شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
حجت‌الاسلام احمدیان با اشاره به آیات «قوامیت مردان» و «حسن معاشرت زنان» در قرآن کریم و با تأکید بر لزوم در نظر گرفتن توأمان این آیات بر مبنای ارتباط میان فقه و اخلاق، در تدوین احکام و قوانین خانواده، گفت: با استناد به «حسن معاشرت» می‌توان برخی احکام را بازنگری کرد.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام عبدالرسول احمدیان، در نشست علمی «ظرفیت سنجی بازتعریف احکام خانواده با رویکرد حسن معاشرت» که توسط پژوهشکده الهیات و خانواده دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار شد، با اشاره به آیه ۳۴ سوره نساء و «قوامون» بودن مردان بر زنان در این آیه شریفه، اظهار داشت: فهم این آیه و نحوه نگرش به آن بسیار مهم است.
وی افزود: علمای اسلام و قانون کشور ما هم پذیرفته‌اند که مرد، مدیر خانواده است و در این موضوع هیچ اختلافی وجود ندارد و تنها اختلافی که وجود دارد مربوط به حدود این قوامیت مرد در خانواده است.
احمدیان ادامه داد: همیشه حق و تکلیف در کنار هم وجود دارند و هر جایی که حقی وجود دارد، متعاقباً تکلیفی هم برای فرد وجود دارد. قوامیت هم یک حق و یک تکلیف توأمان برای مرد ایجاد می‌کند.
رئیس پژوهشکده الهیات و خانواده با بیان اینکه خانواده هم مانند سایر اجتماعات نیاز به مدیر دارد، گفت: از نظر عقلی اگر در خانواده مشکلی ایجاد شود، با توجه به محرمانه بودن و خصوصی بودن مسائل خانواده، نمی‌توان به راحتی آن موضوعات را به بیرون از خانواده انتقال داد و برای حل آن‌ها از افراد بیرونی و غریبه استفاده کرد.
وی افزود: در موارد اختلاف در خانواده یا باید حرف زن را فصل الخطاب قرار دهیم و یا اینکه باید حرف مرد به عنوان گزینه نهایی مد نظر قرار گیرد. مرد در جامعه به عنوان مدیر و مسئول خانواده است و معمولاً هم تصمیمات مردان در جامعه دارای مقبولیت بیشتری هستند.
احمدیان ابراز داشت: بیشتر مفسران شیعه و سنی به قوامیت مردان بر زنان بر اساس آیه شریفه اعتقاد دارند و مرحوم علامه طباطبایی در این زمینه به فزونی قدرت فکر و جسم مردان بر زنان اشاره کرده است.
۴ نگاه نسبت به قوامیت مردان در میان علما/ لزوم عدم انحصار همه احکام خانواده به اصل قوامیت مردان
عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) با بیان اینکه ۴ نگاه نسبت به قوامیت مردان در خانواده در میان مفسران مسلمان وجود دارد، اظهار داشت: بعضی از مفسران این آیه را دال بر ولایت مطلق مردان می‌دانند، برخی ولایت مرد را تنها در محیط خانه و اجتماع معتبر می‌دانند، برخی این حیطه را تنها مختص به خانه می‌دانند، برخی این ولایت را در حیطه اقتصادی قبول دارند و بعضی هم این قوامیت را به عنوان ولایت اجمالی در نظر گرفته اند.
وی با اذعان بر پذیرفته شدن قوامیت مردان بر زنان در خانواده به عنوان یک اصل، تصریح کرد: با این حال ما نمی‌توانیم همه قوانین خانواده را صرفاً با نگاه به یک آیه قرآن تدوین کنیم و باید به آیه‌های دیگر نظیر آیه ۱۹ سوره نساء هم توجه داشته باشیم.
احمدیان با اشاره به نظر علامه طباطبایی درباره «معروف» در عبارت «و عاشروهن بالمعروف»، ابراز داشت: بر اساس این آیه شریفه، برای معاشرت با زنان بایستی رفتاری داشته باشیم که در جامعه مسلمین به عنوان معروف تلقی می‌شود. مرحوم طبرسی ذیل این آیه، ادای حقوق زن، سخن زیبا گفتن، پرداخت نفقه و حق بهره وری جنسی برای زنان را از مصادیق معروف، شمرده است.
