شبکه اجتهاد: دانش فقه و اخلاق همواره بهعنوان دو دانش مستقل در میان علوم اسلامی و انسانی مورد توجه بودهاند. در سالهای اخیر اما باب فقهی «فقه اخلاق» رونمایی شده است و نگاشتههایی نیز پیرامون آن نوشته شده است. در اینکه مراد از فقه اخلاق چیست، توافق روشنی میان اخلاق پژوهان و فقهپژوهان وجود ندارد. اما آینده فقه اخلاق، چگونه است؟ هرچقدر فقه اخلاق، مبهم است، سخن از آیندۀ آن، ابهام بیشتری دارد. حجتالاسلاموالمسلمین مهدی مهریزی، زاده ۱۳۴۱ مشهد، اگرچه به پژوهش در دانش حدیث و مباحث فقه زنان شهره است؛ اما علاقهمندی وی به مباحث اخلاقی دانشِ فقه قابل …
توضیحات بیشتر »فقه اخلاق و عرصههای نوپدید ناظر به قرآن
شبکه اجتهاد: تفقه در دین ریشه اصلی فقاهت در فضای دینی است که چند عنصر معنایی در آن هست؛ اول فقه که با فهم فرق دارد یعنی فقه به فهمی گفته میشود که بر اثر تامل به دست میآید و انسان با اندیشه به فهمی فراتر از فهم سطحی میرسد. تفقه در جایی است که میتوانیم لباس فقه را بر تن افکار خود بپوشانیم. بنابراین از ما تفقه در مجموعه دین را خواستهاند نه فقط احکام را، ولی آنچه امروز در فقه به صورت مصطلح وجود دارد پرداختن به احکام فقهی و شرعی است، در حالی که آیه مفاد وسیع …
توضیحات بیشتر »اخلاق چگونه میتواند در دستگاه استنباطی تأثیر داشته باشد؟/ چهار رویکرد
شبکه اجتهاد: نسبت فقه و اخلاق از مباحث پیچیده و غامضی است که ضرورت آن روزبهروز با چالشها و مسائل اجتماعی روشنتر میشود و اخلاق را به مسئله اصلی تبدیل میکند. طبق روایت معروف که هدف دین شمرده شده است، سختی مسئله را دوچندان میکند که برای بررسی آن باید سه عنوان کلی فلسفه دین، فلسفه شریعت و فلسفه فقه مورد کندوکاو قرار گیرد. با توجه موضوع بحث، سؤال را باید در قسمت فلسفه فقه پیگیری کرد، به عبارتی سؤال این است که اخلاق چگونه میتواند در دستگاه استنباطی تأثیر داشته باشد؟ برای این منظور چندین رویکرد وجود دارد؛ ۱- …
توضیحات بیشتر »فقه اخلاق؛ درآمدی بر دانش اخلاق اجتهادی و استنباطی
کتاب «آشنایی با فقه اخلاق» اثر حجتالاسلام والمسلمین عالمزاده نوری به همت مرکز پژوهشی اخلاق و تربیت اسلامی وابسته به بنیاد علمی فرهنگیهاد به زیور طبع آراسته شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «آشنایی با فقه اخلاق؛ درآمدی بر دانش اخلاق اجتهادی و استنباطی» اثر حجتالاسلام والمسلمین محمد عالمزاده نوری استاد حوزه علمیه قم و معاون تهذیب و تربیت حوزههای علمیه، به همت مرکز پژوهشی اخلاق و تربیت اسلامی وابسته به بنیاد علمی فرهنگیهاد منتشر شد. غرض اصلی از نگارش چنین اثری، معرفی دانش «فقه اخلاق» به هدف دستیابی به یک دگرگونی مؤثر در قلمرو علمی اخلاق اسلامی است. مراد …
توضیحات بیشتر »معنا، ماهیت و آثار فقه اخلاق بر فقه الشریعه
فقه الاخلاق هنوز مدون نشده و ما از فقه الشریعه داریم وارد فقه الاخلاق میشویم. اگر سؤالی شود باید چنین باشد که تأثیر محصول فقه الاخلاق که کشف حسن و قبیح است، جایی در فقاهت دارد؟ اگر مصلحت و مفسده واقعی را در فقه الاخلاق به دست آوردیم، آیا میتوان از درونش قانون شرعی درآورد؟ اگر مصلحت واقعی را به دست آوریم میتوان گفت این امر فقهالشریعه را حد میزند. به گزارش شبکه اجتهاد، در ادامه سلسله جلسات تخصصی گروه فقه اخلاق حکومتی موسسه فتوح اندیشه، نشست علمی «معنا، ماهیت و آثار فقه اخلاق بر فقه الشریعه» با حضور حجتالاسلام …
توضیحات بیشتر »دانش اخلاق، مختص به مکلفان نیست/ فقه اخلاق و فقه تربیت دو حوزه معرفتی جدا از هم هستند/ بایستههای اخلاق استنباطی به عنوان روشی جدید در استنباط گزارههای اخلاقی
گزارههای فقهی دارای جعل و اعتبار شرعی از ناحیۀ پروردگارند و فقیه در عملیات تفقه، این جعل شرعی را کشف میکند؛ درحالیکه گزارههای اخلاقی، انشای قانونی الهی و جعل و اعتبار شرعی ندارند، بلکه تنها مبتنی بر خوبی و بدی واقعی هستند. اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از مباحث مهم فلسفه علوم، بررسی رابطه آنها با یکدیگر است، در این میان بررسی رابطه فقه و اخلاق از اهمیتی ویژهای برخوردار است؛ یعنی فقه و اخلاق، با کمک یکدیگر انسان را در رساندن به مدارج عالی و کمالات یاری میدهند و چنانچه بین این دو تغایر یا تباینی وجود داشته باشد، انسان …
توضیحات بیشتر »مدل اخلاقی آیتالله مصباح، نسبت به سایر مدلها کاملتر است/ در اخلاق اسلامی، رابطه ولایی فراموش شده است/ دستگاه جامع و منسجم اخلاقی نداریم
در کتابهای اخلاقی، ساختارهایی پیشنهادشده است. بعضیها به نحو الفبایی فضائل و رذایل را مطرح کردند؛ البته بعضی از کتابها هستند که مباحث اخلاقی را به نحو کاملاً درهم و آشفته و بدون انسجام مطرح کردهاند که با آنها اصلاً کاری نداریم؛ مثل موسوعه اخلاق القرآن احمد شرباسی، کتاب خیلی خوبی است ولی هیچ نظم و ترتیبی ندارد. بعضیها به نحو الفبایی مطرح کردند. ساختار الفبایی نظم دارد ولی نظام ندارد. یک نظم قراردادی است که البته برای دستیابی به محتوا خوب است ولی نظام به معنای روابط منطقی و تکوینی بین موضوعات در ساختار الفبایی مشهود نیست. بعضیها به …
توضیحات بیشتر »