بایگانی برچسب: تقیه

شبکه اجتهاد: در دهه‌های اخیر برخی یادداشت‌ها و تحلیل‌ها در مورد واقعه عاشورا وجود داشته و قبلا هم بی‌سابقه نبوده است. برخی با یک نگاه صرفاً عرفانی، حادثه عاشورا را تجزیه و تحلیل می‌‌کنند مخصوصا برخی از شعرای عارف‌مسلک با یک بُعد و نگاه خاص به تحلیل این حادثه می‌پردازند و گویا این حادثه فقط عرفان دارد و بس، کتاب‌هایی هم در این مورد نوشته‌اند؛ به گونه‌ای که خواننده گمان می‌کند چیزی غیر از عرفان در آن یافت نمی‌شود. ما در حادثه عاشورا، عرفان را در اوج خودش می‌بینیم اما همه‌اش این نیست و این تحلیلی یک جانبه است. برخی …

تقیه راهکاری عقلانی، عقلایی و دینی، برای حفظ جان، مال و آبرو است و تا هنگامی که تقیه به وسیلهٔ کتمان و‌ توریه ممکن باشد نوبت به تقیه به معنای خاص نمی‌رسد. تقیه سیاسی و تعایش سلمی در عصر عدم بسط ید معصوم و به ویژه در عصر غیبت، حیرت و اضطرار یک تبصره و استثناء نیست؛ بلکه شیوه‌ای اساسی و راهبردی بنیادین در مقام تعامل و همزیستی مسالمت آمیز است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد محمد عندلیب همدانی، مباحثی در مورد «تقیه» را در درس فقه و آنگاه با نگاه اصولی در درس اصول، طی حدود سیصد جلسه در جمع …

کتاب «تقیه خودپایی یا هدف‌پایی؟» اثری ابتکاری و عمیق از شهید آیت‌الله سیدمحمد حسینی بهشتی به‌تازگی در ۲۴۴ صفحه از سوی نشر روزنه در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، موضوع تقیّه از همان سال‌های نخستین نهضت اسلام مطرح بوده است و پس از رحلت پیامبرگرامی اسلام(ص) و به‌خصوص پس از قرارداد صلح میان امام حسن مجتبی(ع) و معاویه‌ بن ابی‌سفیان به‌عنوان شیوه‌ای برای حفظ شیعیان مورد توجه قرار گرفت.  در دوران خلافت عباسی نیز این شیوه برای حفاظت از شیعیان در مقابل ستم آنان و نیز قصد حکام ستمگر برای نسل‌کشی و از میان برداشتن جامعه و …

شبکه اجتهاد: مدرسه و مکتب فقهی امام خمینی (ره) ویژگی‌های ارزشمند متعددی دارد که به مثابه مقوم‌ها و مؤلفه‌های فقه آن فقیه بزرگ و مرجع تقلید والا مقام‌ می‌باشند. حضرت امام فقیهی اصولی است که علاوه بر سالها تدریس کتابهای رایج در سطوح عالیه حوزه‌ها، سه دوره تدریس خارج اصول در حوزه علمیه قم داشته و به موازات دو دهه تدریس خارج اصول، یک دوره کامل مسائل اصول فقه را به قلم خود نوشته که در معرفی‌های پیشین از آنها سخن گفته شده است. داشتن آثار متعدد فقهی مؤلفه دیگر شخصیت فقهی امام خمینی است؛ به این معنا که ایشان …

حجت‌الاسلام سیدحسین منافی ضمن تاکید بر اهمیت بررسی اصل عدم تقیه و کاربرد آن در استنباط از روایات، به نقد و بررسی ادله این اصل و بیان اشکالات آن پرداخت. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «اصل عدم تقیه در روایات» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسین منافی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد که خلاصه آن را در ادامه می‌خوانید؛ یکی از مباحث مهم که در استنباط شیعه مهم است روایات است، چراکه استنباط در فقه و تحلیل معارف دین غالبا متکی بر روایات است. اساسا در کتاب، عقل و اجماع موارد قابل …

