بایگانی برچسب: فقه و اخلاق

حکومت در یک فرآیند می‌تواند، احتیاط خودش را تقسیم کند. در جایی اگر احتیاط مستلزم به هم خوردن نظم جامعه و آسیب به حکومت شود، احتیاط در سهل گیری است در اینجا ولی‌امر اهمّ و مهمّ می‌کند. رتبه احتیاط، رتبه علم اجمالی است و علم اجمالی منجز است و رتبه برائت در زمان شک و عدم دلیل است، آن‌جا که شارع رخصت به برائت داده در این فرض است به گزارش شبکه اجتهاد، در ادامه سلسله جلسات تخصصی گروه فقه اخلاق حکومتی موسسه فتوح اندیشه، نشست علمی «تقدم احتیاط‌گرایی بر برائت‌گرایی در فقه اخلاق حکومتی» با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی …

نفس نپذیرفتن مرجعیت در روزگار ما، در شرایطی که برای مؤمنین و متدینین در اثر کثرت رساله‌های عملیه و تعدد به لحاظ تاریخی مشکلاتی را به وجود آورده است و تاکنون  سابقه نداشته تا به این اندازه ما تعدد مراجع داشته باشیم و این به انسجام مؤمنین و به وحدت رفتاری که می‌تواند یک جامعه متدین داشته باشد صدمه زده است، اگر این نکته را در نظر بگیریم، در مجموع باید گفت: بلی. این نپذیرفتن در زمان ما طی شرایطی که به وجود آمده است، از پذیرفتن بهتر است. اختصاصی شبکه اجتهاد: «متدینین بسیاری، رساله‌های عملیه در خانه دارند اما …

مؤلف کتاب «درآمدی به فقه ‌الاخلاق» می‌گوید: فقه ما ناچار است برای بقا و توسعه به حوزه‌های دیگر بپردازد و خودش را گسترده‌تر از حوزه احکام ببیند. پس از حیث روشی اعتقاد داشتم باید فقه را به وادی‌های دیگر بکشانیم. همچنین از حیث نوع کار هم اعتقاد داشتم ما قبل از انقلاب و پس از انقلاب اسلامی ایران، مرتب شعاری را دادیم که به‌جایی نرساندیم و آن بحث نظامات اسلامی است؛ شعارهایی در زمینه نظام اقتصادی و سیاسی اسلام دادیم، ولی ماحصل خیلی درخوری، آن‌هم با تکیه ‌بر روش‌های فقهی نداشتیم. به گزارش شبکه اجتهاد، «چراغ مطالعه»، برنامه جدید نقد …

آیت‌الله جوادی آملی با بیان اینکه توسعه درس و علم، توسعه اخلاق نیست، گفت: آنچه در آموزش و پرورش مطرح است این است که ما تعلیم را توسعه دادیم نه اینکه در کنار تعلیم، تربیت پیدا کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی چندی قبل در جلسه درس اخلاق خود در نمازخانه بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء با تاکید بر پیوند ناگسستنی اخلاق با فقه، اظهار داشت: مستحضرید که اخلاق در عین حال که از فقه تا حدودی جداست اما یک پیوند ناگسستنی با فقه دارد؛ در بحث‌های فقهی مثلاً می‌گویند فلان جا وضو واجب است، فلان …

عضو مجلس خبرگان رهبری با تأکید بر ضرورت بازنگری مجدد در رساله‌‌های عملیه، اظهار کرد: باید مسائلی را که کاربرد کمتری دارند جدا و در رساله‌‌های سطح بالاتری بیاوریم و به جای آن ضابطه‌‌های اخلاقی را به صورت شفاف به مردم آموزش دهیم. همچنین مسائل مستحدثی را که روزمره به آن نیازمندیم باید در رساله‌‌های عملیه بگنجانیم. به گزارش شبکه اجتهاد، اخلاق و فقه از جمله شاخه‌‌های مهم علوم اسلامی محسوب می‌‌شوند که همواره مورد توجه قرار گرفته‌‌اند و در طول تاریخ علمای اخلاق و فقهایی داشته‌ایم که به تألیف و تدریس در این حوزه پرداخته‌‌اند، اما اگر روی این …

