حجتالاسلام دکتر رحیم نوبهار در جدیدترین اثر خود کوشیده است «برابری دیه زن و مرد در آموزههای اسلامی» را مورد واکاوی قرار دهد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب جدید حجتالاسلام دکتر رحیم نوبهار، دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی از سوی نشر طرح نو به زیور طبع آراسته شد. براساس این گزارش، بر پایه یک فتوای مشهور و سنتی در فقه اسلامی خون بهای یک زن نصف خون بهای مرد است. این کتاب این فتوا را نقد میکند و به نفع برابری دیه زن و مرد استدلال میکند. برابر یافتههای این پژوهش، راههای فقهی برای تنظیم نظام جدید دیات و …
توضیحات بیشتر »مجازات اعدام: چشماندازی اسلامی
این پژوهش با تکیه بر برخی از مبانی اصولی و فقهی که پایبندی به آنها بهنوبه خود میتواند شمارگان مجازات اعدام را کاهش دهد، نشان میدهد که دیدگاههای اسلامی از جنبههای گوناگون بر رویکردی کاملاً حدّاقلگرا به مجازات اعدام تأکید دارد. این مقاله، هم به اعدام از باب حد و هم به اعدام از باب قصاص پرداخته و به اعدام از باب تعزیر که در برخی نظریههای فقهی آمده نیز اشاره کرده است. همچنین، به برخی از جنبههای شکلی، ادلّه اثبات و نظام رسیدگی به جرایم مستوجب اعدام پرداخته است که با کاربست آنها، موارد مجازات اعدام در عمل، به …
توضیحات بیشتر »نگاهی نوگرایانه به فقه مقاصدی و چالشهای پیشِ روی/ رحیم نوبهار
شبکه اجتهاد: نخست باید توجه کنیم که رویکرد مقاصدی با آن رویکرد تفسیری که قصدگرایی نامیده میشود، متفاوت است. در قصدگرایی که رویکردی است در هرمنوتیک و تفسیر متن و میتوان گفت رویکرد غالب پذیرفته شده در سنت اصول فقه است، مفسر باید تلاش کند به قصد صاحب متن دست پیدا کند. این رویکرد در برابر طیفی از رویکردهایی قرار میگیرد که به قصد صاحب متن اهمیت نمیدهد؛ مانند اینکه به تفسیر زمانمند یا تفسیر بر اساس مقتضای مصلحت معتقدند؛ یا آنکه برآنند که معنای متن بستگی به قصد صاحب متن ندارد؛ یا حتی نظریهای که معتقد است معنا در …
توضیحات بیشتر »نقد فتوای مشهورِ فقهایِ امامیه درباره ارث کودکان متولد از رابطه نامشروع
شبکه اجتهاد: در محافل علمی فقهی یا در مطالعات متخصصان و کارشناسان این حوزه دانشی معمولا پژوهشهایی صورت میگیرد که در عرصه مباحث حقوق بشر نیز حائز توجه است چرا که میتواند در روندهای قانونگذاری یا امور قضایی یا حتی عملکردهای اجرایی در مراکز و نهادها یا فرهنگ و رفتار عمومی مورد استناد واقع شود. از همین رو مطالعه این آثار در حوزه مطالعات تخصصی حقوق بشر در ایران نباید مغفول بماند. در آخرین شماره فصلنامه «دیدگاههای حقوق قضایی» وابسته به دانشگاه علوم قضایی، پژوهشی با عنوان «نقد فتوای مشهورِ فقهایِ امامیه درباره ارث کودکان متولد از رابطه نامشروع» منتشر …
توضیحات بیشتر »راهکار شتاب به موتور اجتهاد تمیز ادله مرجع و عادی است/لزوم توسعه منطقهالفراغ و حجیت ادراکات عقلایی
در نشست رونمایی از کتاب «مکتب اجتهادی آخوند خراسانی» اثر آیتالله مصطفی محقق داماد به تأکید مؤلف بر مسئله صیانت از کرامت انسانی و پذیرش آن به صورت یکی از ادله اجتهاد تصریح و راهکارهایی همچون توسعه منطقهالفراغ، حجیت ادراکات عقلایی و تقسیم ادله به ادله مرجع و ادله عادی در راستای شتاب به موتور اجتهاد مطرح شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، مراسم رونمایی از کتاب «مکتب اجتهادی آخوند خراسانی» تألیف آیتالله سیدمصطفی محققداماد با حضور فرهیختگان و اساتید حوزه و دانشگاه و سخنرانی حججالاسلام دکتر داود فیرحی، رحیم نوبهار، غلامحسین ابراهیمی دینانی، اکبر ثبوت و علی ططری شامگاه شنبه …
توضیحات بیشتر »نقد و بررسی کتاب «اصول فقه، مباحث الفاظ و قواعد تفسیر متن»