کتاب «قاعده تقیه» اثر استاد سیدمجتبی نورمفیدی و تنظیم و تدوین حجت منگنه‌چی به همت مؤسسه بوستان کتاب در پنج فصل و ۳۶۰ صفحه منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، امروز موضوعات بحث انگیز و اختلافی در حوزه معارف و احکام کم نیستند و چنانچه دامنه تقیه را شامل پیروان مذهب اهل بیت(ع) نیز بدانیم، گستره وسیعی از امور را در بر می‌گیرد و به دنبال آن سؤالات و شبهاتی پدید می‌آید که باید چاره ای بر آن‌ها اندیشید. از جمله این موضوعات «قاعده تقیه» است. قاعده تقیه در بعد اجتماعی و سیاسی کاربرد دارد و می‌توان آن را در …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از راه‌های حلّ تعارضِ روایات، نظریۀ تقیه است. برای حدیث‌پژوهان روشن است که برخی از روایات، بر اساس تقیه صادر شده و امامان نمی‌توانستند در شرایط همزیستی با اهل سنت و سیطرۀ حاکمان اموی و عباسی هر حرفی را بزنند. گاهی به مصالحی، نظری خلاف نظر خود را بیان می‌کردند و شنوندگان تصور می‌کردند همین نظر امام است؛ حال آنکه امام تقیه کرده و نظر اهل سنت را مطرح کرده و خود به آن معتقد نبوده است. حال اگر دو روایت یا دو دسته روایت داشته باشیم که با یکدیگر ناسازگار هستند (به نحو تعارض مستقر)، …

شبکه اجتهاد: یکی از تفاوت‌های منهجی علمای امامیه و اهل سنت در مباحث حدیثی، بحث تقیه است. اهل سنت در مواجهه با روایات، به هیچ وجه تقیه را نپذیرفته‌اند، از این رو در طرح روایات دست بازتری دارند. در نگاه اهل سنت، هر روایتی که نتوان به رسول خدا (ص) نسبت داد(۱) روایت جعلی است؛ اما نگاه علمای امامیه در این باره متفاوت است. آن‌ها عقیده دارند که ممکن است معصوم (ع) سخنی بگوید که در صدور آن از معصوم شکی نداریم، اما با این حال نمی‌توانیم آن را بپذیریم. نتیجه این دو منهج، در مقام عمل یکی است، یعنی …

شبکه اجتهاد: در تعریف گفته‌اند: تقیه مخفی نمودن حق از دیگران یا اظهار خلاف آن است به جهت مصلحتی که مهم‌تر از مصلحت اظهار آن است. تقیه را معمولاً به‌لحاظ انگیزه و علتش به دو نوع «خوفی یا حفظی» و «مُداراتی یا تحبیبی» تقسیم می‌کنند. تقیه‌ای که در بحث وحدت اسلامی نقش مهمی را ایفا می‌کند تقیه‌‌ی مداراتی است درحالی‌که آنچه معمولا از تعبیر تقیه به ذهن مردم خطور می‌کند تقیه‌ی خوفی است. تقیه‌ی خوفی به‌این‌معنا است که اگر فردی احتمال دهد به‌سبب انجام عمل یا اظهار عقیده‌اش، مخالفان مذهبی به یکی از موارد دین، جان، ناموس و مال و …

حجت‌الاسلام ایزدهی درباره عدم امکان تقیه و جایز نبودن آن در مورد سلاح‌های کشتار جمعی تصریح کرد: تقیه بر «انکار» تکیه دارد اما ایران بارها صراحتا گفته‌ و بازرسان هم آمده‌اند و چیزی پیدا نکرده‌اند؛ بنابراین تقیه در خونریزی و کشتار جایز نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، قسمت سوم برنامه تلویزیونی سوره با موضوع سلاح‌های کشتار جمعی و نگاه‌های فقهی به آن با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید سجاد ایزدهی، پژوهشگر فقه سیاسی و عضو هیات علمی گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی از شبکه چهار سیما پخش شد. ایزدهی در سال ۱۳۹۲ در مقاله‌ای با عنوان «ممنوعیت استفاده …

مقام ‌معظم ‌رهبری در جمع‌بندی بحث‌های خود فرمودند در رفتار با دشمن حربی -یعنی کافری که قصد براندازی و جنگ با مسلمین را دارد- اصل بر این است که باید با او جنگید. چرا؟ به‌دلیل ده‌ها آیه‌ای که درباره جهاد داریم. ولی در برخی مواقع و در جایی که مصلحت باشد، استثنائا، هدنه مجاز است و می‌توان با دشمن صلح کرد. این مساله باید به‌عنوان یک اصل شمرده شود که اصل بر مجاهدت است، نه بر مصالحه. شبکه اجتهاد: اخیرا با اصرار و تاکید گفته می‌شود که رویه اهل‌بیت (ع)، فقها و علما در مواجهه با سلاطین و استکبار زمانه …

