پیام سه مرجع تقلید به کنگره جهانی حضرت رضا (ع)/ عدالت برای همه، ظلم به هیچکس

کنگره جهانی حضرت رضا(ع) با حضور اندیشمندان ایرانی و بین‌المللی امروز در تالار قدس حرم مطهر حضرت علی ابن موسی الرضا(ع) برگزار و پیام‌ حضرات آیات مکارم شیرازی، سبحانی و جوادی آملی و قرائت شد.

به گزارش خبرنگار اجتهاد، اجلاسیه کنگره جهانی حضرت رضا(ع)، با موضوع «عدالت برای همه، ظلم به هیچکس» امروز ۲۴ اردیبهشت۱۴۰۳ با حضور اندیشمندان اسلامی داخل و خارجی در تالار قدس حرم مطهر رضوی آغاز به کار کرد.

همزمان با برگزاری این کنگره ۲۰ نشست تخصصی با ارائه مقالات منتخب در موضوع عدالت و سیره اجتماعی حضرت رضا علیه‌السلام با حضور اندیشمندان و صاحبنظرانی از کشورهای عراق، لبنان، بورکینافاسو، مالی، آمریکا، اسپاینا، هلند، انگلیس، برزیل، مراکش، گرجستان، تایلند، بوسنی و دیگر کشورها ارائه می‌شود.

در مراسم افتتاحیه کنگره، ابتدا بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار اعضای هیئت علمی کنگره‌ی جهانی حضرت رضا(ع) پخش شد و سپس پیام حضرات آیات مکارم شیرازی، سبحانی و جوادی آملی توسط حجج‌اسلام والمسلمین محی‌الدین شیرازی، علیرضا سبحانی و حمید پارسانیا قرائت شد که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

کلیک و مشاهده کنید: اجلاسیه کنگره جهانی حضرت رضا(ع) در قاب تصویر

پیام آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی به کنگره جهانی حضرت رضا(ع)

بسم الله الرحمن الرحیم قال على بن موسى الرضلا (ع) المؤمن الذی إذا أحسن استبشر و إذا أساء استغفر والمُسْلِمُ الَّذِی یسْلَمُ المسلمون من لسانه و یده لیس منا من لم یأمن جارُهُ بوائقه عیون أخبار الرضا(ع)، ج۲، ص ۲۴

در ابتدا لازم می‌دانم از تمام دست اندرکاران و شرکت‌کنندگان در کنگره جهانی تعظیم و تکریم شخصیت حضرت علی‌بن‌موسى الرضا (علیه آلاف التحیه والثناء) که به همت تولیت محترم آستان قدس برگزار گردیده، تشکر و قدردانی کنم و امیدوارم این گردهمایی و امثال آن قدم‌های مفید و مؤثری در راه شناخت و نشر معارف اهل بیت(ع) خصوصاً حضرت علی بن موسی الرضا(ع) بردارد.

جهان امروز و مناسبات حاکم بر آن و نابرابری آشکار در برخورداری همه از حقوق انسانی و همچنین جور و ستم فراگیر زورمندان و مستکبران بر مستضعفین و مظلومان عالم مهمترین دلیل و نشانه بر نیاز جهان برای سعی و کوشش نسبت به گسترش عدالت و جلوگیری از ظلم است.

امروزه ظلم نه در پوشش و لفافه که عیان و ظاهر رخ نموده است وضعیت مردم مظلوم غزه که ابتدایی ترین حقوق انسانی آنها نقض شده و انواع جنایتها در حق ایشان روا داشته شده یکی از بارزترین و فجیع ترین نمونه‌‌‌های ظلم در تاریخ بشریت است.

اهمیت عدالت و پرهیز از ظلم و رعایت حقوق انسان‌ها از آموزه‌های اساسی دین مبین اسلام و مکتب اهل بیت (علیهم السلام) است. خداوند متعال یکی از اصلی ترین مأموریت‌های پیامبر خود را جریان عدالت و مبارزه با ظلم قرار داده آن چنان که به نبی خود فرمود: وَ اسْتَقِمْ کَما أُمِرْتَ وَ لَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ وَ قُلْ آمَنْتُ بما أنزَلَ اللهُ مِن کتابٍ و أمِرتُ لأعدِلَ بَینَکُم» و همچنین فرمود: «و هذا کتابٌ مُصَدّق لِسَانًا عربیا لِینذِرَ الَّذِینَ ظَلَمُوا و این مهم در جای جای قرآن و کلمات معصومین(ع) مورد تذکر قرار گرفته و به عناوین مختلف به آن پرداخته شده تا جایی که در کلام ثامن الحجج(ع) معیار مسلمانی عدم ظلم به مردم و نزدیکان قرار داده شده است.

گرچه سخن درباره عدالت فراوان گفته شده است اما به نظر می‌رسد موضوع عدالت به عنوان یک آرمان اصلی برای بشریت و حکومت امام موعود و گفت‌وگو درباره حقیقت ارکان و مولفه‌های آن، خصوصاً بررسی و واکاوی میدانی نسبت به موانع گسترش عدالت عمومی و مبارزه با ظالمان و مظاهر ظلم با تکیه بر معارف والا و نورانی قرآن و اهل بیت(ع)، نیازمند پژوهش و تلاش علمی بیشتر است. همچنین اینجانب پیشنهاد می‌کنم کمیته‌ای برای پیگیری و تحقق این مطالعات و پژوهش‌ها در کنار این کنگره تشکیل شود تا با استفاده از ظرفیت جهانی امام رضا(ع) و آستان مقدس آن حضرت و ارتباط با اندیشمندان و افراد تأثیرگذار، اجرای عملی شعار این گردهمایی را پیگیری کند..

