Tag Archives: سیدمحمدباقر صدر

مردم‌سالاری دینی به‌عنوان نظریه ابتکاری انقلاب اسلامی با مبانی درون دینی از چنان قوتى برخوردار ‌است که می‌تواند به‌عنوان الگوی جدید حاکمیت عدالت محور و جایگزینی برای نظریه-های لیبرال دموکراسی و سوسیالیستی در سطح جهان، خاصه به‌مثابه الگوی انقلاب اسلامی در کشورهایی که با بیداری اسلامی مواجه شده‌اند، مطرح شود. اگرچه این نظریه دارای ابعاد و مسائل فراوانی در حوزه علم «کلام»، «حقوق عمومی»، «علوم اجتماعی»، «فرهنگ» و «سیاست» است که می‌تواند مورد واکاوی اندیشمندان این علوم قرار گیرد، لیکن بنیادی‌ترین مسئله در این نظریه تبیین بایدها و نبایدهای فقهی به عنوان مبادی مشارکت دهی عمومی در حکومت اسلامی است. لذا تبیین جایگاه مردم در حاکمیت دینی مبتنی بر مبانی فقهی و مبادی تصدیقیه علم فقه، امری بس ضروری در پیشبرد این نظریه است. از آنجا که آیت الله نائینی و آیت الله صدر، حسب شرایط زمانی در ارتباط ملموس¬تری با چالش¬ها و مسائل حکومت دینی قرار داشتند، رجوع به اندیشه و نظرات فقهی آن¬ها در تبیین جایگاه مردم در حکومت اسلامی بس ضروری می¬نماید. روشی که در این رساله پیگیری می¬شود مبتنی بر مبادی و مبانی اولیه فقهی در اتکاء به آراء عمومی است که در منظومه فکری این دو فقیه مورد واکاوی قرار می¬گیرد.

هفته بزرگداشت «آیت‌الله سید محمدباقر صدر»، به همت پژوهشگاه تخصصی شهید صدر از ۱۹ الی ۲۵ فروردین‌ماه با حضور و سخنرانی شخصیت‌های مطرح حوزه و دانشگاه، در دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام) برگزار می‌شود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، همزمان با سی و ششمین سالگرد شهادت آیت‌الله سید محمدباقر صدر و خواهرش بنت‌الهدی، هفته بزرگداشت این مجاهد وارسته با سخنرانی ویژه آیت‌الله …

شهید صدر برای نخستین بار در فقه معاصر به استنباط نظام از منابع فقهی اقدام کرد. ایشان به دنبال این بود که ما بتوانیم از احکام فقهی ابواب مختلف به نظام فقهی اقتصادی منسجمی برسیم که بتواند به صورت نظام‌مند و سیستماتیک، سیستم‌‌هایی را برای مدیریت بازار، تولید، توزیع و مصرف در جامعه ارائه دهد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیت‌الله …

کتاب «گفتارهای بنیادین»، برگردان فارسی «محاضرات تأسیسیه» تازه‌ترین کتاب ترجمه‌شده از شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر، به همت انتشارات دارالصدر منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه تخصصی شهید صدر، انتشارات دارالصدر (وابسته به پژوهشگاه تخصصی شهید صدر) برای نخستین بار این کتاب را با ترجمۀ سید ابوالقاسم حسینی (ژرفا) منتشر کرده است. «گفتارهای بنیادین» …

«روشنفکرها به تنها چیزی که علاقه‌مند نیستند، مسائل اقتصادی است.» این سخنی است که داریوش شایگان به درستی بر آن انگشت نهاده است. اگرچه روشنفکران در مسائل اقتصادی ورود نکردند، اما روحانیان از این مسأله غافل نماندند. ابواب مختلف فقهی، صبغه‌ی اقتصادی داشت و فقها از پرداختن بدان چاره‌ای نداشتند. اقتصاد مدرن که در رسید، فقیهان را هم به چالشی مضاعف طلبید. در این نوشتار اشاره‌ای کوتاه می‌کنیم به برخی از مهم‌ترین آثاری که درنتیجه‌ی این چالش تألیف گردیده‌اند.

تدریس کتاب های آقتصادنا، المدرسهالقرآنیه، حلقه ثالثه از آثار شهید محمد باقر صدر در مدرسه علمیه فیضیه قم آغاز شد.

دکتر خاندوزی درباره کتاب شهید صدر می‌گوید: «نظریه مالکیت، آزادی اقتصادی و عدالت اجتماعی که در کتاب مطرح شده، زیربنای اقتصاد سالم اسلامی است».

به اعتقاد شهید صدر، ولی‌فقیه یعنی مجتهد و مجتهد کسی است که در حدود بشری مسلط بر خواست‌های شرع مقدس است. ولی‌فقیه براساس آن خواست‌های کلی، موظف است که احکام متغیر را صادر کند، اما از جانب خود نمی‌تواند حکمی صادر کند.

