خلاصه آرای فقهی بنده با همین رویکرد در سایت شخصى من منتشر شده است. حدود ۳۰۰ فتوا در این مباحث ممکن است مخالف مشهور و منسجم با مزاج مقاصد الشریعه باشد، البته این فتاوا بر اساس تطبیق قواعد و کاملا منضبط است چون من به این نتیجه رسیدهام که رهایی از این پنجگانه یعنی اجماع، شهرت، خبر واحد، تسامح در ادله سنن و احتیاط و شروع در سهگانه فهم تاریخی از خلال سیاقات، تعلیلات نصی و انضمام بعضی از این تعلیلات به دیگر تعلیلات، باعث تغییر حقیقی و مبنایی در صدها مسئله فقهی میشود. شبکه اجتهاد: فقه المقاصد، علل الشرایع، …
توضیحات بیشتر »فتاوای فقهای مقاصدی شیعی با بقیه فقهای غیر مقاصدی تفاوت چندانی ندارد!/ در فقه امامیه جریان فقه مقاصدی بهمعنای خاص کلمه نداریم/ نزدیکترین فقه به نگاه مقاصدی، اندیشه فقهی امام خمینی(ره) است!/ ما دعوت به مقاصدی مطلق نمیکنیم
شاید نزدیکترین شخص به این نگاه مقاصدی بهلحاظ نظری در شخصیت فقهی امام خمینی(ره) باشد، زمانی که میگوید این احکام جزئی چیزی جز تجلیاتی برای احکام حکومتی نیستند. البته امتداد این سخن را ما در مثل تحریر الوسیله یا دیگر کتب فقهی ایشان نمیبینیم. شبکه اجتهاد: فقه المقاصد، علل الشرایع، مقاصد الشریعه و مذاق شارع و واژگانی از این دست روایت از مسئلهای مهم در حوزه فقه اسلامی دارد که در آن توجه فقیه به مقاصد و غایات شریعت جلب میشود و مبتنی بر آن روند استنباط و تفقه صورت میگیرد. فقه المقاصد که تاثیر بسزایی در پویایی فقه و …
توضیحات بیشتر »ابن جنید معتقد به قیاس بود/ اگر دیدگاه ما درمورد قیاس عوض شود، آفاق جدیدی جلوی ما گشوده میشود!/ محقق اردبیلی هم خیلی مقید به نص نیست
به نظر بنده اگر دیدگاه ما درمورد قیاس عوض شود آفاق جدیدی جلوی ما گشوده میشود. به همین دلیل شاید یکی از اسباب اساسی که سخت است نظریه مقاصد در فضای شیعی احیا بشود، دیدگاه شیعه در قضیه قیاس است. شبکه اجتهاد: فقه المقاصد، علل الشرایع، مقاصد الشریعه و مذاق شارع و واژگانی از این دست روایت از مسئلهای مهم در حوزه فقه اسلامی دارد که در آن توجه فقیه به مقاصد و غایات شریعت جلب میشود و مبتنی بر آن روند استنباط و تفقه صورت میگیرد. فقه المقاصد که تاثیر بسزایی در پویایی فقه و روزآمدی احکام شریعت دارد، …
توضیحات بیشتر »احکام غیرعبادی باید در جهت بهینه شدن زندگی بشر تعیین و تفسیر شود/ احکام جزائی طریقیت برای رفع فساد در جامعه دارد/ ازدواج دوم مرد در صورت ضرر روحی به زن اول، باطل است
استاد محقق داماد در بیان مثالی ساده در فقه مقاصدی میگوید اگر شلاق زدن به خانم بیشوهری که ارتباط نامشروع داشته است موجب شهرت و رسمی شدن فاحشهگری او شود، این کار خلاف است. وی همچنین بیان داشت که ازدواج دوم مرد در صورت ضرر روحی و روانی به زن اول او باطل است. شبکه اجتهاد: فقه مقاصدی در یک تعریف ساده، فقهی است که در هنگام استنباط احکام شرعی به مقاصد شارع توجه ویژهای دارد. به عنوان نمونه، اگر معتقد باشیم که مقصود شارع مقدس اسلام از تحریم ربا پیشگیری از ظلمی است که در ربا وجود دارد، درک …
توضیحات بیشتر »نگاهی نوگرایانه به فقه مقاصدی و چالشهای پیشِ روی/ رحیم نوبهار
شبکه اجتهاد: نخست باید توجه کنیم که رویکرد مقاصدی با آن رویکرد تفسیری که قصدگرایی نامیده میشود، متفاوت است. در قصدگرایی که رویکردی است در هرمنوتیک و تفسیر متن و میتوان گفت رویکرد غالب پذیرفته شده در سنت اصول فقه است، مفسر باید تلاش کند به قصد صاحب متن دست پیدا کند. این رویکرد در برابر طیفی از رویکردهایی قرار میگیرد که به قصد صاحب متن اهمیت نمیدهد؛ مانند اینکه به تفسیر زمانمند یا تفسیر بر اساس مقتضای مصلحت معتقدند؛ یا آنکه برآنند که معنای متن بستگی به قصد صاحب متن ندارد؛ یا حتی نظریهای که معتقد است معنا در …
توضیحات بیشتر »بحث مقاصد شریعت، جهانی و برون دینی است/ اگر شورای نگهبان مقاصدی عمل میکرد، بسیاری از چالشهای موجود در قانون اساسی پدید نمیآمد!
