باید تجربه‌های پژوهشی ساده با پذیرش امکان خطای طلاب فراهم شود

حجت الاسلام علیرضا پیروزمند عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم و از اساتید طرح ملی “روشمند سازی تحقیقات علوم اسلامی” در قالب کارگاه‌های #مشق_اجتهاد، در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا به بیان اهمیت فقه پژوهی در حوزه های علمیه اشاره کرد و گفت: بخش عمده‌ای از پژوهش‌های فقهی در وضعیت موجود حوزه‌های علمیه، در قالب درس‌های خارج و شاگرد پروری‌هایی که در دروس خارج اتفاق می‌افتد که این روش کافی نیست. بخش‌هایی از این گفت وگو را در ادامه می‌خوانیم.

اگر علوم اسلامی را مجموعه‌ای از علوم که عمدتاً در حوزه‌های علمیه تدریس و تدرس می‌شود، قلمداد کنیم، به دو بخش اصلی علوم عقلی و نقلی تقسیم می‌شود. البته بحث‌های تاریخی و دیگر بحث‌ها نیز در کنار آن مطرح می‌شود ولی عمده، علوم عقلی و علوم نقلی هستند. به نظر می‌رسد، روشمندی این علوم در پیشینه تاریخی فعالیت‌ها و پژوهش‌های حوزوی وجود دارد و روشمند کردن، فعلی نیست که بخواهیم جدیداً وارد بحث از آن شویم و به آن توجه کنیم.

به نظر می‌رسد، باید تجربه‌هایی در موضوعات ساده‌تر و با پذیرش امکان خطا توسط طلاب، اتفاق بیفتد تا بتوانند به‌صورت عملی، بیشتر درگیر با پژوهش‌های فقهی بشوند و بتوانند خطاهای خودشان را در عمل، زیر نظر اساتید بفهمند و تضارب کنند تا به‌تدریج این استقلال ایجاد شود و توانمندی و جرئت اجتهاد و فعالیت اجتهادی، پدید بیاید. در این صورت، قاعدتاً شاهد تنوع و گستردگی بیشتر پژوهش‌های فقهی خواهیم بود.

بخشی از این طرح، وابسته به اساتیدی است که بنا هست این توانمندی را ایجاد کنند و یک‌ پایه بحث هم طلابی هستند که قرار است از آموزش‌ها و مهارت افرایی‌ها که در درون این طرح صورت می‌پذیرد، بهره‌مند شود و البته یک رکن دیگر این طرح هم مجریان و سازمان‌هایی هستند که این طرح را عملی می‌کنند و امکان این تدریس و تدرس و مهارت افزایی را برای دانشجویان توسط اساتید فراهم می‌کنند.

روشی که در این کارگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، قهراً روش استنباط و توانمندی در قواعد و فرایند استنباط است که بتواند در ترکیب با هم امکان انجام یک پژوهش فقهی را به محقق بدهد ولی در کارگاه‌های روش تحقیق، بیشتر، مسائل عینی و کاربردی است و ممکن است روش‌ها، روش‌های کمی و استقرائی باشد که طبیعتاً با روش استنباط، نتیجه متفاوتی دارد.