انصاریان: ترجمه‌های قبلی کتاب کافی قابل ارایه به نسل جدید نیست/ مبلغی: هندسه مباحث اصول کافی بی‌نظیر است/ تقدیر از مجاهدت علمی استاد انصاریان

آیین معرفی و تجلیل از ترجمه «اصول کافی» به قلم استاد حسین انصاریان با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین مبلغی عضو مجلس خبرگان رهبری، حجت‌الاسلام والمسلمین قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی و استاد انصاریان برگزار شد.

به گزارش شبکه اجتهاد، استاد حسین انصاریان در آیین معرفی و تجلیل از ترجمه اصول کافی که عصر امروز در مجموعه شهدای فرهنگی انقلاب اسلامی برگزار شد، اظهار کرد: کتاب کافی در قرن ۱۲ به وسیله یکی از علمای بزرگ به نام اردکانی ترجمه شد، به دنبال ایشان مترجمان دیگری هم تا حدود ۶۰ سال پیش اقدام به ترجمه کردند، بنده این حس را داشتم که با اینکه مترجمین پیشین بسیار زحمت کشیدند، اما این ترجمه‌ها قابل ارایه به نسل جدید نیست. به خاطر این احساس براساس یک حادثه مبارک و نورانی من وادار شدم که این کتاب با عظمت و این دریای معارف اهل بیت(ع) را ترجمه کنم.

وی ادامه داد: ترجمه این کتاب که سه بار بازخوان شد و همچنین لغت شناسی و فقه الحدیث این کتاب عظیم، حدود ۳ سال طول کشید که من در این سه سال کمتر سراغ کار دیگری رفتم.

در تفسیر اصول کافی ۵۰۰۰ حدیث به کار گرفته شد

استاد انصاریان با بیان اینکه تا فروردین ماه جلدهای جدید تفسیر حکیم در دسترس قرار می‌‌گیرد، اظهار کرد: بنده در تفسیر این کتاب شاید نزدیک به ۵۰۰۰ حدیث را به کار گرفتم. برکت این کتاب موجب شد که پس از آن «کامل الزیارات» را ترجمه کنم که در حال حاضر در مرحله چاپ است. بعد از کامل الزیارات مشغول ترجمه «خصال شیخ صدوق» هستم که کتاب بسیار مهم تربیتی است.

مفسر و محقق علوم قرآنی افزود: در ترجمه کتاب اصول کافی به خصوص در رعایت ترجمه زمان افعال بسیار دقت شده است، این کتاب با حساسیت و دقت بسیاری زیر نظر بنده ویراستاری شده است.

استاد انصاریان در پایان گفت: از پروردگار عالم امید دارم که این کتاب خود را به حوزه‌های علمیه، مراکز علمی و خانه‌های شیعه برساند تا شیعه بداند ائمه طاهرین(ع) در بیان مسایل الهی، اخلاقی و تربیتی چه معجزات فکری عظیمی داشتند.

در زمینه کلینی شناسی کار جدی صورت نگرفته است

حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس نیز بیان داشت: برای شناخت شخصیت علمی یک دانشمند، راه‌های گوناگونی وجود دارد که ساختارسازی علمی و واژگان پردازی او دو راه از این راه‌هاست.

او افزود: مرحوم کلینی را از زوایای مختلف اگرچه می‌‌توان مورد تحلیل و بررسی قرار داد، ولی تحلیل ساختارهای کتب و نیز نظام واژگانی و ادبیاتی او راه‌هایی جدید فراروی ما می‌‌گشایند تا به نظام فکری، اعتقادی و اندیشه او و ابداعات و ابتکارات او دست پیدا کنیم و از این اندیشه‌ها برای امروزمان بهره بگیریم.

مبلغی با بیان اینکه ما در زمینه کلینی شناسی کار جدی و مهمی به عمل نیاورده‌ایم، به هندسه کتاب اصول کافی اشاره کرد و گفت: یکی از راههای کشف ابعاد علمی و عمق انسجام ذهنی و فکری یک شخصیت، تحلیل و تجزیه ساختار سازی او در علم است. هندسه‌‌ای را که مرحوم کلینی در کتاب اصول خود برای تدوین و تنظیم مباحث به کار گرفته است هندسه‌‌ای، نه کم نظیر، بلکه بی‌نظیر است.

هشت باب اساسی در ساختار کتاب کلینی

او، العقل و الجهل، فضل العلم، التوحید، الحجه، الایمان و الکفر، الدعاء، فضل القرآن و العشره را هشت باب اساسی در ساختار کتاب کلینی دانست و افزود: این هندسه حاکی از یک نگاه ژرف به روابط منطقی حاکم بر آموزه‌های دینی است.

استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: این کتاب با عقل و جهل شروع می‌‌شود. از نگاه قرآن و روایات، جهل و عقل پایه‌‌ای ترین مبحث برای انسان در هنگام مواجهه با آموزه‌های دینی است درواقع نقطه عزیمت و شروع است.

او ادامه داد: انسان در برابر آموزه‌های دینی یا واجد عقل و برخوردار از تعقل است یا در وضعیت جهل و حالت تعطیل عقل به سر می‌برد. نمی‌توان هیچ شرایط اولیه‌‌ای را برای گره خوردن انسان به دین و یا فهم او نسبت به آموزه‌ها و بیانات دینی به غیر عقل ارائه کرد.

