برای بیان دیدگاه‌های فقهی مختلف داشته است؟ به گزارش شبکه اجتهاد، حجت الاسلام والمسلین مرتضی جوادی آملی، حل بخشی از این مشکلات و به روز رسانی فقه را نیازمند یک اراده سیاسی قوی می‌داند و متاسف است که الان مشکلی به وجود آمده که حکومت منشأ دین شده در حالی که بایستی دین منشأ حکومت باشد و حکومت از سرچشمه‌ی دین مدد بگیرد.متن …

مدیر گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: وجهه غالب انقلاب اسلامی، ریشه در مبانی‌ای دارد که عمدتا رویکرد دینی و فکری سیاسی دارند و در مبانی فقهی ما کاملا مشهود است که به صورت خاص می‌توان به بحث ولایت فقیه اشاره کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، انقلاب اسلامی دستاوردهای مهمی را برای جامعه اسلامی ما و همچنین مستضعفان جهانی داشته است و توانسته به عنوان رقیبی برای نظام‌های استعماری و استکباری جهان تلقی شود. این انقلاب دارای ویژگی‌های خاصی نسبت به انقلاب‌های جهان است که ایکنا در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین سیدسجاد ایزدهی، مدیرگروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و …

حجت‌الاسلام جوان آراسته شرط تابعیت را در تضاد با موازین دینی و شرعی توصیف کرد و گفت: اگرچه رهبری در خارج از کشور نمی‌تواند نفوذ غیرمعنوی داشته باشد اما این آرمان در قانون اساسی در نظر گرفته شده است، برخی اشکال می‌کنند رییس جمهور باید ایرانی الأصل و تابعیت ایرانی داشته باشد علیرغم اینکه اختیارات کمتر از رهبری دارد، به طریق اولی رهبری باید مقیدتر به این موضوع باشد، اما این موضوع خلاف این است که رهبری ورای کشور رهبر جامعه اسلامی و امت اسلامی است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حسین جوان آراسته عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از موضوعات مطرح در روابط میان حاکم و مردم، موضوع اعتراض است. سؤال این است که آیا فقه، در خصوص اصل این موضوع حقی برای مردم قائل است یا خیر؟ اگر چنین حقی وجود دارد، محدوده عملکرد شرعی عناصر دخیل در این امر یعنی مردم و حاکمان کجاست؟ حق اعتراض در فقه اسلامی، موضوعی است که در ذیل مقوله نهی از منکر پیش بینی شده است. این مقوله (نهی از منکر) محدودیتی از جهت موضوع ندارد. بدین معنا که هیچ بخش از بخش‌های جامعه اسلامی و مراتب حکومتی از شمول این امر استثناء نشده است. حتی …

رهبر انقلاب اسلامی تأکید کردند: برخورد با ظلم و فساد در میان کارگزاران حکومتی باید شدیدتر و جدی‌تر از بقیه موارد باشد و همه مسئولان و مدیران کشور باید به این موضوع توجه کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز (پنجشنبه) و هم‌زمان با سالروز بیعت تاریخی همافران نیروی هوایی در ۱۹ بهمن سال ۱۳۵۷ با امام (رحمه‌الله)، با جمعی از فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی و قرارگاه پدافند هوایی ارتش دیدار کردند. رهبر انقلاب اسلامی در این دیدار، ایام‌الله و مناسبت‌های مهم انقلاب اسلامی را مایه‌ی قوام و استحکام نظام دانستند و …

آیت‌الله‌ جوادی آملی با اشاره به فرازی از سخنان امام علی(ع) در نهج البلاغه گفت: حق فروشی همان زیرمیزی گرفتن، رشوه گرفتن، اختلاس کردن، حقوق نجومی گرفتن و رانت خواری است، می‌فرماید این امور ممنوع است، با این رفتارها شکست قطعی خواهد بود، چرا حق مردم را به مردم می‌فروشید در حالی که مسئولین وظیفه دارند که حق مردم را به مردم بازگردانند! به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در ادامه سلسله جلسات درس اخلاق پنجشنبه‌های خود که در نمازخانه بنیاد اسراء برگزار می‌گردد، به شرح نامه ۷۹ نهج البلاغه حضرت امیر علیه السلام پرداخت. او در این …

به گزارش شبکه اجتهاد، هفته ششم دوره آموزشی رویکردشناسی فقه حکومتی با سخنرانی حجت‌الاسلام محمدحسین ملک‌زاده استاد خارج‌ فقه‌ و اصول حوزه علمیه درباره دیدگاه‌های شهید صدر در باب فقه حکومتی به همت مدرسه آفاق برگزار شد. آسیب‌های فقه موجود از منظر شهید صدر حجت‌الاسلام ملک‌زاده با اشاره به آسیب‌های فقه موجود از منظر شهید صدر گفت: محدود شدن فقه به سطح فردی و عدم ارائه مکتب و نظام اجتماعی و در نتیجه تنظیم حیات اجتماعی مسلمانان به‌ وسیله مکاتب غربی و شرقی اولین آسیب فقه موجود است که تعبیر «فقه اجتماعی» اساساً متعلق به آقای صدر بوده است. وی …

