شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
استفتائات حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در خردادماه ۹۷ پیرامون مسائل عبادی از جمله صوم و صلاه منتشر شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، متن سؤال و جواب این ۲۳ استفتاء به نقل از دفتر مقام معظم رهبری به شرح زیر است:
نماز در حدّ ترخّص
س۱. مسافری که به وطن خود می‌رود، وقتی به حدّ ترخّص برسد، نمازش چگونه است؟
ج. رسیدن به حدّ ترخّصِ وطن، برای تمام خواندن نماز، کافی است؛ ولی احتیاط در تأخیر تا ورود به شهر است.
س۲. مسافری که به جایی می‌رود که می‌خواهد ده روز در آنجا بماند، وقتی به حدّ ترخّص برسد، نمازش چگونه است؟
ج. رسیدن به حدّ ترخّص شهری که قصد ماندن ده روز را دارد، بنا بر احتیاط واجب موجب اتمام نیست. و احتیاط واجب در جمع بین قصر و اتمام و یا تأخیر در نماز تا ورود به شهر است.
قرائت نماز بدون صوت
س۳. برای قرائت در نماز اگر الفاظ گفته شود، اما صوت آن شنیده نشود، نماز اشکال دارد؟
ج. تکبیر و حمد و سوره و ذکر و دعا را باید طوری بخواند که خودش بشنود، و اگر به واسطه سنگینی یا کری گوش یا سر و صدای زیاد نمی‌شنود، باید طوری بگوید که اگر مانعی نباشد بشنود.
قرائت اشتباه در نماز
س۴. بنده در تلفظ لغات در نماز‌خیلی دقت می‌کنم وسعی می‌کنم که درست تلفظ کنم.
چندی در نماز یومیه سوره کوثر را می‌خواندم و فکر می‌کردم عبارت «وانحر» با “ه” می‌باشد، برای همین آن را به صورت “ه” تلفظ می‌کردم. حکم نمازهای گذشته ی من چیست؟
ج. نمازهایی را که با اعتقاد به صحت به صورت مذکور خوانده اید، صحیح است.
شروع مسافت شرعی
س۵. آیا حساب مسافت شرعی ، از حدّ ترخص است ؟
ج. مسافت شرعی از انتهای شهر مبدأ محاسبه می‌شود، نه از حدّ ترخص.
ترک روزه به خاطر ضعف جسمی
س۶. من دختری هستم که از نظر جسمی تقریباً در تمام سال‌های زندگی ضعیف بوده ام و از سن ۹ سالگی که باید روزه می‌گرفتم به دلایل مختلف از جمله سهل انگاری و ضعف و درس و بهم ریختن عادت ماهیانه نتوانسته ام کامل روزه‌هایم را بگیرم. در طول ماه‌های بعد رمضان نیز به دلیل مدرسه رفتن و ضعف و کوتاهی و… نتوانسته ام چندان جبران کنم. الان حدود ۱۶۱ عدد روزه از سال‌های پیش قضا دارم. وظیفه چیست؟ همچنان ضعف شدید جسمی ام که در دو سه سال اخیر تشدید شده اجازه روزه گرفتن بیش از دو سه روزه در ماه شاید هم کمتر را نمی‌دهد؟
ج. ترک روزه به مجرّد بعضی از عذرها جایز نیست، بنابراین اگر افطار عمدی روزه ماه مبارک رمضان به مجرد احتمال عدم وجوب روزه بر شما باشد، در فرض سؤال علاوه بر قضا، کفّاره هم بر شما واجب است. اما اگر افطار به علت ترس از ضرر باشد و ترس هم منشأ عقلایی داشته باشد، و یا این که تحمل روزه برای شما همراه با مشقت زیاد بوده و وقتی که به حرج و مشقت می‌رسیدید افطار مینمودید افطار برای شما جایز بوده و کفّاره واجب نیست، ولی قضا بر شما واجب است و چنانچه تأخیر قضا تا رمضان آینده بدون عذر شرعی بوده، برای هر روزه، کفاره تأخیر یعنی یک مدّ طعام (تقریباً ۷۵۰ گرم گندم یا نان و مانند آن) بپردازید.
ترک روزه برای اطاعت از دستور والدین
س۷. امسال کنکور دارم. و با توجه به این که ماه رمضان دقیقاً قبل از کنکور است مطالعه در حالت روزه بسیار سخت است.چون پارسال هم این شرایط رو تحمل کردم و روزه گرفتم و در کنکور رتبه خوب نیاوردم. خانواده ام مرا مجبور کرده اند که امسال نباید روزه بگیری و باید درس بخوانی! وظیفه من چیست؟ آیا از فرمان اجباری پدر و مادر اطاعت کنم یا خلاف فرمان عمل کنم؟
ج. صرف آنچه ذکر شده مجوز ترک روزه نبوده و اطاعت از پدر و مادر در ترک واجب، جایز نیست.