ما اگر معتقدیم که پیرو مکتب اهل بیت(ع) هستیم و از نظر کلامی اشعری نیستیم، هم در کلام و هم در فقه باید چنین بگوییم؛ حال با این تعاریف، مشخص می‌شود که ما هم فقه و هم اخلاق را داریم و اخلاق مقدم بر فقه است چرا که اخلاق خوب و بد را به صورت درونی به ما می‌گوید و آن چیزی که از بیرون خوب و بد اعمال را به ما تذکر می‌دهد فقه است. مسائل اخلاقی باید به پشتوانه شریعت وارد قانون شود و در تعارض قانون و شریعت ما باید اصل را اخلاق قرار دهیم. به گزارش …

در کتاب‌های اخلاقی، ساختارهایی پیشنهادشده است. بعضی‌ها به نحو الفبایی فضائل و رذایل را مطرح کردند؛ البته بعضی از کتاب‌ها هستند که مباحث اخلاقی را به نحو کاملاً درهم و آشفته و بدون انسجام مطرح کرده‌اند که با آن‌ها اصلاً کاری نداریم؛ مثل موسوعه اخلاق القرآن احمد شرباسی، کتاب خیلی خوبی است ولی هیچ نظم و ترتیبی ندارد. بعضی‌ها به نحو الفبایی مطرح کردند. ساختار الفبایی نظم دارد ولی نظام ندارد. یک نظم قراردادی است که البته برای دستیابی به محتوا خوب است ولی نظام به معنای روابط منطقی و تکوینی بین موضوعات در ساختار الفبایی مشهود نیست. بعضی‌ها به …

مدیر گروه فلسفه اخلاق دانشگاه ادیان و مذاهب با انتقاد از محدود کردن دایره معروف و منکر به چند موضوع خاص از جمله مسئله حجاب، تصریح کرد: منطق امر به معروف منطق پند و بند نیست، بلکه منطق تربیت و عقلانیت است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام سیدحسن اسلامی اردکانی، استاد تمام و مدیر گروه فلسفه اخلاق دانشگاه ادیان و مذاهب، گفت: اخیراً اثری را با نام «امر به معروف و نهی از منکر» منتشر کرده است. وی در این اثر پس از تبیین مفهوم، ابعاد آن در قرآن و سنت و جایگاه آن در نظام حسبه و علوم اسلامی، …

حجت‌الاسلام هدایتی گفت: من در نظریه عقلانیت دینی خود معتقدم که ما از عقلی استفاده کردیم که عقل معیوبی است و تابش آن بر کتاب و سنت ناقص و در نتیجه فهم ما از کتاب و سنت ناقص و زمین‌گیر است. به گزارش شبکه اجتهاد، جلسه نقد کتاب «مناسبات فقه و اخلاق» با حضور حجت‌الاسلام و المسلمین محمد هدایتی، عضوهیئت علمی دانشگاه معارف اسلامی، و حجت‌الاسلام والمسلمین محمد عالم‌زاده نوری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در خانه‌ اخلاق‌پژوهان جوان برگزار شد. در ابتدای نشست هدایتی گفت: از بیان کامل نظریه‌ خود با عنوان «عقلانیت دینی» در زمان …

پیش اجلاسیه نظریه پردازی «روش استنباط حکم اخلاقی از منابع نقلی/ اصول لفظی فقه الاخلاق»، با حضور اساتید و اعضای علمی در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار و با استقبال گسترده‌‌ای مواجه شد. به گزارش شبکه اجتهاد، پیش اجلاسیۀ نظریه‌پردازی «روش استنباط حکم اخلاقی از منابع نقلی/ اصول لفظی فقه‌الاخلاق» با حضور اعضای کمیته ناقدان، هیئت داوران و علاقه مندان به این مباحث پنج‌شنبه گذشته در تالار امام مهدی(عج) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار و با استقبال خوبی مواجه شد. در این کرسی تخصصی که با همکاری پژوهشکده اخلاق و معنویت و مرکز همکاری‌های علمی و بین الملل …

