لزوم تأسیس فنّ «لحن شناسی حدیث» در حوزه علمیه

استاد خارج فقه حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه یکی از شان‌های حدیث، جایگاه آن در منظومه احادیث از حیث مضمونی و همخوانی با آن مجموعه از حیث فکری است، گفت: ضرورت دارد که حوزه علمیه به تاسیس چنین فنّی یعنی “فنّ لحن شناسی حدیث” اقدام ورزد.

به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی در درس خارج فقه و اصول افزود: علیرغم اهمیت و اصالت علم به این جایگاه، ولی جای آن در حوزه‌های علمیه خالی است و مطالعه‌ای نسبت به آن صورت نمی‌گیرد و نتایج آن در اجتهاد ملحوظ و منظور نمی‌گردد.

وی ادامه داد: این جایگاه شناسی مضمونی و گرایشی هر حدیث در منظومه احادیث، خود یک درایه الحدیث است، ولی البته این غیر درایه الحدیث معروف است که به تصنیف‌ها و تقسیم‌هایی نسبت به حدیث دست می‌زند.

مبلغی یادآورشد: هر چند درایه الحدیث رایج، فایده‌های خوبی دارد ولی روشی برای راه یابی به اعماق معنایی و مضمونی احادیث در اختیار قرار نمی‌دهد.

وی گفت: فنّ لحن شناسی حدیث، نوع دیگری از درایه الحدیث است که اهمیت بیشتری دارد و اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) ایجاد آن را در اصحاب دنبال می‌کردند تا اصحاب به لحن آنها در احادیث و کلماتشان راه یابند.

وی ادامه داد: امامان (ع) اصحاب خود را بر اساس قدرت این نوع از درایه الحدیث لحن شناسانه، مرتبه بندی می‌کردند و اصحاب، با داشتن این مهارت و معرفت می‌دانستند که یک حدیث از چه خاستگاهی بر می‌خیزد و به کجا نظر دارد.

وی گفت: لحن شناسی حدیث، سرفصل‌ها و مؤلفه‌هایی مانند واژگان شناسی حدیث(که این در اجتهاد همواره وجود داشته و فعال است و چیز تازه‌ای نیست)، حدیث خوانی، محیط شناسی فقهی حدیث و محیط شناسی اجتماعی حدیث دارد.

مبلغی با اشاره به این که مؤلفه حدیث خوانی، تبحر و مهارت نسبت به حدیث را در انسان ایجاد می‌کند، گفت: از این طریق، مذاق شناسی حدیث، ادبیات شناسی حدیث، مفاهیم شناسی حدیث و واژگان شناسی حدیث به صورت دقیق تری به دست می‌آید.

وی با بیان اینکه فعالیت حدیث خوانی در حوزه غائب است، خاطرنشان کرد: اکنون بر اساس هر مساله در دست بحث، روایت‌های آن مساله، در کتب فقهی دیده می‌شود.

استاد برجسته حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: گاه به کتاب‌های روایی هم مراجعه صورت می‌گیرد که اگر هم این مراجعه انجام بگیرد کافی نیست.

مبلغی ادامه داد: یعنی اگر شما حتی به تهذیب و استبصار و… هم مراجعه کنید کافی نیست؛ زیرا صرفا از مساله فقهی به سمت حدیث می‌روید و فرصت آمدن از فضای کلان و معنادار حدیث به سمت مساله فقهی را در اختیار ندارید.

وی یادآورشد: ما باید فصلی را به عنوان حدیث خوانی به صورت مستقل باز کنیم وایجاد مهارت از این رهگذر نسبت به حدیث را زمینه سازی نماییم.

عضو مجلس خبرگان رهبری بیان داشت: باز کردن فصل جدیدی به نام حدیث خوانی، برکاتی دارد از جمله اینکه ادبیات امامان را آشنا شویم و دوم به خاستگاه‌های مضمون ساز و لحن ساز کلام امامان (ع) آشنا می‌شویم.

مبلغی خاطرنشان کرد: شناخت محیط فقهی اهل سنت که حدیث امامان (ع) در آن وارد شده، به این معنی است که رابطه و نسبت بین احادیث امامان و احادیث در دست اهل سنت از یک طرف و نسبت آن‌ها با فقه و اقوال اهل سنت از سوی دیگر را تحلیل کنیم و بشناسیم.

وی گفت: شرایط اجتماعی امامان، بخشی از آن سیاسی بوده است و برخی فرهنگی و برخی اجتماعی، اگر شناخت به این شرایط انجام گیرد و رابطه حدیث با آن برقرار گردد فهم حدیث و ظرائف نهفته در آن دقیق تر صورت می‌گیرد و به مراد امامان واصل تر و نزدیک تر می‌گردیم.

مبلغی یادآورشد: این یک تلاش درایه الحدیثی مضمون گرا است که افق‌هایی را فراروی ما باز می‌کند و اکنون چنین چیزی وجود ندارد، ما باید قبل از ورود به اجتهاد، باید یک تبحر حدیث شناسانه درایه‌ای از این سنخ داشته باشیم./ ایسنا