شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
سعید ضیائی‌فر معتقد است دیدگاه‌هایی که امام خمینی (ره) در مباحث فقهی مطرح می‌کنند ناشی از نگاه‌های برون فقهی ایشان است و همین مسئله سبب شده که فقه ایشان تا اندازه قابل‌توجهی ممتاز باشد.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سعید ضیایی‌فر عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در اولین پیش نشست همایش اندیشه‌های فقهی امام خمینی(ره)، با بیان اینکه می‌توان فقه امام خمینی(ره) را به بحث‌های فرا فقهی و بحث‌های درون فقهی تقسیم کرد، گفت: بحث‌هایی که امام(ه) از بیرون به فقه دارند سبب شده است که فقه ایشان تا اندازه قابل‌توجهی ممتاز باشد.
وی با اشاره به اینکه بسیاری از دیدگاه‌هایی که امام(ره) در مباحث فقهی مطرح می‌کنند ناشی از نگاه‌های برون فقهی ایشان است بیان کرد: امام(ره) در کتاب ولایت‌فقیه می‌فرمایند «الإسلام هو الحکومه بشؤونها و الأحکام قوانین الإسلام».
پژوهشگر حوزه ادامه داد: امام(ره) نقش حکومتی به اسلام می‌دهند و احکام فقهی را از فروعات و شعبه‌های حکومت می‌دانند.
وی تصریح کرد: در واقع من این دیدگاه از فقه را در فقهای سابق سراغ ندارم و در جستجوها نیافتم، این دیدگاه جدید است و جای کار دارد و بعد از ایشان در کلمات برخی از شاگردان ایشان مطرح می‌شود.
حجت‌الاسلام ضیائی‌فر با بیان اینکه محور دومی که در فقه امام به چشم می‌خورد نقش زمان و مکان در اجتهاد است گفت: برای این مورد کنگره‌هایی برگزار شده و کتاب‌ها و مقالات متعددی نیز نوشته شد ولی به نظر می‌رسد که همچنان جای تحقیق وجود دارد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی عنوان کرد: یکی دیگر از محورهای فقه امام(ره) مسئله ولایت مطلقه فقیه است و برای ولایت‌فقیه تفسیرهای متعددی ذکر شده است.
پژوهشگر حوزه ابراز داشت: یک تفسیر از این محور این است که ولایت فقیه ولایتی است که مقید به چارچوب‌های قانونی نیست و تفسیر دیگر که به نظر من از تفسیرهای دیگر ارجح‌تر است می‌گوید که ولایت‌فقیه ولایتی است که مقید به احکام شرعیه است.
وی ادامه داد: از قرائنی که در نامه امام در سال ۶۶ وجود دار می‌توان فهمید که ولایت مطلقه‌ای که می‌فرمایند در واقع ولایتی است که در چارچوب احکام شرعیه است و این محور یکی از ابتکارات امام است و فقیهی قبل از امام این بحث را مطرح نکرده است.
حجت‌الاسلام ضیائی‌فر با بیان اینکه نگاه عقلایی به بحث معاملات ویژگی دیگر در فقه امام است که در فقیه دیگری آن را نیافتم، گفت: فقهای ما احکام فقهی را به دو بخش عمده تأسیسی و امضایی یا عبادی و معاملاتی تقسیم کرده‌اند.
وی بیان کرد: امام(ره) می‌فرمایند در عبادات شارع بنیان‌گذار است و برای اینکه بدانیم چه چیزی شرط است و چه چیزی مانع است باید از شارع بگیریم اما در معاملات و به تعبیری در امضائیات شارع بنیان‌گذار نیست بلکه در واقع اصلاح‌گر است.
پژوهشگر حوزه اذعان داشت: بر اساس این نگاه که بر خلاف سه محور قبلی کمتر به آن توجه شده است ما یک نوع استنباط در حوزه معاملات داریم و این نوع نگاه به بحث معاملات را فقیه دیگری مطرح نکرده است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: بیمه یکی از مواردی است که در زمان شارع نبوده و از قراردادهای نوظهور است و معمولاً فقها می‌گفتند که غیر شرعی است به این دلیل که در زمان معصوم نبوده است و عده‌ای از فقها عقودی را که در زمان معصوم بوده جستجو کردند و خواستند بیمه را یکی از مصادیق قراردادهایی قرار دهند که در زمان معصوم وجود داشته است.
پژوهشگر حوزه تصریح کرد: امام(ره) می‌فرمایند که بیمه یک عقد مستقل و جدید است و باید در آیات و روایات جستجو کنیم که آیا این عقد را نفی کرده است یا خیر.
حجت‌الاسلام ضائی‌فر ادامه داد: بر اساس این ویژگی ما نیاز به دلیل اثباتی نداریم به این دلیل که این مبنا را برگزیده‌ایم که شارع در عرصه معاملات نقش اصلاح گری دارد و نقش بنیان‌گذاری ندارد.