ما استفاده از ولی فقیه و حاکم عادل را از شرع استخراج می‌کنیم اما نحوه اجرا و جزییات آن را خودمان باید تصمیم گیری کنیم، نمی‌توان گفت اختیارات ولی فقیه بسیار فوق العاده است، کلا اختیارات سیاسی تابع صلاحیت است و در هر جامعه و نظامی باید یک جایی به لحاظ اجرایی حرف آخر را بزند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد واعظی؛ رییس دفتر تبلیغات اسلامی، در دومین سمینار از سلسله‌ سمینارهای ولایت فقیه با موضوع «رابطه ولایت فقیه با دموکراسی و نظام پادشاهی» که چندی قبل توسط دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار گردید، پیروزی انقلاب اسلامی را …

شبکه اجتهاد: بیستمین نشست بررسی فقهی الزام حکومتی در مساله حجاب در پژوهشگاه فقه نظام قم با ارائه حجت‌الاسلام علی صالحی‌منش برگزار شد. در این نشست ححجت‎الاسلام دکتر حسین بستان عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به عنوان ناقد اول، حجت‎الاسلام سعید جوادی به عنوان ناقد دوم و حجت‎الاسلام چگینی به عنوان دبیر علمی حضور داشتند. تبیین ضرورت بحث از الزامات حکومتی نسبت به حجاب حجت‎الاسلام چگینی در ابتدای جلسه ضمن تشکر از حضّار جلسه به معرّفی این نشست و ارکان آن پرداخت و گفت: موضوع کرسی نشست امشب ما بررسی فقهی الزام حکومتی مسئله حجاب است که جلسه …

اقدام خلاف عفت در لباس دین‌داری ضربه سختی به اعتبار این لباس است و چون موضوع مهم است حتی شائبه جانب‌داری از متهم به حیثیت حکومت دینی لطمه می‌زند. در جرائمی که به‌نوعی پای دین در میان است و سوءاستفاده از موقعیت مذهبی تلقی می‌شود حکومت باید سخت‌گیری مضاعفی داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد سروش محلاتی معتقد است اگر افرادی که مورد آزار جنسی و هتک حرمت قرار گیرند؛ مظلوم واقع شوند، طبق نص قرآن حق دارند که آن ظلم و ستم را افشا کنند. او تأکید می‌کند که وقتی یک کار خلاف عفت، مصداق ظلم …

امام خمینی، حکومت را تکلیف فقیه می‌دانستند؛ یعنی فقیه یا مبسوط الید است که حکومت تشکیل می‌دهد یا مبسوط الید نیست که نمی‌تواند حکومت تشکیل دهد و تکلیفی ندارد؛ تکالیف در مقام ثبوت، جعل اراده الهی است و مقام اثبات، مقام منجز شدن و تحقق تکلیف است؛ اگر تکلیف در مقام ثبوت و اراده خداوند بر تحقق حکومت فقیه عادل است و اگر تکلیف منجز شود و دولت تشکیل نداد، عقاب دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، جلسه بیست و ششم از سلسله نشست‌های تخصصی «فقه دولت سازی اسلامی(فدا) با موضوع «ساختار فقهی دولت اسلامی با تأکید بر نظریه شورا» با …

در حکومت اسلامی نیز از نظر فقهی باید مشروعیت اعتصاب یا عدم آن را تعیین تکلیف نمود تا مبنایی برای سیاست‌گذاری و تدوین قوانین در این زمینه به‌ دست آید. به‌ نظر می‌رسد اعتصاب در حکومت اسلامی بر اساس اصل حلیت، اصل برائت، اصل آزادی و در مواردی به استناد قواعدی چون نصح‌الائمه، اهتمام به امور مسلمین و امر به معروف و نهی از منکر جایز باشد؛ ولیکن برخی شرایط بنابر برخی ادله این جواز را تحدید می‌نمایند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، هجدهمین شماره فصلنامه علمی ـ پژوهشی «سیاست متعالیه» که حاوی مقاله‌هایی از اساتید و پژوهشگران علوم سیاسی می‌باشد، …

یک تعبیری شهید بهشتی(ره) دارد که می‌فرماید "رابطه‌ی مردم جامعه با ولایت باید یک رابطه انتخابی باشد و نمی‌تواند غیرانتخابی و غیر آزادانه باشد." البته باید آگاهی در جامعه وجود داشته باشد تا انتخاب دقیقی صورت بپذیرد و گاهی این آگاهی دچار نقص می‌شود. این رابطه‌ای باید آزاد و انتخابی باشد و غیر این فاقد هرگونه ارزشی خواهد بود. البته این رابطه آزاد، پس از انتخاب ولیّ در جامعه نباید منقطع شود بلکه همچنان در طی این مسیر باید تداوم یابد.

در سال‌های اخیر، برای رای و حضور مردم، عنوان حق الناس بودن، مطرح شد؛ برای من، جالب است که واژه حق الناس، مقداری با واژگان دیگری که قبلا در این حوزه، مطرح می‌شد، متفاوت است. جالب‌تر این که علیرغم پی‌گیری‌های زیادی که کردم، تا ببینم نظریه‌پردازان و تئوری‌پردازانی که درباره واژگان قبلی، بحث‌هایی را مطرح می‌کردند، نسبت به این واژه چه کار کرده‌اند؟