دغدغه یک حقوقدان از پرداختن به اصول فقه ـ که اخیرا از آن با عنوان اصول استنباط حقوقی یاد میشود این است که در مقام نبود نص و ادله اولیه، چطور میتواند یک حکم حقوقی صادر نماید/ اعتبار منابعی مثل شهرت و اجماع اگر بخواهد حجیت داشته باشد، در اصول فقه نمیتوان آنها را به عنوان مصادر حقوقی قرار داد و این بسیار مهم است که برای دانشجوی حقوق روشن باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست نقد و بررسی «کتاب اصول فقه، مباحث الفاظ و قواعد تفسیر متن» با حضور نویسنده کتاب، حجتالاسلام و المسلمین دکتر رحیم نوبهار (دانشیار دانشکده …
توضیحات بیشتر »راهکارهای رفع واگرایی میان دولت و شریعت/ سکوت فقه؛ تداومبخش روند سکولارسازی
دومین پیشهمایش بینالمللی «تحولات حقوق کیفری کشورهای اسلامی در پرتو تعامل شرع و حقوق» با عنوان «دوگانه شرع و قانون در حقوق کیفری ایران» هفته گذشته با سخنرانی حجتالاسلام والمسلمین داود فیرحی، حجتالاسلام والمسملین رحیم نوبهار و دکتر محسن برهانی در دانشگاه تهران برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام داود فیرحی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، به عنوان سخنران اول در موضوع «تبارشناسی رابطه قانون و شرع در ایران معاصر» به ایراد سخنرانی پرداخت و اظهار کرد: از لحاظ تبارشناسی با قانون به معنای جدید آن پس از جنگهای ایران و روس در دوره قاجار آشنا شدیم که چیزی …
توضیحات بیشتر »دینی که در تضاد با عقلانیت و منطق انسانی باشد، کارکردش مخدوش خواهد شد/ قمهزنی به اصل تاثیرگذاری و اهداف عزاداری حسینی لطمه میزند
استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه نباید عاشورا وسیلهای برای زنده کردن اختلافات و شکافهاى مذهبی شود، گفت: وحدت به معنای قبرستانی و یکدست کردن جامعه نیست بلکه معنای آن حفظ تکثر و تنوع در عین برادری و مداراست. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین دکتر رحیم نوبهار در نشست «عاشورا و امروز ما» که از سوی بنیاد اندیشه و احسان توحید، انجمن اندیشه و قلم و خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، ضمن تاکید بر اهمیت آیینهای عزاداری به آسیب شناسی این مراسمها پرداخت. او با اشاره به اینکه اسلام از منظر عقلانیت و معرفت و درک …
توضیحات بیشتر »حقوق شهرنشینی، مبانی فقهی و ظرفیتهای حقوقی
در دارالاسلام، دارالاسلامتر نداریم که مثلاً شهرها در دارالاسلام به دارالاسلام مذهبی و غیرمذهبی تقسیم شوند. فکر میکنیم شهر مذهبی هنجارهای خاصی از لحاظ فقهی دارد! اما چنین نیست و در دارالاسلام، مشهد مانند تهران است و این دو شهر فرقی در فقه باهم ندارد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دومین همایش منشور حقوق شهرنشینی با موضوع «حقوق شهرنشینی، مبانی فقهی و ظرفیتهای حقوقی» با حضور و سخنرانی حجتالاسلام والمسلمین دکتر رحیم نوبهار استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی، دکتر حسین سیمایی صراف معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم، سید محمد قاری سیدفاطمی استاد دانشگاه شهید بهشتی، تهمورث بشیریه مدیر عامل …
توضیحات بیشتر »یکی از دلایل روی آوردن سکولاریسم در جوامع دینی، رویکردهای فقهی ناکارآمد است!
شبکه اجتهاد: حجتالاسلام دکتر رحیم نوبهار، استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی است و از برخورد با او میتوان فهمید که سعی دارد تا انصاف در عمل و تعادل در نگاه خود داشته باشد و با این ویژگی به بیان و اظهار نظر راجعبه مسایل مختلف به ویژه موضوعات و مبانی اسلامی میپردازد. برای بررسی زوایای فقهی لغو عضویت یک اقلیت و نگاه اسلام به اقلیتهای مذهبی به سراغ دکتر رحیم نوبهار رفتیم؛ او از واکنش شورای نگهبان و حکم لغو عضویت یک زردشتی برآشفته است و این عملکرد را به مثابه شکست نظریه مردمسالاری دینی میداند.