در پایان بار دیگر از همۀ برگزار کنندگان و شرکت‌کنندگان این کنگرۀ مبارک که به نام حضرت علی بن موسى الرضا (ع) مزین گشته است تشکر و قدردانی می‌نمایم و امیدوارم نام ما در زمره شیعیان خالص آن حضرت و زمینه سازان حکومت مهدوی (عجل الله تعالى فرجه الشریف) قرار گیرد و خداوند متعال همه ما را به عدالت در رفتار و گفتار موفق بدارد.

پیام آیت‌الله جعفر سبحانی به کنگره جهانی حضرت رضا(ع)

بسم‌الله الرحمن الرحیم. ائمه اثنی عشر در صحاح و مسانید آیات قرآنی و روایات نبوی حاکی است که پیامبران پیشین از بنی اسرائیل دارای خلفای دوازده‌گانه بوده‌اند. قرآن درباره خلفای حضرت موسی چنین می‌فرماید: «وَلَقَدْ أَخَذَ اللَّهُ مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَبَعَثْنَا مِنْهُمُ اثْنَیْ عَشَرَ نَقِیبًا»؛ «خدا از بنی اسرائیل پیمان گرفت و از آنها، دوازده نقیب برانگیختیم». از نظر تاریخ شمار حواریون حضرت عیسی ۱۲ تَن بودند، این سنت نیز همچنین ادامه داشته است. صحیح بخاری و صحیح مسلم نیز از دوازده خلیفه برای پیامبر اسالم نام میبرد. مسلم در صحیح خود نقل می‌کند که جابر بن سمره میگوید: پیامبر در اجتماع عظیمی چنین فرمود: «لایزال اسلام عزیزاً إلی إثنیْ عَشَر خــلیفهْ – کُلّهمْ مِنْ قُــریْش». روایات خلفای دوازدهگانه به صورت متضافر بلکه متواتر در صحیحین آمده است و غالباً می‌گویند پیامبر فرمود: همگی از قریش و البته برخی میگوید از»بنی‌‌‌هاشم«. یکی از ویژگی‌های جانشینان دوازده‌گانه، عزت بخشی آنان به اسلام است. چنانکه فرمود: «لایزال اسلام عزیزاً الی إثنیْ عَشَر خلیفه». تاریخ میگوید چنین دوازده خلیف‌های که به اسالم عزت بخشیدند، نه در خلفای اموی بوده و نه در خلفای بنی عباس! هر دو گروه، آن چنان رفتار نکردند که بتوانند، مالک عزت اسلام باشند، بلکه رویِ زمین را با خونِ افراد بیگناه رنگین کردند. زندان‌‌ها را به وسیله افراد بی‌گناه که وابستگان به خاندان اهل‌بیت: بودند پر کردند. اگر به طور بی طرفانه نظر به تاریخ افکنیم دوازده خلیفه‌ای که از امیر مؤمنان آغاز شده و با حضرت مهدی ختم میشود، خواهیم دید که مصداق بارز این روایات، امیرمؤمنان و فرزندان یازده‌گانه اوست؛ البته وقت مجلس اجازه نمی‌دهد که درباره این خلفا به صورت گسترده عرض ادب کنیم؛ ولی چون همایش به عنوان امام رؤوف امام علی بن موسی الرضا برگزار شده است؛ فقط نظر بزرگان اهل سنت را درباره این امام رؤوف مطرح می‌کنیم.

۱. ابن حبّان از رجالیون اهل سنت بوده دو نوع رجالی دارد: ثقات و ضعاف. در بخش نخست هنگامی که نوبت به علی بن موسی الرضا میرسد می‌گوید: این بزرگوار به وسیله مأمون مسموم شد، من هر موقع مشکلی پیدا می‌کردم به مرقد ایشان مشرف شده و نماز میگزاردم و از خداوند متعال حاجات خود را میخواستم. واتفاقاً برآورده میشد و من کراراً این را انجام داده ام.