ترک روزه برای امتحان و کنکور
س۸. آیا ترک روزه به جهت اهمیت و سرنوشت ساز بودن امتحانات نهایی و سراسری، و یا کنکور، و بجا آوردن قضای آنها در فرصت بعدی، جایز است؟
ج. صرف امتحان یا کنکور و امثال آن، مجوّز ترک روزه نیست؛ و در صورت ترک روزه علاوه بر قضا، کفاره ی افطار عمد هم دارد. البته می‌توانید تا قبل از اذان ظهر حدّ اقل به مقدار مسافت شرعی سفر، و در آن سفر افطار کنید، و بعد از ماه رمضان، قضای روزه را بگیرید.
اشتباه سهوی درقرائت دعا و قرآن در حال روزه
س۹. اگر کسی در هنگامی که روزه است بعضی دعاهایی که از طرف معصومین علیهم السلام وارد شده و یا قرآن را، به دلیل کم سوادی یا فراموشی یا ناتوانی در یادگیری، غلط بخواند با این که می‌داند درست نمی‌خواند، آیا روزه اش باطل می‌شود؟
ج. خیر، آنچه ذکر شده ضرری به صحت روزه نمی‌رساند.
بیماری کلیه در حال روزه
س۱۰. بنده به بیماری سنگ کلیه دچار هستم. در مراجعه به پزشک، نوشیدن بسیار مایعات را تجویز نمودند. در ماه مبارک رمضان امسال چه وظیفه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای دارم؟
ج. اگر جلوگیری از بیماری کلیه مستلزم نوشیدن آب یا سایر مایعات در طول روز باشد، روزه گرفتن بر شما واجب نیست؛ و اگر مریضی شما تا ماه رمضان سال بعد ادامه داشته باشد، روزه‌ها قضا ندارد؛ ولکن باید برای هر روزه یک مدّ طعام (تقریباً ۷۵۰ گرم گندم یا نان و مانند آن) به فقیر بدهید.
روزه در حال جنابت
س۱۱. اگر کسی مدتی با جنابت روزه گرفته باشد، و نمی‌دانسته که باید غسل کند، آیا روزه‌های او صحیح است؟
ج. در صورتی که جاهل به جنابت خود بوده واصلاً نمی‌فهمیده جنابت چیست و جنب شدن عمدی در شب ماه رمضان بوده و نه در روز آن، روزه‌ها صحیح است ولی اگر جنابت را می‌دانسته و جاهل به وجوب غسل بوده باید قضای روزه‌ها را به جا آورد و اگر غافل از حکم مسأله بوده، کفاره ندارد.
عدم پرداخت فطریه
س۱۲. همسرم در سال گذشته فطریه ی ماه رمضان را به علت نداشتن پول پرداخت نکرد. تکلیف شرعی چیست؟
ج. اگر فقیر بوده، تکلیفی ندارد؛ و در غیر این صورت، احتیاط واجب آن است که بدون این که نیت ادا و قضا کند فطره را بپردازد.
شک در وجوب پرداخت کفاره
س۱۳. اگر کسی شک کند کفاره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای به عهده اش است یا خیر، چه وظیفه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای دارد؟
ج. اگر حکم شرعی را نمی‌داند باید سؤال کند، اما اگر حکم را می‌داند، در فرض سؤال تکلیفی ندارد.
عرفی بودن نان خور در زکات فطره
س۱۴. مصداق نان خور در زکات فطره، امر عرفی است، یعنی چه ؟
ج. یعنی عرفاً تحت تکفّل او باشد، به طوری که هزینه خوراک و خرجی او را بپردازد.
قضای نماز و روزه‌ی والدین توسط دختر به جای فرزند بزرگتر
س۱۵. اگر پسر بزرگ به هردلیلی نماز و روزه ی قضای پدر یا مادر را انجام ندهد، و دختر با رضایت خودش بجا بیاورد، یا از مال خودش اجیر بگیرد ، آیا از گردن پسر ساقط می‌شود؟ و دیگر گناهی برگردن او نیست؟
ج. در فرض مسأله نماز و روزه از گردن پسر ساقط می‌شود؛ و چیزی بر عهده ی او نیست.
زکات فطره برای جنین
س۱۶. آیا طفلی که در شکم مادر است و هنوز به دنیا نیامده، باید برایش زکات فطره بدهند؟
ج. خیر لازم نیست.