در آثار مرحوم امام، اصفهانی، سید یزدی، شهید اوّل، مرحوم حکیم، سیستانی و… آثاری از تمسک به مقاصد را مشاهده میکنید. مثل مستمسک، ج۹، ص۷۰ که مرحوم حکیم در اشکال به صاحب عروه، تمسک به مقاصد داشته است؛ یا مرحوم امام مثلاً در بحث حیل ربا از مقاصد استفاده میکند و آن را رافع ظلم نمی داند چرا که عدم ظلم از مقاصد مهم شارع است. همچنین در بحث خیار غبن باز از مقاصد استفاده میکند و در مقابل مرحوم محقق اصفهانی، کلام شیخ اعظم را ترجیح میدهد. این بیانگر آن است که استفاده از مقاصد در نصوص شیعه بیسابقه …
توضیحات بیشتر »مقاصد شریعت در امامیه، بزرگنمایی شده است!
گرچه بحث از مقاصد، امری است که باید مورد اهمیت واقع شود اما واقع مطلب این است که احراز این شرایط آنقدر عرصه را ضیق میکند که احتمال وجود مقاصد به عنوان مقاصد قطعی و معتبره را در فقه بسیار کم میکند و به نظر میرسد که عنوان فقه مقاصدی در امامیه بزرگنمایی شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، پنجمین نشست از سلسله نشستهای فقه مقاصدی که توسط معاونت پژوهشی مدرسه فقهی امام کاظم(ع) قم برگزار میشود، روز دوشنبه ۲۳ دیماه ۹۸ در محل این مدرسه تشکیل شد. در این نشست استاد قدیرعلی شمس، از مدرسین سطوح عالی حوزه علمیه …
توضیحات بیشتر »ورود نقادانه به بحث مقاصد شریعت، نیاز به ورزیدگی علمی دارد/ حمزه بحرانی
اختصاصی شبکه اجتهاد: پس از برگزاری چند نشست از سلسله نشستهای علمی فقه مقاصدی توسط گروه عصرانه علمی مدرسه علمیه امام کاظم (ع)، حمیدرضا تمدن، پژوهشگر حوزه دین، در این رابطه یادداشتی را در شبکه اجتهاد منتشر کرد. (بخوانید). در واکنش به این یادداشت، حمزه بحرانی، مدیر گروه عصرانه علمی این مدرسه، جوابیهای داده است که بی کم و کاست، منتشر میگردد. شایان ذکر است هم متن و هم تیتر، به انتخاب گروه عصرانه علمی بوده است. محتوای سلسله نشستهای فقه مقاصدی که توسط حوزه علمیه امام کاظم (علیهالسلام) درحال برگزاری است توسط سایت اجتهاد مورد نقد قرار گرفته که …
توضیحات بیشتر »تصحیح چند باور نادرست درباره «مقاصد الشریعه»/ حمیدرضا تمدن
اختصاصی شبکه اجتهاد: چند روز پیش بود که متوجّه شدم سلسله نشستهایی با عنوان «فقه مقاصدی» در مدرسه تخصصی فقه امام کاظم(ع) در حال برگزاری است و هر هفته یکی از پژوهشگران حوزوی در این زمینه به ارائه یافتههای خود میپردازد. این اقدام گرچه دیر انجام گرفته اما در عین حال از آن جهت که بالأخره میان برنامه ریزان دروس دینی، احساس نیاز به آگاهی از زمینههای پژوهشی جدید در سایر مذاهب به وجود آمده میتواند مایه امیدواری باشد. اما در کنار این نکته مثبت، به عنوان نقطه ضعف نشستهایی از این دست میتوان «عدم ارائه نکات جدید» و «برخورد …
توضیحات بیشتر »مقاصد زمانی حجیت پیدا میکنند که تبدیل به مناط شوند