مبلغی با ذکر این نکته که شروع کتاب با عقل، پیامی را هم برای اصحاب دین، عالمان دین و راهبرد پردازان نسبت به دین دارد، گفت: اگر می‌‌خواهیم به دنبال ایجاد و استقرار بخشیدن به زیرساختهای تحول آفرین در جامعه باشیم، نقطه عزیمت را عقل و هر آنچه که به فعال شدن عقل می‌انجامد باید قرار بدهیم.

او خاطرنشان کرد: افلا تعقلون‌های قرآن فقط خطاب به انسان‌هایی نیست که بخشی از دین را پیموده اند، بلکه عمدتا خطاب به انسان‌هایی است که هنوز دین را انتخاب نکرده اند و یا در نقطه‌های شروع هستند.

کلینی، رای را در ذیل علم قرار می‌‌دهد و نه عقل

استاد حوزه علمیه قم گفت: حقیقتا نگاه ژرفی که مرحوم کلینی به دین داشته است او را واداشته که درب ورود به باغ بزرگ آموزه‌های دینی را مبحث عقل و جهل قرار دهد.

او با اشاره به بخشی از کتاب اصول کافی با عنوان فضل العلم، ادبیات علمی اصول کافی را مورد توجه قرار داد و عنوان کرد: نظام واژگانی و ادبیاتی یک شخصیت در طرح مباحث علمی، راهی مهم برای فهم سهم میزان ابداع و عمق اندیشه اوست؛ چون به هر حال انسان اندیشمند به دنبال واژه می‌گردد تا از رهگذر این واژه‌ها اندیشه خود را ارائه و مفاهیم خود را بر دوش این واژه‌ها بنهد.

مبلغی در این زمینه به مفهوم اصل اشاره کرد و ابراز داشت: اصل در نگاه مرحوم کلینی معنایی گسترده دارد اصل در منطق او که از دین گرفته است به هر آموزه‌ یا حالتی که نقش پایه‌‌ای و مبنایی در حرکت تکاملی انسان بر عهده دارد گفته می‌‌شود، وی اصل را پایه می‌‌گیرد بر این اساس و در این چارچوب عقل لایه‌‌ای ترین زیرساخت حرکت انسان است، حتی اصول دین، اعتقاد به آنها بر پایه تعقل، عینیت می‌‌پذیرد اخلاقیات انسان نیز جزو زیرساخت‌های یک حرکت اجتماعی است. از اینجا به دست می‌‌آید که اخلاق نزد کلینی از اصول و پایه‌هاست.

او به تفکیک بین عقل و رای به عنوان اصل دوم در کتاب کلینی اشاره کرد و افزود: مرحوم کلینی، رای را در ذیل علم قرار می‌‌دهد و نه عقل.

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با بیان اینکه در خصوص رای هم سه تا رویکرد وجود دارد، گفت: عقل و رای یکی است اما رای وعقل یکی نیست و عقل در صورت میدان پیدا کردن به رای می‌‌انجامد.

او اضافه کرد: فعال شدن عقل می‌‌تواند به دین بیانجامد اما مرحوم کلینی یک رویکرد داشت و لذا رای را در ذیل علم آورده است نه عقل

مبلغی به دامنه وسیع مفهوم ایمان در اندیشه کلینی پرداخت و گفت: مرحوم کلینی کتابی به نام ایمان و کفر دارد برخلاف نگاه بسیاری که ایمان را منعزل از رفتارها و سلوک و عمل بیرونی تلقی می‌‌کنند و حضور آن را صرفاً در قلب و نفس جستجو می‌‌نمایند، مرحوم کلینی با بهره گیری از آموزه‌های عمیق دینی ایمان را صرفا به حالات درونی مرتبط نمی‌‌کند بلکه ظهور و بروز و حضور آن را در زوایای اجتماعی و نمادها و نمودهای اجتماعی و ابعاد اخلاقی و فرهنگی نیز پی می‌گیرد.

او خاطرنشان کرد: انصاریان با چندین نسل در ارتباط بوده و جالب این است که در همه این فراز و فرودهای نسلی، نگاه جامعه و نسل‌ها نسبت به ایشان مثبت و ارتباط نسلی برقرار بوده است اصولا به ندرت رخ می‌‌دهد یک فرد بتواند به بیش از یک یا دو نسل ارتباط داشته باشد و این به حلاوت سخن و خلوص و ساده زیستی باز می‌‌گردد. قلم و کلام استاد، هر دو، قدرت جذب و برقراری رابطه با مخاطب را دارد.

تقدیر از مجاهدت علمی استاد انصاریان

حجت الاسلام والمسلمین محمد قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی نیز در این مراسم به سخنرانی پرداخت و گفت: آیت‌الله جوادی آملی فرمودند: برای وراثت انبیای الهی راهی به غیر از عمل به این متون وجود ندارد. استاد انصاریان احتیاجی به تعریف چون بنده ندارند، اما ما از وجود پر برکت ایشان همیشه استفاده کردیم و همچنان نیز بهره مند خواهیم بود.

وی ادامه داد: خداوند امثال ما را به دست اساتیدی سپرده که از طریق علم و فن خود بتوانند ما را به آسمان نزدیک‌تر کنند و ما باید شکرگزار این نعمت الهی باشیم.

قمی همچنین اظهار کرد: تا به امروز مجاهدت و حکمت استاد انصاریان بسیار وسعت داشته و منشأ خیر و برکت بوده و کتاب اصول کافی نیز نوری است و انشاالله توفیق استفاده داشته باشیم. شفقنا