در این کتاب تأثیرات قاعده تقیه بر بخش‌های مختلف فقه سیاسی همچون مباحث مشروعیت، مباحث سیاست داخلی و مباحث سیاست خارجی، مورد بحث و بررسی قرار داده شده است. مباحث این تحقیق می‌تواند توسط قانون‌گذاران در تشریع و اجراء قوانین مورد استفاده قرار گرفته و در تطبیق سیاست خارجی کشور بر قوانین اسلامی راهگشا باشد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، قاعده تقیه یکی از قواعد مهم فقهی است که تأثیرات گسترده آن را می‌توان در ابواب مختلف کتاب‌های فقهی مشاهده نمود. با این همه به دلیل نو پدید بودن عموم فقه‌های مضاف و از جمله فقه سیاست، اطلاع یافتن بر تأثیرات …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام سروش محلاتی در ضمن سخنانی پیرامون «روابط بین الملل و سیاست خارجی» نسبت به قبول ولایت کفار در قرآن با استناد به آیه ۲۸ سوره مبارکه آل عمران، مطلق بودن حکم تحریم پذیرش ولایت کفار را مخدوش دانسته و آن را از باب تقیه جایز می‌‌شمارد. آیه مبارکه چنین است: «لَّا یَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْکَافِرِینَ أَوْلِیَاءَ مِن دُونِ الْمُؤْمِنِینَ وَمَن یَفْعَلْ ذَلِکَ فَلَیْسَ مِنَ اللَّـهِ فِی شَیْءٍ إِلَّا أَن تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقَاهً وَیُحَذِّرُکُمُ اللَّـهُ نَفْسَهُ وَإِلَى اللَّـهِ الْمَصِیرُ» ﴿آل عمران: ۲۸﴾ مروری بر سخن سروش محلاتی در استثنای آیه ایشان قید «أَنْ تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقاهً» را چنین ترجمه …

شبکه اجتهاد: درباره تقیه و ابعاد آن هنوز تحقیق جامعی صورت نگرفته است منتهی یک نکته معمولاً در این زمینه مورد غفلت قرار می‌‌گیرد و آن اینکه می‌‌بایست برای درک ابعاد تقیه در فقه شیعی در سده‌های دوم و سوم یعنی تا قبل از سال ۲۶۰ ق و آغاز دوران غیبت به مناسبات فقهای سنی و دولت و به‌ویژه سهم خلیفگان در فرآیند تدوین فقه اسلامی توجه داشت. در عصر عباسی این مناسبات خلفا با فقها و نوع نگاهی که خلفا به فرایند تدوین داشتند بود که می‌‌توانست در نوع واکنش امامان شیعه نسبت به فقه حاکم تأثیر داشته باشد. …

استاد دانشگاه تهران با ارائه تحلیلی در زمینه سیره امام رضا(ع) بیان کرد: بدون تردید ایشان در تثبیت امامت با تفکر اثنی‌عشری نقش بسیار مهمی را ایفا کردند و بعد از ایشان جریان انحرافی خاصی در شیعه نداریم، چون امامت ائمه(ع) مورد پذیرش جامعه شیعی واقع می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، یازدهم ذی القعده مصادف است با ولادت امام علی بن موسی الرضا(ع) که وجود ایشان در کشور ایران اسلامی یکی از نعمت‌های الهی است، امام رضا(ع) در دروان حیات خویش با جریانات مختلفی مواجه بودند که از جمله می‌توان به واقفیه اشاره کرد، همچنین در این دوران، امام(ع) به …

شبکه اجتهاد: احادیث زیادی از اهل بیت علیهم السلام درباره‌ی تقیه وارد شده است؛ مانند «تقیه، دین من و پدران من است.» اما برخی بر این باورند که تقیه در فرایند ارتباط با دیگران، مکلات بسیاری را به وجود آورده است. احادیث زیادی از اهل بیت علیهم السلام درباره‌ی تقیه وارد شده است. مانند «تقیه، دین من و پدران من است.» اما برخی بر این باورند که تقیه در فرایند ارتباط با دیگران، مشکلات بسیاری را به وجود آورده است. از جمله این که اعتماد را از بین برده و باعث به وجود آمدن مشکلات درونی و شخصیتی شده است. …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آنچه معمولاً از حکم تقیه در اسلام به ذهن شیعیان متبادر می‌شود، رفتاری فردی است که یکی از امامان علیهم‌السلام یا پیروان ایشان برای حفظ جان خویش و ادامه مأموریت‌های الهی انجام داده و با کتمان حقیقتی، بهانه قتل خود را از دست دشمنان گرفته است.