روزه‌ی زن شیرده
س۱۷. همسرم فرزندمان که ۴۰ روزه می‌باشد را شیر می‌دهد، نسبت به روزه در ماه مبارک رمضان چه وظیفه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای دارد ؟
ج. اگر به دلیل کم یا خشک شدن شیر بر اثر روزه، خوف ضرر بر طفل داشته باشد، و شخص دیگری نیست که بچه را شیر بدهد، روزهایی از ماه مبارک که خوف ضرر است روزه را افطار کند، وبرای هر روز باید یک مدّ طعام (تقریباً ۷۵۰ گرم گندم یا نان یا جو یا برنج یا آرد) به فقیر بدهد، و قضای روزه را هم بعداً به جا آورد؛ و اگر قضای روزه را بدون عذر تا ماه رمضان بعد انجام ندهد، کفاره ی تأخیر (یک مدّ طعام برای هر روزه) واجب می‌شود.
جنابتِ عمدی در شب ماه رمضان با عدم امکان غسل
س۱۹. کسی که آب در اختیار ندارد، و یا به دلیل عذرهای دیگر غیر از تنگی وقت نمی‌تواند غسل جنابت بکند، آیا جایز است عمداً خود را در شب‌های ماه مبارک رمضان از طریق حلال جنب کند؟
ج. اگر وظیفه او تیمّم باشد، و بعد از این‌که خود را جنب کرده، وقت کافی برای تیمّم داشته باشد، این کار برای وی جایز است.
تیمّم در تنگی وقت با ترک عمدی غسل
س۲۰. کسی که پیش از اذان صبح، با حالت احتلام از خواب بیدار می‌شود، آیا می‌تواند تا نزدیک اذان، غسل نکند و تیمّم کند؟
ج. اگر غسل را به تأخیر اندازد تا جایی که وقت تنگ شود، گناه کرده است. در این صورت باید پیش از اذان صبح، تیمّم کند، و روزه او صحیح است.
خوابیدن شخص جنب تا اذان صبح
س۲۱. اگر مکلّف در شب ماه رمضان قبل از اذان صبح بیدار شود، و ببیند که محتلم شده است، و دوباره پیش از اذان صبح به امید این که برای غسل کردن بیدار می‌شود بخوابد، و تا بعد از طلوع آفتاب در خواب بماند، و غسل خود را تا اذان ظهر به تأخیر بیندازد، و بعد از اذان ظهر غسل کرده و نماز ظهر و عصر بخواند، روزه آن روز او چه حکمی دارد؟
ج. در فرض سؤال که خوابِ اوّل است، روزه‌اش صحیح می‌باشد، ولی اگر دوباره خوابید و تا صبح بیدار نشد، باید قضای آن روز را به جا آورد.
فرا رسیدن وقت اذان، در حین غسل واجب
س۲۲. اگر فرد جنب نزدیک اذان صبح از خواب بیدار شده و اقدام به غسل نماید، اما قبل از اتمام غسل اذان گفته شود، روزه ی او چه حکمی پیدا می‌‌نماید؟
ج. اگر با علم یا گمان به این که وقت برای غسل دارد، شروع به غسل کرده، کفایت می‌‌کند، و روزه‌اش صحیح است، مگر این که روزه ی قضا بگیرد، که در این صورت اگر قبل از طلوع فجرغسلش تمام نشود، روزه ی او صحیح نیست.
ترک غسل و باقی ماندن بر جنابت از روی خجالت
س۲۳. ما در منطقه سردسیری زندگی می‌کنیم که نه حمام دارد و نه مکانی برای استحمام، وقتی در ماه مبارک رمضان به حالت جنابت از خواب بیدار می‌شویم، با توجه به این که غسل کردن جوانان در نیمه شب در برابر مردم با آب مشک یا حوض، عیب شمرده می‌شود، و آب هم در آن وقت سرد است، تکلیف ما برای روزه ی فردا چیست؟
آیا تیمّم جایز است؟
در صورتی که غسل نکند، افطار کردن روزه ی آن روز چه حکمی دارد؟
ج. مجرّد مشقّت یا عیب شمرده شدن اغتسال جوانان در نیمه ی شب، عذر شرعی محسوب نمی‌شود، بلکه مادامی که غسل، حرجی و موجب ضرر برای مکلّف نشود، غسل کردن به هر صورتی که امکان دارد واجب است، و در صورت حرج یا ضرر باید قبل از طلوع فجر تیمّم کند، و با تیمّم بدل از غسل جنابت، پیش از طلوع فجر، روزه اش صحیح است، و اگر تیمّم نکند، روزه اش باطل است.
