شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: گزارش پیش رو نگاهی به مهم‌ترین رویدادهای مرتبط با فقه و اجتهاد در سال گذشته (۹۷) دارد که در زمان وقوع، ایجادکننده جریاناتی بودند که تا مدتی رسانه‌ها و مخاطبان پیگیر این موضوع را تحت تأثیر خود قرار دادند.
راه اندازی کارگاه‌های مشق اجتهاد
اواسط تیرماه دبیرخانه طرح ملی «روشمندسازی علوم اسلامی» با همکاری معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان، نوبت اول از فاز فقه پژوهی، طرحی تحت عنوان «مشق اجتهاد» را آغاز کردند. این طرح در قالب کارگاه به دنبال روشمند کردن علوم اسلامی و پرهیز دادن این علوم از شلختگی در بیان نظریات آن علم، روش‌های پژوهش در آن علم و روشمند کردن استدلال‌ها و استنباطات علوم اسلامی بود. کارگاه‌ها مشتمل بر ۱۵ جلسه نود دقیقه‌ای ۱۲ بار در چهار شهر قم، تهران، اصفهان و مشهد برگزار گردید.
رحلت آیت الله محسن دوزدوزانی
در بیست و یکمین روز تیرماه، آیت الله محسن دوزدوزانی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، در سن ۹۰ سالگی دعوت حق را لبیک گفت و به لقاء الله پیوست. آن مرحوم از شاگردان امام خمینی(ره) و آیت الله میرزا هاشم آملی بودند و شاگردان بسیاری تربیت کرده که از جمله آن‌ها، حجت الاسلام والمسلمین حسینی بوشهریی را می‌توان نام برد.
رحلت آیت الله مرتضی تهرانی
بامداد شنبه سی‌ام تیرماه آیت‌الله مرتضی تهرانی مشهور به حاج آقا مرتضی(در جوانی مشهور به انصاری) فرزند ارشد میرزا عبدالعلی تهرانی و برادر مرحوم آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی و مهدی کلهر، از اساتید فقه و اخلاق تهران و از شاگردان برجسته امام خمینی(ره) و سید حسین طباطبایی بروجردی که به علت نارسایی کلیوی در بخش مراقبت‌های ویژه بستری بود دار فانی را وداع گفت.
سخنرانی رحیم پور ازغدی در مدرسه علمیه فیضیه
علما، طلاب و اساتید حوزه علمیه قم، پنجشنبه ۲۵ مرداد، با تجمع شورانگیز در سالن اجتماعات مدرسه علمیه فیضیه قم با موضوع «مطالبه عدالت اقتصادی»، از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی حمایت کرده و نسبت به مشکلات اقتصادی کشور اعتراض خود را اعلام کردند.
سخنران مراسم، حسن رحیم پور ازغدی با کنایه‌هایش به اساتید و محتوای درس‌های خارج فقه حوزه از قبیل:
«ریشه سکولاریسم در حوزه علمیه است»، «فقه بی‌ربط با زندگی، زندگی بی‌ربط با فقه»، «درس خارج‌هایی که به جای تئوریزه حکومت و تمدن دینی، عملا فقه سکولار می‌سازند»، «این جور که کارخانه انبوه تولید مرجع تقلید شروع شده کاری نیست. کسی ۴ شرح و حاشیه بخواند و همان را بگوید مرجع می‌شود؟»و…جنجال و حواشی بسیاری ایجاد کرد بطوریکه واکنش علما و مراجع تقلید را در پی داشت و تا مدت زمان زیادی موافقان و مخالفان پیرامون این سخنان، اظهار نظر کردند.
رونمایی از کتاب (تحریرالاصول)
دهم شهریور ماه آئین رونمایی از کتاب گرانسنگ «تحریر الاصول»، تقریر درس خارج اصول حضرت امام خمینی(ره) توسط آیت الله جوادی آملی، در سالن همایش‌های بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء با حضور حجت‌الاسلام سید حسن خمینی برگزار شد. کتاب «تحریر الاصول» در چهار مجلد به زیور طبع آراسته گردیده است.
نامه آیت الله محمد یزدی خطاب به آیت الله شبیری زنجانی
در پی انتشار تصاویری از آیت الله شبیری زنجانی با رئیس دولت اصلاحات، آیت الله موسوی خویینی‌ها و عبدالله نوری در فضای مجازی، آیت الله محمد یزدی در پنجم آبان ماه نامه ای خطاب به این مرجع تقلید منتشر کرد. در این نامه که در آن توصیه به «رعایت شئون مرجعیت و احترام نظام اسلامی حاکم» شده بود حواشی و تحلیل‌های زیادی را در پی داشت و موجب واکنش‌ها و موضع‌گیری های بسیاری از موافقان و مخالفان گردید.
سخنرانی آیت الله فاضل لنکرانی پیرامون فقه نظام
مراسم نکوداشت ارتحال آیت الله موسوی اردبیلی هشتم آذر ماه در دانشگاه مفید برگزار گردید. آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی در این مراسم با بیان اینکه «ما این مقدار که در فقه کار کردیم چیزی به نام نظام نداریم، نظام اقتصادی، نظام سیاسی، نظام قضایی، نباید این عنوان چشم و گوش ما را پر کند که بگوئیم اسلام نظام دارد، نه، اسلام در هر زمینه‌ای احکام جزئی دارد، قواعد دارد» به سخنرانی پرداخت. پس از این سخنرانی که از آن به عنوان عدم وجود فقه نظام یاد می‌شد بازتاب گسترده‌ای در بین اساتید و صاحبنظران بوجود آمد.