۲. واقدی یکی از نویسندگان تاریخ در قرن سوم اسلامی است می‌گوید: «کان یُفتی بمسجدِ رسولِ اللّه وهو إبنُ نیّفٍ وعشرینَ سنهٍ» – «علی بن موسی الرضا در مسجد رسول خدا در حالی که بیست و چند ساله بود به مسائل دینی و عقیدتی پاسخ میگفت.» از نظر تاریخ بخشی از این سالها در زمان حیات والد بزرگوار او بوده است. تا اینجا توانستیم شأن و موقعیت علی بن موسی الرضا را در آینه افکار دیگران مطالعه کنیم. اکنون وقت آن رسیده درباره موضوع این همایش «عدالت برای همه، ظلم به هیچ کس» به صورت موجز سخن بگوییم. ستم زدایی از چهره امتها، شیوه تمام پیامبران است، که پیوسته در کنار مستضعفان بودند و امیر مؤمنان انگیزه شرط پذیرش بیعت مهاجر و انصار را در مرحله چهارم، ستم زدایی معرفی می‌کند. آنگاه که ستم بزرگ و چشمگیر باشد اهل معرفت و کمال، با آن مبارزه میکنند ولی اگر ستم جزئی و چشمگیر نباشد، از آن صرف نظر می‌کنند. ولی امام هشتم کوچکترین ستم را پذیرا نبود. روزی وارد خانه شد و دید برخی از کارگران مشغول کارند اما کارگری در گوشه‌ای نشسته، دست از کار کشیده است. علت را جویا شدند، گفتند آنچه به او میدهیم راضی نمیشود. فرمود: مگر اجرت او را معین نکرده اید؟! گفتند: نه. امام برآشفت و آنان را توبیخ کرد، که نباید چنین کاری کرده باشید. سپس فرمود: اگر اجرت کارگر را تعیین کنید ولی چیز مختصری بیفزایید او سپاسگزار می‌شود ولی اگر معیّن نکنید و دو برابر اجرت هم به او بدهید او نگران می‌شود و تصور میکند که حق او را ادا نکرده‌اید! صدوق در کتاب عیون اخبار الرضا می‌نویسد که ابراهیم بن محمد همدانی می‌گوید: از حضرت رضا شنیدم که فرمود: «من أحبّ عاصیاً فهو عاص،ٍ و مَنْ أحبَّ مُطیعـاً فهو مُطیع،ٌ ومَنْ أعــانَ ظالماً فهو ظالمٌ و مَنْ خَذَلَ عادالً فهو ظالمٌ»: «آن کس که گنه کار را دوست بدارد خود، گنهکار است، آن کس که انسان فرمانبردار را دوست بدارد او خود، فرمانبردار است و آنکس که ظالم را کمک کند او خود ظالم است. آن کس که عادلی را خوار کند او خود ظالم است. در این مورد فرقی بین اولاد رسول و غیره نیست.

در پایان از متولی محترم آستان قدس رضوی برای برگزاری چنین مجلسی تشکر میکنم و همچنین از بنیانگزار این همایش، مرحوم آیت‌اللّه طبسی، که خاطر او عزیز و رضوان خدا را برای او خواهانیم. مسلماً او نیز بهره‌ای از ثواب این همایش دارد. والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

پیام آیت‌الله جوادی آملی به کنگره جهانی حضرت رضا(ع)

بسم الله الرحمن الرحیم (الحمد لله رب العالمین و صلیالله علی جمیع الانبیاء و المرسلین و الائمه الهدا المهدیین) مقدم شما علما دانشمندان دانشوران فرهیختگان و علاقه مندان به قرآن و عترت را گرامی میداریم؛ دهه پربرکت کرامت و این دو میلاد مبارک را تهنیت و تبریک عرض میکنیم و از ذات اقدس الهی مسئلت میکنیم آنچه خیر و صالح و فلاح نظام اسلامی و مملکت اسلامی و مسلمانها و مردم جهان است مرحمت کند و از همه بزرگوارانی که با ایراد مقال یا ارائه مقاله بر وزن علمی این نشست و کنگره افزودند حق شناسی میکنیم و از آستان بزرگ و بزرگوار قدس رضوی سپاسگزاریم که این کنگره را عهده دار شدند و از ذات اقدس الهی مسئلت میکنیم به برکت علی بن موسی(صلوات الله و سلامه علیهما) این نظام را تا ظهور صاحب اصلی اش از هر گزندی محافظت بفرماید!

محور بحث این است که عدالت بر همه لازم است و ظلم نسبت به هیچ کس روا نیست. این یک بحث عادی و فقهی دارد که یک بحث متوسط است و یک بحث عالی دارد که باید از آنجا شروع کرد. عدل در کلام یک حساب دارد و در فقه و حقوق حساب دیگری دارد. عدل در کلام عبارت از این است که انسان نه مجبور است نه مفوَّض؛ انسان، آزاد است. حرّیت، «امر بین امرین» است؛ بین جبر است و تفویض.

عدل در کلام این است که «لَا جَبْرَ وَ لَا تَفْوِیضَ وَ لَکِنْ أَمْرٌ بَینَ أَمْرَین»، آنکه متوسط بین دو باطل است عدل است. همانطوری که تفصیل بین افراط و تفریط، عدل است یعنی تفریط بد است افراط بد است و عدل خوب است، جبر بد است یعنی باطل است، تفویض بد است یعنی باطل است و عدل که حرّیت و آزادی است مطلوب است.

عدل در کلام، عبارت از حرّیت و آزادی است. آیه مبارکه ﴿لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ﴾ ناظر به عدل در کلام است، ناظر به آزادی در کلام است. در کلام امامیه که از آنها به عنوان عدلیه یاد میشود روشن و ثابت شد که انسان نه مجبور است نه مفوّض؛ انسان بخواهد به بهشت برود آزاد است، بخواهد به جهنم برود آزاد است؛ اما از جهت فقهی و حقوقی به انسان میگویند بی راهه نرو، راه کسی را هم نبند، بر تو واجب است که به حق معتقد باشی، معترف باشی و عمل کنی. معنای ﴿لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ﴾ این نیست که انسان آزاد است هر کاری را بکند، معنایش این است که اگر بخواهد کافر بشود و بد کند و به جهنم برود آزاد است و اگر بخواهد کار خوبی کند مؤمن بشود و به بهشت برود آزاد است. این ﴿لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ﴾، هیچ ارتباطی با مسئله فقهی و مسئله حقوقی ندارد، این راجع به مسئله کلامی است و کلا بحثش جداست؛ اما در مسئله فقه بر همه واجب است عادل باشند، بر همه واجب است از ظلم بپرهیزند.