تا یک وصف و عنوان (هرچند مهم) از سوی شارع مناط قرار نگیرد حکم مترتب نمیشود، میتوان گفت که مقاصد تا لباس مناط بر تن نکنند حکمی بر آن مترتب نخواهد بود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، چهارمین نشست از سلسله نشستهای فقه مقاصدی روزگذشته به همت معاونت پژوهش مدرسه فقهی امام کاظم علیه السلام قم برگزار شد. در جلسات سهگانه گذشته، حجج اسلام گرامیپور، نجفی بستان و علیدوست به ارائه نظرات خود در این حوزه پرداخته بودند که به ترتیب استاد گرامی پور به عنوان ارائه دهنده و موافق، استاد نجفی بستان به عنوان ناقد و مخالف و استاد علیدوست …
توضیحات بیشتر »فقیه باید «نصپسند» باشد، نه «نصبسند»/ مقاصد، ابر اهدافی مثل عدالت، تزکیه، تعلّم و خروج از ظلمت به نور است/ اشاعره، قول به مقاصد شارع را کفر میدانند
در قاعده «الخراج بالضمان» اگر نصبسند باشیم باید بگوییم تمام منافع کالایی که دزدیده شده است برای دزد محفوظ است چرا که در زمانِ غصب،ضمان این کالا به عهده این دزد بوده و طبق این روایت باید منافع – الخراج – نیز برای او باشد اما امام صادق در مقابل این استدلال ابوحنیفه نگفت که این حدیث سند ندارد و یا اینکه مشکلات دیگری دارد بلکه فرمود این جور حکم کردن برخلاف عدل است و پیداست که با در نظر گرفتن مقاصد کلی شارع، این جورحکم کردن-یعنی همچو ابو حنیفه- منهی است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، سومین نشست فقه مقاصدی …
توضیحات بیشتر »ماهیت فقه مقاصدی با فقه نظامات متفاوت است/ چنان از فقه مقاصدی حرف میزنند انگار علمای ما این مطلب را نمیدانستند و اهل تسنن به ما یاد دادهاند!/ فقه مقاصدی ابهاماتی دارد که نزد قائلین به آن هم برطرف نشده است
بعضی چنان به این مطالب میپردازند که انگار ما نمیدانستیم و اهل سنت به ما یاد دادهاند در حالی که این مباحث از عصر ائمه علیهم السلام وجود داشته ولی فقهاء ما به دنبال آن نرفتهاند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست دوم از سلسله نشستهای تخصصی فقه مقاصدی، عصر دوشنبه ۱۸ آذر ۱۳۹۸ در مدرسه فقهی امام کاظم (ع) با حضور جمعی از طلاب برگزار شد. در این نشست، استاد جعفر نجفی بستان به عنوان سخنران این جلسه به توضیح مطالبی پیرامون فقه مقاصدی پرداخت. در ابتدای جلسه، دبیر علمی این جلسه با اشاره به مسائل مطرح شده در جلسه …
توضیحات بیشتر »دوشنبههای «فقه مقاصدی» در مدرسه تخصصی فقه امام کاظم(ع)
سلسله نشستهای تخصصی «فقه مقاصدی» با حضور اساتید حوزه علمیه قم در مدرسه تخصصی فقه امام کاظم(ع) برگزار میشود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، اولین نشست از عصرانههای علمی مدرسه امام کاظم قم (ع) با ارائه حجتالاسلام مهدی گرامیپور برگزار شد. او در این نشست به تبیین طرح اولیه نظریه مقاصد الشریعه پرداخت که گزارش آن را در شبکه اجتهاد بخوانید. براساس این گزارش، جلسه دوم، دوشنبه ۱۸ آذر ۹۸ با حضور استاد بستان نجفی، جلسه سوم، دوشنبه ۲۵ آذر ۹۸ با حضور استاد ابوالقاسم علیدوست، جلسه چهارم، دوشنبه ۲ دیماه ۹۸ با حضور استاد احمد مبلغی و جلسه پنجم، دوشنبه …
توضیحات بیشتر »فقه نظامات بدون توجه به مقاصد شارع عملی نیست/ سردمدار فقه مقاصد، شهید صدر است