یک استاد حوزه و دانشگاه گفت: گزاره‌ها و قضایای اخلاقی عقلایی هستند اما قضایای فقهی ظنی و حداکثر ظن‌آورند؛ با این حساب اگر فقه بخواهد پویا باشد باید به جنبه‌های عقلانی و اخلاقی بیشتر توجه داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، فقه و اخلاق دو دانش در تعلیمات اسلامی هستند که یکی از آن‌ها به‌ عنوان علم اخلاق ناظر بر باید و نبایدهای نفسانی، روحی ــ خلقی و دیگری که همان علم فقه است ناظر بر چگونگی و کیفیت انجام اعمال و کارهای انسان در حوزه مسائل عبادی و غیرعبادی است. ایکنا درباره رابطه و نسبت بین این دو دانش …

کسانی که در مقام قانونگذاری هستند، فقه‌شناس و فقیه نیستند. آنچه در بحث تدوین قانون اساسی اتفاق افتاد این بود که برای تدوین آن همه فقها حضور موثر داشتند و برهمین اساس روح قانون اساسی در همه بخش‌ها با فقه سازگار است. ولی اکنون کسانی که در کرسی مجلس به عنوان قانون‌گذار نشسته‌اند، تمام تلاش‌شان این است که آن قوانین از دیدگاه شورای نگهبان مخالف با شرع نباشد. این چالش اساسی کشور در تعاض اخلاق و قانون است. به گزارش شبکه اجتهاد، فقه و اخلاق دو دانش در تعلیمات اسلامی هستند که یکی از آن‌ها به‌عنوان علم اخلاق، ناظر بر …

یک استاد حوزه علمیه گفت: گاهی از فقه پویا سوءاستفاده می‌شود و بعضی افراد در قالب فقه پویا از چارچوب اسلام خارج می‌شوند. یعنی قوانین روز و قوانین غربی را به اسلام مرتبط می‌کنند که این روش نادرست است. ما نباید از اول خودمان نتیجه گیری کنیم و آن نتیجه‌گیری را به اسلام ربط دهیم. بلکه باید با رجوع به کلمات ائمه (ع) برای امروزمان نتیجه گیری کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام سید محمدعلی فقیهی، در خصوص رابطه اخلاق و فقه، اظهار کرد: میان فقه و اخلاق نوعی رابطه تلازم وجود دارد، یعنی به هیج وجه تفکیک پذیر نیستند. …

محقق نیا، رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه گفت: در روایتی از امام کاظم(ع) نقل شده است که فرمودند: احتکار از دزدی بدتر است چون دزد از یک نفر دزدی‌ می‌کند، اما محتکر از کل جامعه دزدی‌ می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، احتکار از ماده حکر به معنای ذخیره کردن آذوقه مردم به امید افزایش قیمت آن در آینده است. هر چند اسلام احکام فقهی در مورد مسائل اقتصادی دارد، اما گزاره‌های اخلاقی اسلام که مهمتر از بخش فقهی آن هستند، مغفول مانده اند. در خصوص وضعیت اقتصادی جامعه و پدیده احتکار، با محمدجواد محقق نیا، عضوهیأت علمی دانشگاه علامه …