ظلم نسبت به همه حرام است حتی نسبت به سگ! سگی که کاری به کسی ندارد، ستم کردن نسبت به آن بد است، چه اینکه سگی اگر تشنه باشد بخواهند آن را سیراب کنند این کار ثواب دارد. بنابراین یک عدل کلامی داریم که آیه ﴿لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ﴾ عهده دار آن است و یک عدل فقهی و حقوقی داریم که ﴿إِنَّ اللَّهَ یأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسَانِ﴾ عهده دار آن است. مطلب دیگر آن است که عدل نسبت به ذات اقدس الهی، واجب «عن الله» است نه واجب «علی الله» و ظلم نسبت به ذات اقدس الهی، ممتنع «عن الله» است نه ممتنع «علی الله». خدا از آن جهت که حقیقتی است نامتناهی و ماوراء خدا چیزی نیست تا حاکم بر خدا باشد،‌ نمی‌شود گفت این حکم، حاکم «علی الله» است و بر خدا واجب است که فلان کار را انجام بدهد یا بر خدا حرام است که فلان کار را انجام بدهد، بلکه کار قبیح «یمتنع صدوره عن الله تعالی» و کار لازم «یجب صدوره عن الله تعالی». بین «یجب عن الله» و «یجب علی الله» فرق است؛ بین «یمتنع عن الله» و «یمتنع علی الله» فرق است. عدلیه حرفش این است که عدل، واجب «عن الله» است نه «علی الله» و ظلم، حرام و ممتنع «عن الله» است نه «علی الله». مطلب دیگر آن است که درباره عدل، ذات اقدس الهی نه تنها عدل را بلکه فوق عدل که احسان است و رحمت رحمانیه است را بر خود لازم کرده است که این واجب «عن الله» است نه واجب «علی الله»: ﴿کَتَبَ رَبُّکُمْ عَلی نَفْسِهِ الرَّحْمَهَ﴾، رحمت بالاتر از عدل است.

به هر تقدیر ذات اقدس الهی عدل محض است و فوق عدل، رحمت رحمانیه دارد نه رحمت رحیمیه. رحمت رحیمیه آن وسعت را ندارد که کار رحمت رحمانیه را بکند. ظلم بر همه حرام است! آنچه جنگ جهانی اول و دوم را تشکیل داد، آنچه جنگ‌‌‌های نیابتی را الان اداره میکند و آنچه جریان غزه را متأسفانه به راه انداخته و همه ما را متأثر کرده است و جامعه انسانیت را داغدار کرده است، به سبب ظلم است که امیدواریم به برکت ظهور ولی عصر(ارواحنا فداه) جهان پر از عدل و داد شود! من مجدداً مقدم همه شما را گرامی میدارم و حق شناسی میکنم و از آستان قدس سپاسگزاری میکنم.

سرمایه اجتماعی امام رضا(ع)؛ تمدن ساز و راهگشای آینده بشریت است

حجت‌الاسلام والمسلمین سید سعید رضا عاملی دبیر علمی کنگره در ابتدای این اجلاسیه، گفت: لازم‌ می‌دانم از رهبر حکیم و دوراندیش انقلاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به جهت پایه گذاری این کنگره مهم امام شناسی و همه مراجع عظام و دانشمندان و اندیشمندانی که پایه این امر معرفتی را گذاشتند سپاسگزاری کنم و تشکر خاص برای بیانات فاخر و حکیمانه رهبر معظم انقلاب و همچنین سپاسگزار مراجع عظام حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی، حضرت آیت‌الله العظمی جوادی آملی و همچنین حضرت آیت‌الله العظمی سبحانی برای پیام‌‌ها راهشگا و فاخر آنها هستم.

وی همچنین، گفت: از تولیت معزز آستان قدس رضوی و ریاست محترم کنگره جهانی حضرت رضا ‌‌‌علیه‌السلام برای همه حمایت و راهنمائی‌‌ها و دغدغه مندی ایشان نسبت به احیاء معارف و تراث تمدنی اهل بیت علیهم السلام بطور عام و حضرت رضا ‌‌‌علیه‌السلام بطور خاص تشکر‌ می‌کنم.

سابقه ۴۰ ساله کنگره

بدیهی است محتوای این کنگره عظیم وامدار اندیشه‌‌‌های متفکرین و عالمان بزرگی است که از بیش از ۳۵ کشور جهان و ایران عزیز به عنوان مهد فکر و تمدن اسلامی تشکر ویژه دارم که بدون این مشارکت ملی و جهانی تحقق این گردهمایی بزرگ امکان پذیر نبود. کنگره جهانی حضرت رضا ‌‌‌علیه‌السلام یک سابقه ۴۰ ساله دارد که از سال ۶۲ تا ۷۲ چهار کنگره را برگزار کرده است و متاسفانه با یک وقفه ۳۰ ساله متوجه شده است. هم اکنون تولیت معزز بنا دارند که این کنگره مهم معرفتی هر دو سال یکبار برگزار شود و برنامه ریزی مفهومی و نظری برای هفت کنگره صورت گرفته است.

در این دو روز بیش از ۸۰ مقاله در نشست‌‌‌های علمی ارائه خواهد شد و آغاز این هم اندیشی بزرگ با بیانات رهبر معظم انقلاب و پیام‌‌‌های مراجع عظام و سخن تولیت معظم آستان قدس رضوی همراه بود و اختتامیه آن با سخنرانی رئیس جمهور محترم همراه خواهد بود.