رییس دانشکده مذاهب دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی تصریح کرد: باید از عقایدمان دفاع کنیم و کتاب هم بنویسیم، اما مهم این است که در آن کتاب از چه الفاظ و ادبیاتی استفاده می‌کنیم. امروز دعوای مخالفان و موافقان مسأله تقریب مذاهب بر سر مبانی نیست بلکه بر سر ادبیات است. با لعن و فحاشی به بزرگان یک مذهب نمی‌توانیم راه درست را به آنان نشان دهیم.

مهمترین موضوع در باب تعارض ادلّه، مسأله تقیه است و برای حل مشکل، عموماً از «اخبار علاجیه» استفاده می‌شود. ابتکار ایشان در این است که مسأله تقیه را در متن واقعِ اجتماعی و دینی و سیاسیِ آن ایام بررسی می‌کنند و توضیح می‌دهند که تقیه صرفاً از حُکّام نبوده و در بسیاری از موارد از فقها، مُفتیان، قضات و حتی از توده مردم و غالیان از شیعیان نیز بوده است.

در این پژوهش دیدگاه‌های امام خمینی(ره) با توجه به فتاوا، استفتائات و کلمات ایشان در کتب استدلالی ایشان همچون رساله تقیه، کتاب الطهاره، مکاسب محرمه و کتاب الخلل فی الصلاه در رابطه با تقیه مداراتی مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است.

شبکه اجتهاد: در سراسر تاریخ اسلام شیعیان عمل به کاری که در سنّت فقهی تقیه نامیده می‌شود، به هنگام حضور در محافل علمی یا برای کاستن از پیامد‌های تبعیض‌های در میان جوامع با اکثریت سنّی می‌کرده‌اند.

گرچه امام باقر(ع) اندیشه عموم را به چالش کشید و اندیشه مرجعیت اهل بیت علیهم السلام را به طور آشکار ارائه کرد و در سخت‌ترین مجالس از نگر سیاسی بر آن تصریح کرد، اما ایشان و امامان بعدی در حالت‌های عادی نسبت به این مبنا شدیداً در تقیه بودند

شبکه اجتهاد: شکی نیست که «تقیه» از محکمات مرام اهل‌بیت علیهم‌السلام است. در عین حال، همان‌گونه که فقهاء بزرگوار فرموده‌اند «تقیه» حکم واحدی ندارد بلکه ممکن است واجب یا حرام و یا غیر آن باشد. دسته اول: در حدیث است که وقتی میثم تمار به امیرالمؤمنین (ع) اظهار داشت که حاضر نخواهد شد در مقابل ابن زیاد از حضرتش برائت بجوید، امام علی (ع) به او فرمودند: “در این صورت، تو را خواهد کشت”. میثم گفت: “صبر می‌کنم، کشته شدن من در راه خدا متاع کمی است”. آنگاه امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: “ای میثم در این صورت، با من و در …

«تقیّه» ایمان قلبی به حق و اظهار نمودن خلاف آن به زبان است به خلاف «نفاق» که ایمان به باطل و اظهار حق کردن به زبان است. تقیّه در مواردی است که ضرورتی عقلی و یا مصلحت شرعی ایجاب بکند و گرنه جایز نیست. به گزارش شبکه اجتهاد،‌ بخش عظیمی از دین مبین اسلام را فروع و درس‌های زندگی‌ساز آن تشکیل داده است و شکی نیست که بیشتر افراد جامعه، مجتهد و فقیه نیستند تا خود بتوانند احکام الهی را از منابع غنی آن به دست آورده،‌ دیگران را نیز از باران رحمت احکام خداوندی بهره‌مند سازد و وظیفه تقلید …

احمد رهدار در همایش سید قطب با بیان اینکه جهان اهل سنت به رغم داشتن میراث اندیشه در حوزه سیاسی نتوانسته انقلاب کند و به تغییر غیر خشن سیاسی نائل شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر احمد رهدار، رئیس مؤسسه فتوح اندیشه در دومین روز همایش بازخوانی و بررسی دیدگاه‌های سید قطب که به همت کانون اندیشه جوان، مؤسسه اشراق و نهاد نمایندگ مقام معظم رهبری در دانشگاه تهران در تالار علامه امینی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران برگزار شد به ارائه سخن پرداخت. وی در ابتدای سخنانش با طرح این سؤال که چرا با وجود اینکه در جهان …

