شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
حجت‌الاسلام مصطفی دُرّی با اشاره به چالش‌های قائلین به مکتب نص گرایی در مواجهه با احکام فقهی گفت: این چالشی است که امروز با تشکیل حکومت اسلامی عیان شده درحالی‌که قرن‌هاست با آن مواجه بوده‌ایم.
وی افزود: مثلاً در بحث اینکه کافر کیست؟ ما کافر را به دو کافر حربی و ذمی تقسیم کرده‌ایم ولی بر اساس اعتقاد نص‌گرایان، تصور غلط این است که کافر حربی، کافری است که در جنگ با مسلمین است درحالی‌که کافر حربی کافری است که در ذمه مسلمین نباشند و به آنان جزیه ندهند.
استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم ادامه داد: اگر ما در کشوری باشیم که همه کافر هستند و ما آنان را نجس می‌دانیم چگونه می‌توانیم با آنان تعامل کرده و اسلام را تبلیغ کنیم؟ زیرا وقتی ما آنان را نجس بدانیم باب تعامل بسته است؛ همچنین در کتب روایی، بابی در مورد جواز غیبت و اهانت به کافر داریم که اگر بخواهیم مبتنی بر باور نص گرایی، چنین احکامی را اجرا کنیم چه وضعی ایجاد خواهد کرد؟
وی با اشاره به اینکه بر اساس باور نص گرایی در فقه، بابی به‌عنوان سرقت از کفار در برخی کتب روایی داریم، عنوان کرد: یعنی اگر با ادعای باطل و دروغ از کفار پولی بگیریم خمسش را بدهیم می‌توانیم در آن تصرف کنیم یا بحث به رقیت گرفتن کفار از دیگر این موارد است.
درّی در ادامه خاطرنشان کرد: توجه نداشتن به شرایط عصر صدور از ویژگی‌های نص‌گرایان است؛ به‌عنوان‌مثال در بحث مجسمه‌سازی در برخی روایات، حرمت مجسمه‌سازی در آن دوره که بت‌پرستی رواج داشت تعلیل شده ولی امروز چنین شرایطی وجود ندارد و کسی مجسمه را تشبیه به خدا نمی‌کند یا در بحث تعدد زوجات پیامبر بعد از وفات خدیجه (س) این کار را کردند و امام علی (ع) هم در دوره حیات حضرت زهرا این کار را نکردند یعنی قیدی داشته‌اند.
استاد و محقق حوزه علمیه بابیان اینکه رویکرد تعبدی در احکام غیر مناسکی از دیگر ویژگی‌های نص گرایان است عنوان داشت: قائلان به این مسئله عمدتاً راه‌حلی ندارند؛ مثلاً در بحث بانکداری دریافت هر نوع سود را ربا می‌دانند در این صورت چرا بانک و یا فردی پولی را غرض بدهد و هیچ سودی هم دریافت نکند، یا اینکه هزینه‌های بانک از کجا تأمین شود؟
وی تصریح کرد: خیلی از مشکلات فقه به خاطر پیش‌فرض‌های کلامی است، زیرا خداوند در نماز و عباداتی مانند روزه ما را با تعبد امتحان کرده ولی آیا در مسائل سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و … هم با رویکرد تعبدی صرف ما را آزمون کرده است که بخواهیم مقید به نص گرایی باشیم؟
درّی بابیان اینکه استفاده حداقلی از قرآن از دیگر ویژگی‌های نص‌گرایان است، بیان داشت: علامه طباطبایی فرموده که فقها می‌توانند فقیه شوند بدون اینکه رجوعی به قرآن داشته باشند؛ الآن معامله‌ای که ما با قرآن می‌کنیم استدلال از باب تیمن و تبرک است و به قرآن اعتنا نداریم و روح قرآن را معتبر نمی‌شناسیم و این از آفات بزرگ نص گرایی درزمینه فقه است.
وی عدم استفاده از حکم عقل و عقلا را نیز از آفات نص گرایی دانست و افزود: این گروه عقل را در استنباط هیچ‌وقت به رسمیت نمی‌شناسند مثلاً دزدی از پیرو یکی دیگر از ادیان و یا کفار را به رسمیت می‌شناسند و از طرف دیگر دم از حجیت عقل هم می‌زنند درحالی‌که هیچ پایبندی به آن ندارند.