یک استاد حوزه علمیه گفت: اگر فقه مبتنی بر آیات و روایات بوده و با اخلاق مطابقت داشته باشد، می‌تواند پاسخگوی مسایل زمان باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد عابدینی در خصوص رابطه اخلاق و فقه، اظهار کرد: فقه در گذشته، اخلاقی بود، ولی بعد از ماشینی شدن امور، به نوعی از اخلاق فاصله گرفت؛ بنابراین امکان دارد امروزه بعضی از امور فقهی با اخلاق مطابقت نداشته باشد؛ فقه مدرن، فقهی است که مطابق با اخلاق باشد. وی ادامه داد: اگر بتوانیم امور فقهی را اخلاقی ساخته و در جامعه گسترش دهیم، افرادی پیرو آن خواهند شد. اگر …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بی‌گمان انسانها به دلیل ضعفهایی که در مقام «علم» و «عمل» دارند نیازمند تأمین اشخاصی حقیقی یا حقوقی‌اند که نسبت به آنها از قوّت بیشتری برخوردار بوده و‌ می‌توانند «عدم وقوع» مخاطرات یا «توانایی علاج» آنها را در هنگام مواجهه تضمین کنند. اصل این معنی حتّی نسبت به أنبیاء عظام، علی نبینا و آله و علیهم السّلام نیز مصداق داشته است، آنجا که در مواقعی دچار خوف و اضطراب شده و از جانب خداوند متعال با آیاتی نظیر: “لاتخف انک الأعلی”، “لاتخف انک من الآمنین”،”ما ودّعک ربک”، “و لسوف یعطیک”، “قالوا لاتوجل” و … به آرامش خاطر‌ …

نویسنده و پژوهشگر دینی اهمیت و ارزش حجاب را در دو بُعد انسانی و معنوی مورد بررسی قرار داد و گفت: حجاب عامل صلاح، سعادت و رشد معنوی انسان است و از سوی دیگر سبب حفظ زن در مقابل انسان‌‌‌‌‌های هوسران و هنجارشکن اخلاقی خواهد شد، اما در جامعه‌ای که تهمت، حرمت شکنی و اختلاس وجود دارد تأکید و تأیید بر حفظ حجاب چندان موفق نخواهد بود، از سوی دیگر مردم توقع دارند دستگاه‌‌‌‌‌های ارشادی و حکومتی برخورد یکنواختی با اختلاس گران و بد حجابی داشته باشند. شواهد نشان‌‌‌‌‌ می‌دهد که زنان ما نسبت به ارزش و اهمیت حجاب آگاهی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از خصوصیات بارز دین اسلام توجه به جنبه‌های حقوقی و گسترش عدالت اجتماعی در جامعه است. از نگاه اسلام، حفظ حقوق تمامی انسان‌ها در جامعه از بزرگ‌ترین وظایف انسانی و دینی یک حکومت‌ می‌باشد که پیامبر به عنوان اولین حاکم اسلامی‌ می‌بایست بیش از دیگران در نشر و گسترش آن تمامی تلاش خود را معطوف نماید. فقه و دستورات فقهی اسلام اوج تجلی این معنا در اسلام است. در طول رسالت بیست‌وسه ساله پیامبر اسلام(ص) به‌خصوص در دوران ده ساله حضور در مدینه احکام بسیاری از سوی خداوند در قالب آیات قرآن نازل گردید که هر …

شبکه اجتهاد: احکام شرعی، قوانین دینی هستند که خواست و اراده خداوند را نشان داده و وظیفه عملی انسان را مشخص می‌کنند و فقه، علم به احکام شرعی از رهگذر ادله تفصیلی است. این تعریف به آن‌چه (عملیه الاستنباط) نامیده شده، نظر دارد. عملیات استنباط، به دست فقیه برای دست‌یابی به حکم شرعی انجام می‌گیرد؛ عملیاتی که در آن با استفاده از علوم مختلفی همچون اصول فقه، رجال، ادبیات عرب ادله شرعیه مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرد تا حکم شرعی از آن‌ها استنباط شود. همان‌گونه که گفته شد، عمل استنباط، کوششی برای فهمیدن کتاب و سنت است. به تعبیر بهتر …