پنجمین کنگره جهانی حضرت رضا ‌‌‌علیه‌السلام با محوریت نگاه تمدنی امام رضا ‌‌‌علیه‌السلام و با تاکید بر کلیدی‌ترین آرزوی جهان یعنی عدالت و استقرار عدالت برای همگان و همچنین با نگاه به مهم‌ترین چالش جهان معاصر یعنی فراگیری ظلم و تبعیض، به‌دنبال معرفت‌گشایی و راز گشایی از حقیقت الهی و واقعیت‌های جهان معاصر است. این کنگره در حالی برگزار‌ می‌شود که تبعیض و ظلم روز به روز فراگیرتر و عمیق‌تر و امید به استقرار عدالت جهانی در میان مردم جهان ضعیف شده است و به نوعی شاهد بی عدالتی و ظلم نسبت به همگان هستیم.‌‌‌ باید توجه داشت که عصر ما، عصر فراگیری ارتباطات جهانی است و به نوعی همه ما در فضای واحد جهانی زندگی‌ می‌کنیم و مشمول قاعده تاثیر و تاثر هستیم.

عدالت پیوند وسیعی با حقیقت دارد

خداوند در قرآن دستور به عدل و احسان داده است: «إن اللهَ یَأمُرُ بِالعَدل و الإحسان» (آیه ۹۰ سوره نحل) و این ارزش بزرگی است که وجه مشترک همه ادیان الهی و اساسا حسن عدالت و قبح ظلم یک امر عقلی و یک رای محمود برای همگان است. عدالت هم ابعاد فردی دارد و هم ابعاد اجتماعی. هم در عرصه سیاسی و هم در قلمرو فرهنگی و هم در همه ارکان اقتصادی عدالت انفاذ فراگیر دارد.

در واقع بنیان همه حقایق الهی اعم از توحید، نبوت و معاد بر پایه عدالت است. همه آنچه خداوند برای هستی و انسان بعنوان اشرف مخلوقات بعنوان حقایق الهی تدبیر کرده است مبتنی بر عدالت است.

متاسفانه امروز نماد مهمترین و عمیق ترین ظلم و تبعیض که از جنس جنایات بزرگ به حساب می‌آید، کشتار جمعی مردم و کودکان در غزه است که منجر به فشرده‌ترین درد و زخم بر پیکر مردم مظلوم فلسطین شده است. کشته شدن بیش از ۱۶۰۰۰ کودک، کشتار زنان باردار و آواره شدن نزدیک به یک میلیون جمعیت و قتل عام و مفقودالاثر شدن بیش از ۵۰ هزار نفر و تخریب فراگیر بیمارستان‌ها، مدارس، خانه‌‌‌های مسکونی و طمع ورزی برای غصب بخش دیگری از سرزمین مردم فلسطین و فشار آوردن برای بیرون راندن زنان و مردان، کودکان و پیران به سمت ناکجاآبادی که میزبان ندارد، نشان از این “درد و زخم بزرگ” بر پیکره همه جامعه بشری دارد. “شبکه اطلاعات امنیت غذایی” در رتبه بندی وضعیت مرحله ۳ به بالا را بحرانی، خطرناک و فاجعه‌آمیز اعلام‌ می‌کند. متاسفانه وضعیت مردم غزه در وضعیت بالای ۴ است. بین ۲۴ نوامبر ۲۰۲۳ و ۷ مارچ ۲۰۲۴،بیش از ۹۰ درصد از جمعیت نوار غزه (حدود ۲.۰۸ میلیون نفر) در سطوح بالایی از ناامنی غذایی حاد قرار گرفته اند.

در این میان، بیش از ۴۰ درصد از جمعیت (۹۳۹۰۰۰ نفر) در وضعیت اضطراری (IPC فاز ۴) و بیش از ۱۵٪ (۳۷۸۰۰۰ نفر) در وضعیت فاجعه‌آمیز (IPC فاز ۵) قرار گرفته‌اند. حداقل یکی از هر چهار خانوار (بیش از نیم میلیون نفر) با شرایط فاجعه بار (IPC) مواجه است.

وقتی به وضعیت عمومی جهان نگاه‌ می‌کنیم، همه ارکان پنجگانه مرتبط با ابعاد مادی زندگی و حیات انسان‌‌ها یعنی امور مرتبط با غذا، آب، مسکن، سلامت، آموزش و محیط زیست در شرایط سراسر مخاطره آمیز قرار دارد. بطور کلی میزان نابرابری اجتماعی بصورت خیر کننده‌ای در مقایسه با دو قرن پیش یعنی ۱۸۲۰ افزایش پیدا کرده و از ۲۸ درصد جمیعت به ۸۵ درصد جمعیت افزایش پیدا کرده است. ) بر اساس گزارش ۲۰۲۳ فائو (سازمان خوار و بار و شکاورزی سازمان ملل متحد؛ ۷۸۳ میلیون نفر در جهان با مشکل گرسنگی مواجه هستند. دو میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر یعنی ۲۷ درصد جمعیت جهان در ناامنی غذائی قرار دارند.

همچنین در حوزه سلامت، سازمان جهانی بهداشت در گزارش اخیر خود در سال ۲۰۲۳ اعلام یم کند بیش از نیمی از جمعیت جهان هنوز تحت پوشش خدمات بهداشتی و درمانی ضروری قرار ندارند و بیش از ۲ میلیارد نفر در پرداخت خدمات درمانی با مشکل اساسی مواجه هستند.