تشخیص موقعیت تقیه بستگی به زمان و مکان و شرایط سیاسی و اجتماعی دارد. امروزه بسیاری از آزادی‌های دینی، فکری و بیان افکار تأمین می‌شود. البته بعضی از جوامع اسلامی هنوز گرفتار سخت‌گیری در آرا و نظرات هستند و نظر مخالف را تحمل نمی‌کنند. سزاوار است فرهنگ اختلاف نظر و آزادی فکر و تحمل نظر مخالف در این جوامع ترویج و نهادینه گردد. شبکه اجتهاد: آیت‌الله شیخ حسن الصفار در سال ۱۳۷۷ هجری قمری در شهر قطیف واقع در عربستان سعودی به دنیا آمد. او سطوح عالی فقه و اصول را در شهرهای قم، تهران، نجف و کویت پشت سر …

بر اساس نظرات فقهی آیت‌الله جوادی آملی در جلسه بیست ویکم تا بیست و چهارم خارج فقه نکاح در سال تحصیلی ۹۴ ـ ۹۵، تقیه را به دو دسته فردی و سیاسی تقسیم می‌شود که با توجه به کثرت تقیه سیاسی توجه به آن برای استنباط از اهمیت بالایی برخوردار است. به گزارش شبکه اجتهاد، فقهای شیعه برای تقیه بر حسب حکم و یا موضوع به اعتبارات مختلف تاکنون اقسامی را ذکر کرده اند، مانند تقیه واجب، مستحب، مکروه، حرام و مباح که به حسب حکم تقسیم شده است و یا مانند تقیه خوفی و مداراتی. در این یادداشت برای …

به اعتقاد شیعه عنصر تقیه برگرفته از آیات قران و با روایات فراوانی از طرف معصومین مورد تاکید قرار گرفته است. اما در مقابل مخالفینی معتقدند تقیه عنصری ابداعی است که شیعیان به عنوان اقلیت دینی با استفاده از آن خود را در انزوای سیاسی قرار دادند. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب تقیه در اندیشه سیاسی شیعه  به قلم حسین تربتی‌نژاد به‌تازگی توسط انتشارات دانشگاه مفید منتشر شد. اندیشه سیاسی شیعه دارای مولفه‌هایی است که آن را از سایر فِرَق اسلامی ممتاز کرده است. یکی از این مولفه‌ها تقیه است که جایگاهی مهم نزد شیعیان و پیشوایان دینی آنان دارد. …

هلال ماه، مباحث و ابعاد مختلفی دارد که حکم حاکم مخالف در ثبوت آن و تحلیل تبعات و لوازم فقهی آن در امور حج، یکی از مسائل آن است. در موسم حج، زمان وقوفین با حکم حاکم و امیرالحاج تعیین و اعلام می‌شود و ممکن است در برخی موارد، موافقت آن با واقع محرز نباشد؛ همان‌طور که ممکن است مخالفت آن با واقع، در بعض ایام یقینی باشد. با توجه به عمومات و اطلاقات تقیه و برخی روایات دیگر، همچون معتبرۀ ابن‌مغیره از ابی‌جارود، پیروی از آن، از جهت حکم تکلیفی واجب است؛ چنانکه حتی در صورت علم به مخالفت نیز بر آن تصریح شده است. البته برخی، صحت حج را به وقوف اضطراری و برخی، به اِعمال حیله منوط دانسته‌اند؛ منتها اطلاقات و عمومات تقیه، و برخی روایات، همچون معتبرۀ ابن‌سنان و ابن‌مغیره از ابی‌جارود، بر صحت حج و کفایت آن دلالت دارند و حکم واقعی ثانوی حج در فرض تقیه (خوفی و مداراتی) در صورت علم به مخالفت هم، صحیح و مجزی است.

روش عملی فقهای گذشته نشان می‌دهد که آن‌ها در دوران غیبت حضرت ولیعصر(عج) نه اهل تأیید جائران بوده‌اند و نه مردم را دعوت به تسلیم نسبت به آن‌ها کرده‌اند، ولی پیوسته بنا بر تعامل و مدارای مذهبی داشته‌اند تا عصر حضور فرا رسد و این همان چیزی که از تعالیم ائمه استفاده می‌کردند. به نظر می‌رسد امروز که درگیری‌های مذهبی و فرقه‌ای هر روز افزایش می‌یابد، جا دارد که شیعه دیدگاه تاریخی خود را بار دیگر، مطرح کند و مبانی و اصول آن را تبیین نماید. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سروش محلاتی در جلسه مکتب ثقلین درباره اینکه …