یکی از عواملی که زمینه‌ساز این‌گونه رفتارهاست، کم‌رنگ‌شدن رابطه فقه و اخلاق، هم در دستگاه فقاهت و هم در مجریان خروجی فقه است به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام علی شفیعی؛ پژوهشگر دینی در نوشتاری با عنوان «توصیه مشفقانه به مجریان فقه و قانون» در روزنامه شرق نوشت: کلیپی از برخورد عوامل نیروی انتظامی با خانم محترمی که به گمان برخوردکنندگان پوشش مناسبی نداشته است، پس از انتشار در فضای مجازی بازتاب‌های رسمی و غیررسمی فراوانی داشت. در این یادداشت فارغ از برخورد توجیه‌ناپذیر عوامل برخورد‌کننده در این کلیپ به نکته‌ای بنیادی به گمان نگارنده باید توجه کرد و آن هم …

اختصاصی شبکه اجتهاد: کرسی ترویجی عرضه و نقد ایده علمی با موضوع «ماهیت تشکیکی گزاره‌ها و مفاهیم اخلاقی»، روز چهارشنبه ۲۳ اسفند ۱۳۹۶ در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی واقع در شهر مقدس قم برگزار شد. در این نشست، حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمد عالم زاده نوری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه، به‌عنوان ارائه‌کننده و حجت‌الاسلام‌والمسلمین رضا حبیبی، پژوهشگر حوزه فقه به‌عنوان ناقد اول و حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن بوسلیکی، پژوهشگر حوزه اخلاق به‌عنوان ناقد دوم، حضور داشتند. لازم به ذکر است که دبیر علمی این جلسه، آقای حجت‌الله آزاد بودند. عنوان کتاب، اشکال فنی دارد حجت‌الاسلام رضا حبیبی در ابتدا گفت: …

اختصاصی شبکه اجتهاد: کرسی ترویجی عرضه و نقد ایده علمی با موضوع «ماهیت تشکیکی گزاره‌ها و مفاهیم اخلاقی»، روز چهارشنبه ۲۳ اسفند ۱۳۹۶ در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی واقع در شهر مقدس قم، برگزار شد. در این نشست، حجت‌الاسلام‌ محمد عالم زاده نوری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه به ‌عنوان ارائه ‌کننده و حجت‌الاسلام‌ والمسلمین رضا حبیبی به ‌عنوان ناقد اول و حجت‌الاسلام‌ حسن بوسلیکی به ‌عنوان ناقد دوم، حضور داشتند. لازم به ذکر است که دبیر علمی این جلسه، آقای حجت‌الله آزاد بودند. گزیده‌ای از ارائه حجت‌الاسلام عالم زاده نوری، مدیر گروه اخلاق مرکز اخلاق و …

برخی‌ها طعنه به مرحوم فیض و دیگران طعنه می‌زنند که چرا موسیقی را جایز می‌دانند. ایشان می‌فرمودند به جای اینکه به اینها طعنه بزنیم بهتر است که ما دلایل آنها را بنگریم که اینها به چه دلیل جایز می‌دانند. بیان می‌کردند که مواظب کلماتتان باشید مبادا به آراء و نظریات دیگر مجتهدین توهین کنید.

اختصاصی شبکه اجتهاد: مهم‌ترین هدف مؤلف از جمع‌آوری سخنان امیرالمؤمنین در نهج‌البلاغه، چنانکه از عنوان این کتاب شریف پیداست، نشان دادن بلاغت در سخن آن امام همام بوده است؛اما ازآنجاکه بلاغت و فصاحت سخن معمولاً سبب مانایی کلام در تاریخ شده است، به نظر می‌رسد در ورای این هدف، سید رضی، حفظ محتوای سخنانی را که در این کتاب آمده است، نیز مدنظر داشته است. این محتوا که تقریباًبه‌تمامی جنبه‌های اسلام از کلام و الهیات گرفته تا بیان صفات خداوند پرداخته،دربردارنده اصول اخلاقی و بیان چندوچون فضائل انسانی نیز هست.

اخلاق از درون و باطن انسان کار می­کند و فقه از بیرون، انسان را به خیرات و خوبی­ها فرا می­خواند. جامعه‌ای که بخواهد فقهی باشد اما برخوردار از اخلاق نباشد آن جامعه هرگز یک جامعه پایدار و ثابتی و مستقری نیست. ما این دو را باید همزمان و با مقدم داشتن اخلاق نسبت به فقه حرکت کنیم.

