شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین محمود رجبی استاد حوزه علمیه قم، سال‌ها از درس خارج آیات عظام بهجت(ره)، شیخ کاظم تبریزى(ره)، شیخ مرتضى حائرى(ره)، محمد شاه‌آبادى(ره) و وحید خراسانى، بهره برده است. تفسیر موضوعی را از محضر آیت‌الله مصباح فرا گرفت. مباحث کلام اسلامی را نزد آیت‌الله صلواتى و آیت‌الله حسینى‌کاشانى آموخت. او در طى این سال‌ها از درس اخلاق حضرات آیات علی مشکینى و محمدتقی مصباح یزدى و حسین مظاهری بهره برده است.
استاد رجبی معتقد است با توجه به اینکه مسیر اجتهاد مسیرعلم دین است و اینکه خواهران می‌توانند بالاترین مراتب علمی را طی کنند رسیدن به درجه اجتهاد برای بانوان امر مطلوبی است. تنها چیزی که از نظر خود رشته علمی نه‌تنها منعی یا نظر منفی بر آن نیست؛ بلکه مفید و مورد توصیه است علم‌آموزی دروس دینی است. مهم این است که این علم مزاحم با وظایف اهم خواهران نباشد.
اجتهاد: با توجه به اینکه در طول تاریخ تنها تعداد انگشت‌شماری از زنان به درجه اجتهاد رسیده‌اند، آیا ادامه مسیر دروس اجتهادی را برای طلاب خواهر به صلاح می‌دانید؟
رجبی: در اسلام برای فراگیری علم، توصیه به‌صورت مطلق شده و اینکه در زمینه علمی زنان و مردان تلاش داشته باشند از ضروریاتی است که تفاوتی بین زن و مرد گذاشته نشده است، هر چند تاکید بر فراگیری علم بسیار مفید است؛ اما آنچه اسلام بدان تاکید دارد فراگیری علم نافع و مفید برای خود فرد و جامعه است. بنابراین با توجه به اینکه مسیر اجتهاد مسیر علم دین است و اینکه خواهران می‌توانند بالاترین مراتب علمی را طی کنند رسیدن به درجه اجتهاد برای بانوان امر مطلوبی است.
تنها چیزی که از نظر خود رشته علمی نه تنها منعی یا نظر منفی بر آن نیست؛ بلکه مفید و مورد توصیه است علم‌آموزی دروس دینی است. مهم این است که این علم مزاحم با وظایف اهم خواهران نباشد. اگر خواهران بتوانند در کنار رسیدگی به وظایف مادری و همسری خود به درجه اجتهاد نیز برسند، نه‌تنها اشکالی ندارد؛ بلکه مطلوب است. چرا که رسیدن خواهران به درجه اجتهاد، منجر به افزایش آگاهی و عمق بصیرت زنان جامعه می‌شود. بی‌شک خواهران با استفاده از توانایی‌ها واستعدادهای خدادادی خود می‌توانند در مسیر تبیین معارف دینی و کشف دیدگاه‌ها و آموزه‌های دینی از آیات و روایات تلاش کنند تا به درجه اجتهاد برسند و علاوه براین در سطوح پایین‌تر به تربیت مبلغانی بپردازند که برای شناساندن فرهنگ دینی آموزش دیده‌اند، یکی از حوزه‌های تاثیرگذار در تبلیغ دین، فقه است که اگر بانوانی در حد اجتهاد در این مرحله پیش روند در شاگرد‌پروری نیز قوی‌تر خواهند بود. بنابراین غیر از اینکه در امر پژوهش می‌توانند مفید واقع شوند، در افزایش تراز علم دینی جامعه نیز موثر خواهند بود. با توجه به اینکه مباحث فقهی و حقوقی در حال حاضر در سطح بین‌المللی با هم عجین شده، اگر در عرصه علمی بخواهیم به جهان اعلام کنیم که دین، فرهنگ دینی و حجاب اسلامی به هیچ‌وجه مانع رشد علمی نمی‌شود، خواهران مجتهده می‌توانند درعین انجام وظایف دینی، به بالاترین مراتب دینی و علمی برسند و الگو و نمونه‌ای بسیار مطلوب برای حضور در عرصه جهانی و نشان‌دادن توانایی زنان مسلمان در ارتقای توانایی علمی باشند.
اجتهاد: تمرکز دروس حوزه علمیه بر دروس تبلیغی و فقه مسائل زنان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
رجبی: اگر در ویژگی‌های انسان و انسان‌شناسی دینی و حتی تجربی تأملاتی صورت بگیرد، روشن است که تاثیر سخنان و تبلیغ بانوان در بین آحاد جامعه به‌خصوص بانوان اثرگذاری بیشتری دارد. مسلما اگر زن مسلمان برای زن مسلمان یا حتی غیرمسلمانی تبلیغ کند و این تبلیغ منحصر به برادران نباشد، نقشی که بانوان درامر تبلیغ ایفا می‌کنند، بسیار ویژه است و شاید نتوانیم این نقش را از حضور مردان تأمین کنیم، لذا سرمایه‌گذاری بر اینکه بانوان در این عرصه مجهز شوند و آمادگی‌های لازم را برای تبلیغ کسب کنند در بسیاری از مجامع به‌خصوص امروزه که درعرصه آموزش و دانشگاه‌ها نیمی از افراد جامعه را خواهران تشکیل می‌دهند. ورود بانوان فرهیخته حوزوی که مسلط به صلاحیت‌های لازم برای تبلیغ باشند، نقش بسیار چشمگیر و اثرگذاری در اصلاح جامعه و ارتقای دینی و نیز مقابله با تهاجمات دشمنان اسلام و انقلاب خواهد داشت.
اجتهاد: تولیدات علمی خواهران را بعد از پیروزی انقلاب اسلامی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
رجبی: در مقایسه جامعه کنونی با جامعه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و در مقایسه جامعه خود با سایر جوامع مسلمان، مطمئنا نمره بالایی به تحقیقاتی که در ایران از سوی بانوان صورت‌گرفته خواهیم داد؛ هر چند تا رسیدن به مراحل مطلوب فاصله داریم؛ اما در سایه انقلاب اسلامی بانوان ما در عرصه پژوهش توانسته‌اند نیروهای محقق قوی تربیت کنند و مقالات و آثار علمی قابل‌تحسینی منتشر نمایند.
اجتهاد: با توجه به اینکه حتی اگر یک خانم به درجه اجتهاد برسد باز دیگران نمی‌توانند از او تقلید کنند پس صرف این همه بودجه برای تربیت یک زن مجتهده چه فایده‌ای دارد؟
رجبی: مرجعیت یکی از آثار اجتهاد است. اجتهاد به‌معنای تربیت متخصص در حوزه دین و صاحب‌نظر در عرصه دین است و هر کسی که خواهان نظردادن در عرصه دین باشد، باید در امر دین کاملا متخصص و صاحب‌نظر باشد. بنابراین کسی که می‌تواند مسیر اجتهاد را با توانمندی‌های ویژه به‌اجتهادرسیدن طی کند، می‌تواند در بسیاری از عرصه‌های دینی نقش‌آفرین باشد، حتی اگر خانم باشد، بنابراین دراین موضوع هیچ مسأله و اشکالی وجود ندارد.