رییس پژوهشکده الهیات و خانواده تصریح کرد: حتی با استناد به آیه «حسن معاشرت» می‌توان برخی از احکام خانواده را هم تغییر داد و بازتعریف کرد که این موضوع البته بسیار مهم است. آنچه که اهمیت زیادی دارد این است که حسن معاشرت یک امر اخلاقی است و چگونه می‌توان با استناد به آن، احکام خانواده که در حیطه علم فقه قرار می‌گیرند را تغییر داد.
لزوم توجه به رابطه صحیح فقه و اخلاق در تدوین قوانین اسلامی/ نگاه‌های متفاوت به رابطه فقه و اخلاق
وی با اشاره به نظرات مختلف درباره رابطه فقه و اخلاق، اظهار داشت: ابوحامد غزالی معتقد است که فقه و اخلاق دو موضوع متفاوت هستند و نقطه اشتراکی ندارند، او فقه را مربوط به ظاهر و امور دنیوی می‌داند و اخلاق را به امور معنوی و باطنی و اخروی مربوط می‌کند. از سوی دیگر ملامحسن کاشانی نظر متفاوتی دارد و منبع و هدف و موضوع و حیطه فقه و اخلاق را مشترک می‌داند.
احمدیان ادامه داد: به عنوان مثال از نظر فقهی زن می‌تواند در ازای شیر دادن به نوزاد خود، از مرد طلب مزد و پول کند، اما شاید این کار زن از نظر اخلاقی امر پسندیده ای در جامعه نباشد.
عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) با بیان اینکه سلوک و رفتار ما تلفیقی از فقه و دستورات اخلاقی است، ابراز داشت: به عنوان مثال، با نگاه اخلاقی به حکم لزوم تمکین زن از مرد در مسائل زناشویی، می‌توان گفت که اگر مرد هم نتواند نیاز زناشویی زن را پاسخ دهد، باید به نیکویی از او جدا شود و زن را آزار ندهد. فقهای ما معتقدند که نزدیکی جنسی هر چهار ماه یک بار مرد با همسرش کفایت می‌کند که حق زن را انجام داده باشد، اما اگر زن نیاز جنسی بیشتری داشته باشد، با استناد به آیه حسن معاشرت دیگر نمی‌توانیم این نیاز زن را نادیده بگیریم و می‌توانیم در این حکم فقهی بازنگری کنیم.
وی با تأکید بر لزوم نگاه جدید به احکام و مسائل خانواده با تکیه بر حسن معاشرت، گفت: بنده الان ادعای اجتهاد در این زمینه را ندارم، اما می‌خواهیم یک ظرفیت سنجی در این خصوص انجام شود و نمی‌خواهیم حکمی صادر شود. البته بزرگان زیادی در حوزه علمیه هستند که اشاره‌هایی در این زمینه داشته‌اند و ما سعی میکنیم به این اشارات بپردازیم.
ضرورت تغییر دیدگاه نسبت به نیازهای جنسی زنان و تجدید نظر درباره احکام زناشویی
احمدی با بیان اینکه تأمین نیازهای عاطفی و جنسی برای بسیاری از زنان، مهم‌تر از برآورده شدن نیاز به خوراک و پوشاک است، تصریح کرد: وقتی برآوردن نفقه برای زن یک ضرورت به شمار می‌رود، پس طبیعی است که برآوردن نیاز جنسی و عاطفی هم باید یک ضرورت باشد.
رئیس پژوهشکده الهیات و خانواده افزود: نیاز جنسی یک نیازی است که فقط همسر می‌تواند برای زن فراهم کند و منحصر به فرد شوهر زن است، اما نیازهای دیگر را می‌توان از طرق دیگر هم تأمین کرد. همین موضوع اهمیت بیشتر مسائل جنسی زوجه را نسبت به مرد و نسبت به سایر نیازها نشان می‌دهد.
بنابر گزارش روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، حجت‌الاسلام احمدیان در پایان با انتقاد از تلذذ یک طرفه در مسائل جنسی زناشویی، ابراز داشت: این موضوع و خواسته‌های غیر متعارف جنسی مردان که تلذذ یک طرفه فقط برای مرد ایجاد می‌کند، یا رفتارهای همراه با خشونت، قطعاً حسن معاشرت محسوب نمی‌شوند و به نظر می‌رسد که باید در این دسته از احکام تجدید نظر و اصلاح صورت گیرد.
