شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: امسال نیز برگزاری نماز عید قربان (عید الاضحی) در مصر با حواشی و جنجال‌هایی همراه بود. جنجال نخست را یک دختر جوان آفرید. او فیلمی از خود در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد که در آن، پشت به جمعیت نمازگزار عید، درحال خواندن آواز است. این فیلم واکنش منفی برخی کاربران مذهبی را به دنبال داشته که معتقدند این دختر با ارتکاب یک عمل حرام (غنا) حرمت نماز عید را زیرپا گذاشته است.
اما حاشیه و جنجال اصلی، بر سر اقامه‌ی این نماز به‌صورت مختلط در برخی نقاط ازجمله مسجد مصطفی محمود (استان جیزه در مرکز مصر) رخ داد.
این اقدام، با واکنش منفی وزارت اوقاف و دارالإفتاء الازهر مواجه شده است. دکتر شوق علام ـ رییس دار الإفتای مصر ـ در اظهارنظری صریح اختلاط زن و مرد را موجب بطلان نماز و سرپیچی از سنت رسول‌الله دانسته و آن را به فهم غلط نمازگزاران از آموزه‌های دینی نسبت داده است.
اما نکته‌ی جالب اینست که اختلاط امسال برای نخستین‌بار نبوده و سال گذشته نیز در مسجد مذکور نماز به صورت مختلط برگزار شده بود. آن سال نیز مقامات مذهبی رسمی مصر رسماً واکنش منفی نشان دادند؛ اما ظاهرا این واکنش تأثیری در رفتار نمازگزاران مذکور نداشته است.
این نکته‌ی بسیار مهم و قابل تأملی است. زیرا این بار شاهد اصرار به شکستن یک هنجار مشهور در اصلی‌ترین منسک اسلامی (نماز) آن‌هم نه به‌دست یک جمع معدود بلکه توسط شمار قابل توجهی از زنان و مردان مسلمان در سنین مختلف، و نیز نه در کشوری با اقلیت مسلمان بلکه در کشوری اسلامی چون مصر هستیم. این مورد خیلی متفاوت از موارد شاذی مثل تأسیس «مسجد باز» در شهر کیپ‌تاون (آفریقای جنوبی) برای دگرباشان جنسی (و موارد مشابه آن در فرانسه، آلمان و کانادا) یا اقامه‌ی نماز توسط یک امام‌جماعت زنِ بدون حجاب به نام شرین خانقان در کپنهاک یا دیگر موارد نادری است که هیچکدام [البته هنوز] توسط بدنه‌ی اکثریت مسلمانان پذیرفته نشده و در کشورهای اسلامی [هنوز] تکثیر نشدند.
این بار تخطی از هنجار رسمی، ابعاد فراتری دارد. آیا می‌توان اختلاط نمازگزاران زن و مرد مصری را در راستای روند استقلال‌یابی دینداریِ بخشی از جامعه‌ی اسلامی از سازمان رسمی دین دانست؟ آیا این مشابه این رفتار را در دیگر کشورهای اسلامی که از برخی جهات، شرایط فرهنگی ـ اجتماعی مشابهی با مصر دارند (نظیر ترکیه، تونس و چه بسا ایران خودمان) شاهد خواهیم بود؟
الان نمی‌شود به این پرسش جواب قاطعی داد. باید صبر کرد و دید. این اندازه ولی می‌شود گفت که دینداری همواره آبستن تغییرات تازه است و آینده همیشه دینداران را غافلگیر می‌کند؛ خصوصاً در عصر سیطره‌ی رسانه‌های نوین.
پیوست‌ها:
پیوست ۱: گزارشی از جنجال نماز عید قربان امسال در مصر و موضع دارالإفتا
http://yon.ir/tww1O
پیوست ۲: گزارشی از فعالیت داعین عبدالله امام‌جماعت همجنسگرای واشنگتن
http://www.bbc.com/persian/world/2013/06/130623_u01_gay_imam
پیوست ۳: گزارشی از مسجد زنانه در کپنهاک
https://fa.alalamtv.net/news/1855176/جنجال-مسجد-زنانه-در-کپنهاگ
پیوست ۴: گزارشی از مسجد همجنسگرایان در فرانسه
https://www.radiofarda.com/a/f3_gay_mosque_paris/24787828.html
پیوست ۵: گزارشی از مسجد فمینیستی در برلین
https://rz.stichtingrz.co/345890