توضیحات بیشتر »محقق داماد: قرآن صلح را برتر از جنگ میداند/ نوبهار: در تزاحم صلح و عدالت، صلح مقدم است
در برخی از کتابهای فقهی مثل «کتاب جهاد» اصل را بر جنگ مسلمانان با غیر مسلمانان قرار میدهند. واقعا کتاب جهاد نیازمند به بازنگری است، کتاب جهاد در فقه کنونی اصل را برجنگ مسلمانان با غیرمسلمانان قرار میدهد و برای برقراری صلح مدت و محدودیت تعیین میکند.
توضیحات بیشتر »حق نقد دولت و حاکمیت قابل اسقاط نیست/ تزاحم حقها امری پذیرفته شده است
نوبهار حق نقد دولت، حق نقد حاکمیت و حق بر نقد سیاستهای اجتماعی را از مصادیق حقهای مرتبط با عرصه عمومی و از حقهای غیر قابل اسقاط عنوان کرد و گفت: این حق در ادبیات دینی ما البته با عنوان امر به معروف و نهی از منکر بیان شده است که ناشی از همان زبان تکلیف گونه دین است.
توضیحات بیشتر »«حق تعیین سرنوشت» مهمترین حق عرصه عمومی
استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی مهمترین حقهای مربوط به حوزه عمومی را «حق بر تعیین سرنوشت» دانست و بیان داشت: دولت- ملت از مفاهیمی است که جوامع گذشته نداشتند یا شکل خیلی ابتدایی آن را داشتند اما امروزه از مفاهیمی است که بر استنباط ما از احکام شرعی تأثیر میگذارد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین دکتر نوبهار در سومین نشست از سلسله نشستهای علمی با موضوع «جلوههای حقوق مردم در حوزه عمومی» که در حسینیه مرحوم آیتالله موسوی اردبیلی برگزار شد، سخنان خود را با طرح این سؤال آغاز کرد که آیا حقها ثابت هستند یا حقهای جدید پیدا …
توضیحات بیشتر »تقدم حق الناس بر حق الله قاعده فقهی و انسانی است
استاد دانشگاه شهید بهشتی به تشریح قاعده فقهی تقدم حق الناس بر حق الله پرداخت و گفت: این قاعده باید در جای جای زندگی فردی و اجتماعی ما ظهور و بروز داشته باشد و در استنباط و استخراج احکام شرعی به آن پایبند باشیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین دکتر رحیم نوبهار در دومین نشست از سلسله نشستهای علمی با موضوع «جلوههای حقوق مردم در حوزه عمومی» که در حسینیه مرحوم آیتالله موسوی اردبیلی برگزار شد، به تبیین ابعاد اجتماعی حق الناس پرداخت و اظهار داشت: اهمیت حق الناس در شریعت اسلام تا جایی است که میتوان گفت تقدم …
توضیحات بیشتر »زبان فقه رایج تکلیف مدار است، اما فقه با حق و حق مداری سر ستیز ندارد
استاد دانشگاه شهید بهشتی گفت: گفتمان مسلط و فکر غالب زمان ما ایده حق محوری و حق مداری است؛ شهروندان دوست دارند انبوهی از حقها را داشته باشند، بحث مهم و بسیار درخور تامل است این است که اسلام و فقه چه موضع و موقفی در برابر این رویکرد غالب دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین دکتر رحیم نوبهار در اولین جلسه از نشست علمی با موضوع «جلوههای حقوق مردم در حوزه عمومی» که در حسینیه مرحوم آیتالله موسوی اردبیلی برگزار شد، به طرح بحث در این زمینه پرداخت و اظهار داشت: مفهوم حقوق مردم یا حق الناس در …
توضیحات بیشتر »قاعده فقهی «اقامه الحدود الی الامام»
این مقاله مضمون، تاریخچه و مستندات قاعده فقهی «اقامه الحدود الی الامام» را توضیح می دهد. به موجب این قاعده که در حقوق جزای نوین با عنوان اصل قضایی بودن مجازات ها شناخته می شود تنها مقامات صلاحیت-دار مجازند که در امور مربوط به مجازات مداخله کنند.
توضیحات بیشتر »