شاهد تنزل جایگاه معنوی در جهان هستیم

داشتن سرپناه و خانه یک حق اساسی برای همه انسان‌‌‌هاست. گزارش‌‌‌های رسمی در سال ۲۰۲۳ نشان‌ می‌دهد بیش از یک میلیارد جمعیت جهان زاغه نشین هستند و از سرپناه مستحکم و فضای لازم زندگی برخورد نیستند. گزارش مجمع جهانی اقتصادی در سال ۲۰۲۱ خبر از وجود ۱۵۰ میلیون انسان بی خانمان‌ می‌کند. این فاجعه فقط متعلق به کشورهای کم درآمد و فقیر نیست. حتی در آمریکا بیش از ۶۵۰ هزار نفر تجربه بی خانمانی دارند.

در حوزه آموزش نیز شاهد بی عدالتی گسترده آموزشی هستیم و همچنان جمعیت ۷۸۰ میلیونی بزرگسالان جهان بی سواد و جمعیت ۲۵۰ میلیون کودکان و نوجوانان محروم از تحصیل هستند.

اساسا جمعیت بزرگی از جهان یعنی ۴/۱۵ درصد جمعیت جهان فاقد دین هستند. شکسته شدن حریم انسان در بی رحمی نسبت به کودکان و سوء استفاده جنسی از کودکان حکایت از وخامت و ظلم بزرگ‌ می‌کند. بر اساس گزارش ماموریت عدالت بین المللی، یک میلیون و هفتصد هزار کودک مورد قاچاق جنسی و سوء استفاده جنسی قرار‌ می‌گیرند. بیشترین نسبت سوء استفاده جنسی از کودکان متعلق به اروپاست.

انسان معاصر تشنۀ گفتمانی است که بتواند عدالت حقیقی را تأمین نماید

حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مروی، تولیت آستان قدس رضوی در پنجمین کنگره جهانی حضرت رضا(ع) که با موضوع «عدالت در اندیشه تمدنی امام رضا(ع)» و با حضور جمعی از اندیشمندان اسلامی و دیگر ادیان توحیدی از ایران و ۴ قاره جهان در تالار قدس حرم مطهر رضوی برگزار شد؛ ضمن تبریک ایام دهه کرامت و فرارسیدن میلاد با سعادت حضرت معصومه(س) و امام علی بن موسی الرضا(ع)، ابراز کرد: از منظر تاریخی می‌توان به عدالت به مثابه مهم‌ترین ابتلای تاریخیِ بشریت نگریست و از منظر امروز، می‌توان گفت انسانِ عصر جدید بیش از هر زمان دیگر تشنۀ گفتمانی است که بتواند عدالت حقیقی را تأمین نماید.

ارائه الگوهای دقیق و قابل تحقق از عدالت از جمله وظایف اندیشمندان و نخبگان اسلامی در عصر حاضر است. امروز وظیفه‌ی هر کس که دل در گرو مکتب قرآن و عترت(ع) دارد به‌ویژه نخبگان و متفکران، این است که با تأمل و اندیشیدن در چارچوب فکری امامت و ولایت به مفهوم عدالت چه در ساحت نظر و چه در ساحت اجراء و عمل به درک درستی از عدالت دست یابد و نظریه‌ی منقَّحی از عدالت را مطرح نموده و الگوهای دقیق و قابل تحقّقی از عدالت را برای سطوح مختلف فردی، خانوادگی، اجتماعی و به‌ویژه در سطح حکمرانی و حل مسئله‌های مربوط به آن ارائه داده و چیستی و بایستگی‌های عدالت در افق تمدن نوین اسلامی را روشن سازد.

کلیک و مشاهده کنید: اجلاسیه کنگره جهانی حضرت رضا(ع) در قاب تصویر

این روزها ماهیت حقیقی گفتمان‌هایی که بر ساختِ مطلق گراییِ زورمداران، استعمارگران دیروز و نو استعمار گرانِ امروز است به خوبی برای تمامیِ جهانیان افشا و روشن شده که چگونه از دل چنین گفتمان‌هایی، زنجیره‌ای از بی‌عدالتی‌ها و تبعیض‌های گسترده و فراگیر رقم می‌خورد و خم به ابروی مدعیان عدالت و برابری و آزادی نمی‌آید.

از بذل عنایت رهبر حکیم انقلاب به کنگره جهانی حضرت رضا(ع) قدردانی می‌کنم. از رهبر معظم انقلاب به سبب بیان مطالب مهم و دقیق پیرامون مسئله عدالت که در دیدار اعضای کنگره امام رضا(ع) فرمودند بسیار سپاسگزار هستم و همچنین از توجه مراجع اعظام تقلید به ویژه حضرات آیات مکارم شیرازی، سبحانی و جوادی آملی که با ارسال پیام‌های ویژه این کنگره را مفتخر داشتند، کمال امتنان را دارم.

ترسیم سه‌گانه‌ای امام رضا(ع) از مظاهر عدالت در جوامع انسانی

یکی از اسماء حسنای الهی «عدل» است، به خطبه ۲۱۴ نهج‌البلاغه که در آن امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند «وَ أَشْهَدُ أَنَّهُ عَدْلٌ عَدَلَ» اشاره و اظهار کرد: این کلام متعالی و عَلَوی، بدان معناست که حضرت حقّ، نه تنها عادل است بلکه عین «عدل و عدالت» است و یکی از اسماء حسنای او «عدل» می‌باشد. و نیز این جهان خلقت و نظام هستی از فیض الهی نشأت گرفته که تجلّی عدل و مبتنی بر عدالت است.