آیت‌الله اراکی: در اواخر سال ۵۸ شاگرد آیت‌الله صدر به ایران و به پیش من آمد و با او به محضر امام(ره) رفتیم. شاگرد آیت‌الله صدر گفته ایشان را بازگو کرد که فعالیت‌های من باعث شهادت من می‌شود، می‌خواهم در فعالیت خود مجاز باشم. ایشان برای شهادت خود از امام اجازه گرفتند. امام نیز به ایشان پیام دادند که ایستادگی کنید.

شبکه اجتهاد: مقام شامخ و منزلت والای شهید بزرگوار، امام شهید سید محمدباقر صدر، در میان دل‌های مسلمانان در عصر کنونی بر کسی پوشیده نیست. به‌حق، می‌توان گفت که او از معدود کسانی است که اندیشه‌های بلند فکری ومعرفتی‌اش را شکوفا نمود و به بهترین وجه، عینیت بخشید. اگر دست بیداد زمانه بر این شهید اندیشمند ظلم‌ها نمود، دلیلی ندارد که ما نیز زیر بار این ظلم رفته، این عالم گرانقدر را به فراموشی سپاریم؛ به‌ویژه آنکه این شخصیت بزرگ، شایستگی آن را دارد که در جایگاه مناسب خویش قرار گیرد و از طریق آثار و دستاوردهایش به تمام جهانیان شناسانده شود.

شبکه اجتهاد: به مناسبت سی‌وپنجمین سالگرد شهادت آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر تعدادی از مقالات مرتبط با شخصیت علمی این شهید بزرگوار جهت اطلاع پژوهشگران و مخاطبان فرهیخته تقدیم می‌گردد.

ا‌ساس فرمایش شهید صدر در دو مرحله قابل بررسی است: ۱- در شک در تکلیف و ابطال عقیده کسانی که قبح عقاب بلابیان را مطرح کردند؛ ۲- بعد از ابطال قبح عقاب بلابیان، با قطع نظر از بیان شرع که اصاله الاباحه و مانند آن را مطرح کرده است. شهید صدر، احتیاط در تکلیف را لازم دانسته است.

چه اندک‌اند کسانی که جوهر خونشان با جوهر قلمشان به هم آمیخته باشد تا این که هر دو برخیزند تا این که پویایی زندگی از یک سو فکری باشد و از سوی دیگر ویژگی جهادی و آینده گرا و زنده باشد و نوید پیروزی را هر چند از دورها ندا دهد.

شبکه اجتهاد: بازنگری در متون درسی حوزه در رشته‌های مختلف و از جمله رشته اصول فقه و جای‌گزینی متون بهتر و کامل‌تر، که با گذشت زمان به میدان می‌آید، جای بحث و گفت‌وگو ندارد، وگرنه شایسته نبود از «عده الاصول» شیخ طوسی و «الذریعه» سیدمرتضی تخطی شود. تدوین کتاب «معالم الاصول» در زمان خودکاری نو بود و با تحول و تکامل علم اصول، دو محصول جدید دیگر یعنی «فرائدالاصول» و «کفایه الاصول» به میدان بحث و تدریس وارد شد و به تدریج برخی متون درسی مانند «قوانین الاصول» کنار گذاشته شد. و امروز دیگر کسی با این تغییرات و اصلاحات نمی‌تواند مخالف باشد چون مدتی از آن گذشته و رایج و دارج شده است.

جستارهایی در روش شناسی اصولی شهید سیدمحمدباقر صدر

شهید صدر ادعا دارد که ما حتی یک حکم فقهی جزئی هم نداریم که منبع تولید آن، عقل بوده باشد و در نهایت نتیجه می‌گیرد که با ارجاع اجماع به قول معصوم، تنها منابع تولید معرفت شرعی کتاب و سنت است و یگانه منابع ما را کتاب و سنت می‌داند.

شبکه اجتهاد: شهید سید محمد باقر صدر اسلام شناسی آگاه و دین شناسی بصیر و عالمی آگاه از اوضاع زمان بود. در مطالعات دینی به تمام زوایای آن توجه داشت. در زمینه‌های گوناگون اندیشه صاحب اثر بود ۱٫ در عقائد (فلسفتنا) را نگاشت و در مسائل اقتصاد اسلامی (اقتصادنا) را.