این پژوهش در حوزه فقه، با تکیه بر عمومات برخی از محکم ترین ادله فقهی همچون ادله احترام انسان، ادله ممنوعیت تنبیه و آزار و شکنجه، اصل برائت و قواعد اقرار، و نقد مبانی ادعایی تجویز شکنجه، ناتوانی این مبانی، بر تخصیص و نقض عمومات فوقانی حاکم در حیثیت و تمامیت جسمانی و روانی شهروندان را اثبات می‌کند.

صرامی به فرآیند تحقق فقه نظام عمران شهری اشاره کرد و گفت: مرحله نخست موضوع شناسی است و مرحله بعد اشتراکی متخصصین فقه، حوزوی و دانشگاهی است که استنباط احکام اولیه کار حوزه‌ها است و استباط احکام ثانویه، حوزه مشترک دانشگاه و حوزه است و مرحله آخر مدل سازی است که حوزه تخصصی دانشگاه است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی صرامی، مسئول مرکز مطالعات راهبردی فقه حکومتی در نشست دو روزه «فقه و شهرسازی اسلامی» که چندی پیش در دانشگاه بین المللی امام رضا(ع) برگزار شد، گفت: بخش بسیاری از افرادی که در حوزه شهرسازی اسلامی کار می‌کنند …

الزام در گزاره‌های اخلاقی قرآن، مبتنی بر فطریاتی است که با کمک عقل کشف و با اراده الهی اعتبار می‌شوند و از این نظر هیچ تفاوتی با منشا الزام در گزاره‌های فقهی قرآن ندارند. به گزارش شبکه اجتهاد، کرسی ترویجی «عدم تمایز احکام اخلاقی و فقهی اسلام از حیث الزام» با ارائه صدیقه مهدوی کنی، با حضور محمود حکمت نیا و دبیری علمی کبری پورعبدالله در پردیس خواهران دانشگاه امام صادق (علیه السلام) برگزار شد. صدیقه مهدوی کنی با اشاره به گزاره‌های اخلاقی و فقهی در پی نمایاندن همسانی منشا آنها و نفی دوگانگی اخلاق و فقه برآمد. وی گفت: …

نویسنده که سالها به تحقیق و تدریس علوم حوزوی و دانشگاهی اشتغال داشته، با نگاهی متفاوت و تحقیقی جامع، دیدگاه نویی را در باب مسأله فقه مطرح کرده است و تلاش نموده با ارجاع به منابع متعدد، خواننده را برای رسیدن به رأی صواب در این مسأله یاری کند. به گزارش شبکه اجتهاد، اگرچه خاستگاه بحث از نسبت دین و اخلاق را می‌توان در آثار سقراط یافت و شکل بومی شدۀ آن در دنیای اسلام را در نزاع میان أشاعره و معتزله پی‌ گرفت، اما این پرسش، امروزه تفاوت‌های بسیاری با گذشته پیدا کرده و گسترش علوم مختلف، باعث غنای …

هرچند میان حقوق و اخلاق اسلامی تلازمی نیست، ولی تنافی میان این دو نیز دور از انتظار است. شریعتی که صاحب آن برای تکمیل مکارم اخلاق مبعوث شده است، چگونه ممکن است احکام و قواعد غیراخلاقی تشریع کند؟ به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی نقد و بررسی «ارزیابی اخلاقی فقه و حقوق خانواده» از سوی حلقه تخصصی مطالعات زن و خانواده با همکاری مرکز مطالعات بینا رشته‌ای پژوهشگاه فرهنگ و‌اند‌یشه اسلامی، با حضور اساتید برجسته حوزوی و دانشگاهی چندی پیش در سالن فرهنگ این پژوهشگاه برگزار شد. حجت‌الاسلام والمسلمین فرج الله هدایت‌نیا استاد حوزه و دانشگاه و عضو هیأت علمی …