در بین علماء شیعه چیزی بهعنوان مقاصد رواج نداشته است اما تعبیر علل – مثل علل الشرایع – در میان فقها امامیه مرسوم بوده؛ اما در حال حاضر توجه به مقاصد در استنباط از سوی برخی فقها و پژوهشگران زیاد شده است؛ از سردمداران مباحث مقاصدی در شیعه، شهید سید محمدباقر صدر است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، اولین نشست از سلسله نشستهای عصرانه علمی مدرسه امام کاظم (ع) قم با موضوع «فقه مقاصدی»، روز دوشنبه یازدهم آذرماه ۹۸ با حضور فضلا و طلاب در سالن سلمان فارسی این مدرسه برگزار شد. در این نشست حجتالاسلام مهدی گرامی پور به ارائه …
توضیحات بیشتر »میخواهم فلسفهالاجتماع و فقهالاجتماع را پیوند بزنم
متاسفانه عدهای گمان میکنند که ما چون روحانی هستیم یا تعلق به نظام جمهوری اسلامی داریم که البته به این تعلق افتخار هم میکنیم، به این دلیل از علم دینی دفاع میکنیم. در حالی که من کاملاً روشمندانه و مستدل از این امر دفاع میکنم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین استاد عبدالحسین خسروپناه، رییس موسسه حکمت و فلسفه ایران، از اندیشمندانی است که در حوزههای فلسفی، کلامی و فقهی ایدههای نویی را در فضای فکری کشور مطرح کرده است. ایدههایی که شاید در میان موافقان و مخالفان او کمتر مورد دقت قرار گرفته است. صبحنو در گفتوگو با او …
توضیحات بیشتر »کندوکاوی در روش شناسی «فقه مقاصدی»
از جمله مبانی مهم در فقه مقاصدی اعتقاد به این قاعده کلی است که احکام الهی تابع مصالح و مفاسد میباشند؛ و در رابطه با تبیین و تفسیر نصوصی که در شریعت وارد شده است نیز رویکرد مقاصدی معتقد است که صاحب نص یا شارع، دارای مقاصد معین و اهداف مشخصی است که شارع خواسته است این اهداف را به مخاطب بفهماند و به آنها به دیده اعتبار بنگرد؛
توضیحات بیشتر »بررسی جایگاه خطابات مقاصدی در فقه شیعه
جایگاه خطابات مقاصدی در فقه شیعه با ارائه ابوالحسن حسنی مورد نقد و بررسی قرار گرفت و سه دیدگاه فقهای شیعه در این زمینه بیان شد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «بررسی جایگاه خطابات مقاصدی در فقه سیاسی شیعه» با ارائه ابوالحسن حسنی از سوی گروه فقه سیاسی انجمن علمی مطالعات سیاسی حوزه علمیه چندی پیش در ساختمان انجمنهای علمی حوزه علمیه واقع در بلوار جمهوری اسلامی برگزار شد. عضو گروه فقه سیاسی انجمن علمی مطالعات سیاسی حوزه علمیه با بیان این که خطابات شرعی به دو قسم خطابات مقاصدی و حکمی تقسیم میشوند، اظهارداشت: خطابات مقاصدی، بیان کننده …
توضیحات بیشتر »تحلیلی بر رویکرد فقهی اخوانالمسلمین / محسن مهریزی
اخوانالمسلمین به آسانسازی احکام قائلند و از مذهب فقهی مشخصی پیروی نمیکنند. آنها به دلیل تقلید نکردن از فرد و مذهبی خاصّ و نیز به دلیل تسلّط نداشتن بر منابع اسلامی، به طور طبیعی به نوعی تشتّت آرا دچار شدهاند، به نحوی که در میان آنها طیفهای متنوع و گستردهای، از گروههای کاملاً سنّتی تا غربگرای سکولار به چشم میخورد. شبکه اجتهاد: یکی از اصلیترین راههای آشنایی با مبانی فکری و رویکردهای عملی جنبشها و گروههای سیاسی- اجتماعی جهان اسلام، شناخت مبانی فقهی آنهاست. تحلیل این مبانی، نسبت آنها را با سایر مذاهب اسلامی روشن میسازد و میتوان تا حدود …
توضیحات بیشتر »