علاوه بر عدالت تکوینی در جهان طبیعی، در نظام و زیست انسانی نیز «عدالت» مورد توجه و تأکید معارف وحیانی است؛ امام رضا(ع) ترسیم سه گانه‌ای از مظاهر عدالت در جوامع انسانی دارند که بسیار حائز اهمیت می‌باشد؛ مرتبه نخست «عدالت در روابط انسان‌ها با یکدیگر» که حضرت می‌فرمایند کسی که با مردم در تعامل است ولی ظلم نمی‌کند، با مردم سخن می‌گوید اما دروغ نمی‌گوید و به آنان وعده می‌دهد اما تخلّف نمی‌کند، مروّت او کامل و عدالت او آشکار و عیان است.

دومین مرتبه عدالت از منظر حضرت رضا(ع) ر«عدالت در حوزه زمامداری و حکم رانی» است. امام رضا(ع) فلسفه‌ی حکمرانی الهی را اقامه قسط و عدل دانسته‌اند و عدالت زمامدار اسلامی را به آن شناسانده‌اند که در سخنانی که می‌گوید دروغ نگوید و در قلمروِ حکومت خویش به عدالت رفتار می‌کند و وعده‌هایی را که می‌دهد، تَخلّف نمی‎کند و تمامی آن‌ها را محقق سازد.

از منظر حضرت رضا(ع) عدالت زمامدار اسلامی به صدق گفتار و وفای به وعده‌ها محک می‌خورد؛ صدق گفتار و وفای به وعده‌ها در مورد روابط میان مردم با یکدیگر نیز دو معیار اصلی عدالت سنجی است، با این تفاوت که طبعاً دامنه‌ی آن در مورد زمامدار در افقی کلان و گسترده و امکان‌سنجی عدالت او با آن‌ها بس پر مصداق‌تر و دراز دامن تر است.

سومین مرتبه از مظاهر عدالت در کلام حضرت رضا(ع)، عالی‎ترین مرتبه آن که در «انسان کامل» و «امام معصوم» تجلی و ظهور پیدا می‌کند. امامت، منزلت و فضیلت والایی بود که حضرت ابراهیم خلیل پس از پیامبر و مرتبه «خُلَّت» به آن دست یافت و آن گاه که او درخواست داشت که «و مِن ذرّیتی» پاسخ شنید: «لا یَنالُ عهدی الظّالمین، پیمان من [که امامت و پیشوایی است] به ستمکاران‌ نمی‌رسد.»؛ امام رضا(ع) می‌فرماید: فأبطلت هذه الآیه إمامه کل ظالم إلى یوم القیامه. خدای متعال با پاسخی که به جناب ابراهیم داد امامت هر ظالم تا روز قیامت را منتفی گردانید.

این مرتبه از عدالت، همان توازن و تعادل تام وجودی است که انسان را به انسان کامل تبدیل می‌کند به گونه‌ای که امام، مظهر تامّ اسماء حسنای خداوند یعنی «عدل» الهی می‌شود، به عبارتی اگر ما در قوس نزول، تجلّی اسم عدل را در «نظام خلقت و تکوین طبیعت» می‌بینیم، در قوس صعود تجلّی اسم حسنای عدل الهی را در «وجود پیامبر اعظم(ص) و اهل‌بیت(ع)» مشاهده می‌کنیم، و بدین گونه است که عدالت، اسم جاری حضرت حق در مراحل گوناگون و مراتب مختلف است.

کنگره‌ی جهانی امام رضا(ع) فرصتی مهم برای تأملات و گفتگو پیرامون عدالت در جهان است و امیدوارم این کنگره که به نام مبارک حضرت ثامن‌الحجج(ع) معطَّر است، با سخنرانی‌هایی که ارائه خواهد شد و مقالاتی که تدوین شده و منتشر خواهد گردید، بتواند در افق گشایی از جایگاه عدالت در معارف رضوی گام‌های ارزشمندی بردارد.

کنگره جهانی حضرت رضا (ع) میزبان اندیشمندان از چهار قاره جهان

میهمانان کنگره از واتیکان تا آمریکا: بر اساس اعلام دبیرخانه، نعمه دهش فرحان رییس دانشکده علوم اسلامی دانشگاه بغداد، صباح کاظم بحر العامری استاد دانشگاه المستنصریه، رحیم مزهر جبر العتابی استاد دانشگاه بغداد، هنا کاظم خلیفه استاد دانشگاه المستنصریه، آیات عبدجونی استاد دانشگاه المستنصریه، حازم طارش حاتک الساعدی استاد گروه قرآن و حدیث دانشگاه امام الکاظم ، عباس امیر معارز استاد دانشگاه القادسیه، زهیر یوسف علیوی استاد تاریخ دانشگاه القادسیه، عادل عبدالستار الجنابی استاد علوم فقهی دانشگاه بغداد، حلیم عباس عبید استاد دانشگاه بغداد، حسین محسن علی سلوم التمیمی نویسنده مرکز مطالعات و بررسی‌‌‌های علمی امور فکری و فرهنگی حرم مطهر حضرت عباس(س) و ایاد محمد علی الارناووطی استاد دانشگاه بغداد میهمانان این کنگره از کشور عراق هستند.