رحلت آیت الله سید محمود هاشمی شاهرودی
آیت‌الله هاشمی شاهرودی، عضو فقیه شورای نگهبان، رئیس اسبق قوه قضائیه، نائب رئیس اول مجلس خبرگان رهبری،
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در سوم دیماه پس از ماه‌ها تحمل بیماری در سن ۷۰سالگی به دیدار حق شتافت. آن مرحوم در کنار درس‌های فقه و اصول خود در شهر مقدس قم و فعالیت‌های مؤثر سیاسی و استمرار خدمات شایان خود به نظام مقدس اسلامی، مسئولیت خطیر مرجعیت دینی را نیز بر عهده گرفت
انتصاب آیت‌الله آملی لاریجانی به ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام و عضویت فقهای شورای نگهبان
در نهم دی رهبر معظم انقلاب در حکمی آیت الله آملی لاریجانی را پس از ارتحال آیت الله هاشمی شاهرودی به ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام و عضویت فقهای شورای نگهبان انتخاب کردند. پیش از این ایشان رییس قوه قضاییه بودند.
رونمایی از اصطلاح نامه جامع فقهی
در مراسم اختتامیه نمایشگاه تخصصی گفتمان علمی انقلاب اسلامی در هجدهم بهمن ماه از اصطلاح نامه فقه در قم رونمایی شد. در این اصطلاح نامه بیش از پنجاه و سه هزار واژه و اصطلاح از پانصد عنوان کتاب فقهی گردآوری و ارزش گذاری شده است که در اختیار پژوهشگران و دانش پژوهان حوزوی قرار داده می‌شود.
برگزیدگان آثار فقهی در کتاب سال کشور و حوزه
بیستمین همایش کتاب سال حوزه و دومین جشنواره مقالات علمی حوزه چهارم بهمن ماه با حضور آیت‌الله مکارم شیرازی، علما، اساتید، فضلا و محققان حوزوی و با معرفی برترین‌ها و تجلیل از مرحوم آیت‌الله هاشمی شاهرودی و تقدیر از آیت‌الله سید محمدمهدی موسوی خلخالی به پاس سال‌ها مجاهدت علمی، برگزار شد. از میان آثار علمی پژوهشی گروه فقه و اصول، لوح سپاس به حجت‌الاسلام والمسلمین محمد محمدی قائنی به پاس احراز رتبه شایسته تقدیر برای تألیف کتاب «المبسوط فی فقه المسایل المعاصره» رسید. همچنین لوح سپاس همایش در گروه فقه و اصول به حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسین منافی به پاسخ احراز رتبه شایسته تقدیر برای تألیف پایان‌نامه «اصل تخصص در دوران بین تخصیص و تخصص» رسید. در بخش فقه و اصول در نگارش پایان‌نامه مرتبط به «احکام شهرسازی»لوح سپاس به مریم وفادار نصرالله زاده تعلق گرفت. همچنین کتاب «فقه قرائت» نوشته حجت الاسلام محمدصادق یوسفی‌مقدم، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به عنوان «اثر شایسته تقدیر» در سی و ششمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شناخته شد.
رحلت آیت الله محمد مؤمن
آیت الله مؤمن، عضو مجلس خبرگان رهبری و عضو فقهای شورای نگهبان پس از تحمل یک دوره بیماری دوم اسفند ماه در بیمارستان درگذشت. آن مرحوم از سال ۱۳۶۲ با حکم امام خمینی(ره) به عنوان عضو فقهای شورای نگهبان فعالیت می‌کرد. آیت‌الله مؤمن نماینده مردم قم در مجلس خبرگان رهبری با عنوان نایب رئیس در این مجلس حضور داشت. عضویت در شورای عالی قضائی از دیگر مسوولیت‌های ایشان بود. عضو شورای عالی قضایی، عضو شورای عالی سیاستگذاری و رئیس حوزه علمیه قم، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، عضو مجمع جهانی اهل بیت، عضو هیئت امنای دانشگاه قم و رئیس دادگاه عالی قم؛ از دیگر مناصب علمی و اجرایی این فقیه مجاهد بود.
درگذشت دکتر علیرضا فیض
دکتر علیرضا فیض، فرزند آیت‌الله میرزا محمد فیض، پژوهشگر فقه و اصول و فلسفه اسلامی، حقوق‌دان و استاد پیشکسوت دانشگاه تهران در سن ۹۳ سالگی درگذشت. دکتر فیض از سال ۱۳۱۷ تا ۱۳۳۲ در حوزه علمیه قم و نجف به تحصیل دروس سطح خارج فقه و اصول در نزد آیات عظام محمد کاظم شیرازی و سیدابوالقاسم خویی مرجع مشهور شیعه مشغول شد و افتخار اجتهاد از سوی آیت‌الله محمدتقی خوانساری، عباسعلی شاهرودی و محمد فیض نصیب او شد. این پژوهشگر فقه و اصول و فلسفه اسلامی از سال ۱۳۳۶ در دانشکده الهیات دانشگاه تهران مشغول به تدریس فقه و اصول شد و به درجه ی استاد تمامی رسید و در سال ۱۳۸۰ بازنشسته شد. دکتر فیض همچنین در سال ۱۳۸۲ به عنوان چهره ماندگار در رشته فقه و حقوق اسلام برگزیده شد.