شبکه اجتهاد: تحولات تکان‌دهنده‌ای که جهان اسلام در قرون اخیر شاهد آن‌ها بوده به بروز اعتمادبه‌نفس و در نتیجه دفاع قاطع مسلمین از هستی خویش منجر شده است. تحولی که طی آن امت اسلامی به یاری پیشگامان و رهبران و نیز با الهام از اعتقادات انقلابی خودبه حرکت در آمده و به قصد تحقق آرمان‌های پیامبران در پیاده‌کردن حکومت اسلامی در شرایط دشوارِ وجود چالش‌های گوناگون قیام کرده است. نهضت معاصر اسلامی سه مرحله را طی نموده است: ۱٫ مرحله آغاز بیداری اسلامی با پیشگامی سیدجمال‌الدین اسدآبادی؛ ۲٫ مرحله سازندگی فکری‌عقیدتی با جلوداری شهید آیت‌الله سیّدمحمّدباقر صدر؛ ۳٫ مرحله انقلاب و تاسیس حکومت به رهبری امام خمینی.

شبکه اجتهاد: آیت‌الله فاضل مالکی در میان فارسی‌زبانان، شخصیت کم‌آشنایی است. وی سال‌ها به همراه پدر همسرش، مرحوم آیت‌الله سید محمدباقر حکیم، شاگردی اشخاصی همچون آیت‌الله شهید صدر در نجف و آیت‌الله شیخ جواد تبریزی در قم را نموده است و پس از اتمام دوران تحصیل، سال‌هاست که به تدریس خارج فقه و اصول با حضور طلاب عرب‌زبان می‌پردازد. وی …

آیت‌الله صدر در هر بحثی که وارد بحث می‌شدند حتی در فروع فقهی با یک تفکر سازمان‌یافته وارد بحث می‌شدند و بخش‌های هر بحثی که مطرح می‌کردند با بخش‌های دیگر ارتباط منطقی داشت. آغاز، آغاز منطقی؛ تداوم بحث بر مبنای یک ارتباط منطقی و پایان بحث با یک نتیجه‌گیری منطقی همراه بود.

شبکه اجتهاد: خاندان صدر یا صدر عاملی (سید صالح موسوی صدر عاملی) نام شاخه‌ای از سادات از ذریه سیدصدرالدین محمد است که از دانشوران شیعه در قرن سیزدهم می‌باشد. این خاندان از نوادگان امام موسی کاظم(ع) می‌باشند و از دیرباز به مبارزه و اجتهاد معروف بوده و در طول چند قرن اخیر عالمان و شخصیت‌های مؤثر و پرآوازه‌ای از این خاندان برخاسته‌اند.

شهید گرانقدر، آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر، ثمره شجره طیبه‌ای است از عالمان پاک نهاد و از خاندانی که همگی از چهره‌های تابناک دین و علم و فضیلت و از حماسه گستران جهاد فکری، نبردآوران مجاهدات سیاسی و مردمی، قهرمانان مبارزه‌های ایدئولوژیکی و از مشهورترین خاندان‌های علم و فقاهت و مرجعیت در ایران و عراق و لبنان‌اند.

نظریه پردازی‌های این متفکر اسلامی در حوزه‌های فقهی، فلسفی و اجتماعی اکنون یکی از حلقه‌های جریان علم دینی در میان شیعه و حتی جهان اسلام است و به جرأت می‌توان گفت پژوهشگران علوم اسلامی امروز گریزی از مطالعه و بررسی رهاوردهای فکری این شخصیت کم نظیر علمی ندارند.

چند رسانه‌ای: شهید صدر در قاب تصویر و صدا

سخنان رهبری در سالگرد شهادت آیت‌الله صدر

یکی از دغدغه‌های شهید صدر، ضعف تمدنی مسلمانان در دوران معاصر است، لذا او برای توجه مسلمانان به این بحران و تلاش در جهت احیای تمدن اسلامی و تمدن‌سازی، به ارائهٔ نظریهٔ خود در این ارتباط پرداخته و رسالت امروز همه مسلمانان را حرکت به سوی کمال برای ایجاد تمدنی شکوفا و متعالی و مبتنی بر مکتب اسلام می‌داند.

شهید صدر از جمله متفکرانی است که همواره نسبت به اندیشه ناب اسلام حساسیت داشته و در مقابل دو جریان مهم نظری و عملی در شرق و غرب اعلام موضع کرده است.

متاسفانه بعد از شهید صدر به پژوهش درباره بانکداری اسلامی به صورت جدی پرداخت نشده است؛ هرچند که خود ایشان هم در آن زمان مدعی این موضوع نبوده که بانکداری اسلامی را مطرح کرده، بلکه ایشان فقط مدل اولیه‌ای برای بانکداری اسلامی ارائه داده است.

کارشناس مسائل اقتصاد اسلامی در رابطه با نحوه استنباط موضوعات فقهی از معاملات اقتصادی گفت: روش استنباط قوانین اقتصادی از معاملات و تطابق آن با قواعد فقهی با عناوین صحیح و خطا و حرام و حلال روشی است که شهید صدر مبدع آن بوده است.