همچنین زینب یاسین استاد دانشگاه المعارف بیروت، حجت الاسلام سید علی فضل الله عضو هیات امنای اتحادیه جهانی علمای مسلمان و عضو شورای مرکزی انجمن علمای مسلمان لبنان،طلال عتریسی استاد دانشگاه المعارف الاسلامیه در رشته جامعه شناسی تربیتی، وفا محمد عیسی نائب رییس جمعیت خیریه سیده زینب(س) و دلال عباس، امین الساحلی،میدون مرتضی و علی حلاوی از اندیشمندان و صاحبنظران این کنگره از کشور لبنان هستند.

علی ابوالخیر مدرس دانشگاه الازهر مصر و معاون روزنامه الانوار قاهره، راسم النفیس پزشک و از شیعیان برجسته مصر،ادریس‌‌‌هانی نویسنده و مشاور دانشگاه دارالحکمه شعبه مراکش، داوود ولید مدیر اجرایی شورای روابط آمریکایی اسلامی میشیگان، جعفر لاداک امام جماعت مرکز باب العلوم لیدز از انگلیس، سندو هیرا مدیر مرکز جهانی پژوهش‌‌‌های علمی از هلند، سیف الدین کارا عضو هیات علمی مطالعات اسلامی دانشگاه گوتینگن از هلند، اولگ پاخوموف استاد مرکز مطالعات شمال شرق آسیا دانشگاه توهوکو روسیه و دنیل متروسوف کشیش روسی از دیگر میهمانان خارجی این کنگره هستند.

همچنین احمد اعجاز لون از اندیشمندان هندوستان، والریو دو ویتو دانشجوی دکتری مطالعات اسلامی دانشگاه آلبرت لودویک پیزای، پلیتون اپوستولوس ایگناتیوس، ابوناصر پیام دو نماینده واتیکان و میگنوئل پرازا کشیش رم، خانم پورن پان پرونگچیتر استاد تاریخ دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه سرناخارین ویروت تایلند، خانم دکتر مایا کاپاناتزه دانشیار دانشگاه بین المللی قفقاز و دانشکده علوم اجتماعی و بشر دوستانه تفلیس گرجستان، بشیر مونی بپرکینافاسو، میکاییل البارز مسئول مرکز اسلامی امام رضا اسپانیا، پاتریشا سیمون دوپاردو استاد گروه علوم دینی در دانشگاه کاتولیک پاپی میناس گرایی برزیل، محمد نور دوغان استاد بازنشسته دانشکده استانبول و مدرس دانشگاه آرل ترکیه و قدیر جاناتان از اندیشمندان کشور ترکیه، املا منافی از بوسنی و هرزگوین،محمد شولا یحیی حیدر رهبر شیعیان مالی و غرب آفریقا،سید ایمن زیتون مدیر مجتمع رسول اعظم لاذقیه، شجاع علی میرزا مدیر مدرسه عالی مطالعات اسلام و عرب، دکتر عادل پور نماینده سازمان دیانت ترکیه در جمهوری اسلامی ایران نیز در این کنگره حضور دارند.

معینیان معاون بین الملل مجمع جهانی اهل بیت، دکتر علی افضلی معاون بین الملل پردیس البرز دانشگاه تهران، دکتر الهه نوری هیات علمی دانشگاه تهران، دکتر زهره خوارزمی هیات علمی دانشگاه تهران، فرشته سادات رحیمی کارشناس بخش بین الملل کنگره جهانی و معاون روادید اداره گذرنامه وزارت خارجه، بیگدلی معاون امور کنسولی و ایرانیان وزارت خارجه و دبیر کارگروه بین المللی امام رضا در وزارت امور خارجه به همراه علی اکبر صالحی عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف و معاون فرهنگستان علوم و الهه کریمی عضو هیات علمی دانشگاه تهران از دیگر حاضران در این کنگره دو روزه هستند.

ویژه‌نامه پنجمین کنگره جهانی حضرت رضا(ع)

ویژه‌نامه روزنامه قدس برای پنجمین کنگره جهانی حضرت رضا(ع) همزمان با مراسم افتتاحیه در اختیار میهمانان و شرکت کنندگان در این برنامه قرار گرفت و همچنین بصورت ضمیمه روزنامه قدس نیز روز دوشنبه ۲۴ اردیبهشت توزیع شد.

این ویژه‌نامه به بازخوانی سخنان رهبر معظم انقلاب در سه دوره نخست کنگره جهانی حضرت‌رضا(ع) و روایتی از ادوار چهارگانه این کنگره از سال ۱۳۶۳ تا سال ۱۳۷۲  پرداخته است.

آثار و گفتارهایی از آیت‌الله جعفر سبحانی، آیت‌الله عبدالله جوادی ‌آملی، حجت‌الاسلام ‌والمسلمین احمد مروی، دکتر سعیدرضا عاملی، دکتر زهره خوارزمی، دکتر علی جلائیان، دکتر سیدحامد ملکوتی‌تبار، دکتر ربکا مسترتون از انگلستان، دکتر امین الساحلی از لبنان، دکتر زینت یاسین از لبنان و اسقف اعظم سبوه کرکیسیان درباره کنگره جهانی حضرت‌رضا(ع) از دیگر بخش‌های ویژه‌نامه روزنامه قدس است.

 این ویژه نامه بصورت الکترونیک نیز، از طریق سایت روزنامه قدس به آدرس qudsdaily.com و پایگاه خبری قدس آنلاین به آدرس qudsonline.ir در دسترس علاقمندان قرارگرفته است.

کلیک و مشاهده کنید: اجلاسیه کنگره جهانی حضرت رضا(ع) در قاب تصویر