ساختار جدید علم اصول با محوریت «حکم» تنظیم شود

سیدمجتبی نورمفیدی: علم فقه علم حکم شناسی است و علم اصول منطق استنباط حکم است و لذا مدار مباحث باید بر حکم بنا شود. با توجه به این مسئله علم اصول فعلی با شرایط مطلوب بسیار فاصله دارد. بحث حکم باید در یک نظام منطقی در بخشی از علم اصول گنجانده شود.

به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمجتبی نورمفیدی مؤلف کتاب «حکم» (حقیقت، اقسام، قلمرو)، در جمع اساتید، فضلا و طلاب حوزه‌ علمیه در موسسه فرهنگی فهیم، ضمن معرفی کتاب «حکم» که در سه جلد و یازده بخش تنظیم شده، اظهار کرد: علم اصول در طول حیات خود ادوار مختلف را طی کرده و گاهی دچار رکود بوده و گاهی تحول تطور جدی در آن پدید آمده و از زمان شیخ انصاری ساختار جدیدی بر آن حاکم شده و ذیل این ساختار جدید مکاتب سامرا، نجف و قم شکل گرفته است.

این استاد حوزه علمیه قم درباره چگونگی شکل‌گیری مکتب نجف بیان داشت: مکتب سامرا که بنیان‌گذار آن میرزای شیرازی بود آن قدر توسعه پیدا کرد که مکتب نجف در مقابل آن و در صدد پیرایش آن قد علم کرد. مکتب نجف به رهبری مرحوم خراسانی و مکتب اصولی قم به سردمداری آیت‌الله بروجردی شکل گرفت.

حجت‌الاسلام نورمفیدی با اشاره به ضرورت بحث حکم یادآور شد: علم فقه علم حکم شناسی است و علم اصول منطق استنباط حکم است و لذا مدار مباحث باید بر حکم بنا شود. با توجه به این مسئله علم اصول فعلی با شرایط مطلوب بسیار فاصله دارد. بحث حکم باید در یک نظام منطقی در بخشی از علم اصول گنجانده شود.

ساختار علم اصول نیاز به حذف و اضافه دارد

مؤلف کتاب «حکم» خاطر نشان ساخت: ساختار جدید علم اصول نیاز به حذف و اضافه دارد و باید با محوریت حکم تنظیم شود، زیرا به افکار محصلین جهت می‌دهد.

وی با اشاره به ویژگی‌های ساختار جدید علم اصول با محوریت حکم بیان کرد: در ساختار جدید برخی مباحث مانند حسن و قبح عقلی چندان برجسته نیست و باب مستقلی ندارد. این مبحث یا باید به علم کلام برود و مستقلاً بحث شود و یا در علم اصول باید منقح شود؛ و بحث تعارض و تزاحم در ساختار جدید باید شکل بگیرد.

ساختار مطلوب علم اصول

نظریه پرداز این نشست در رابطه با ساختار مطلوب علم اصول گفت: در ساختار مطلوب باید دو بحث را لحاظ کرد. اول، تنظیم مجدد علم اصول بر مدار حکم؛ و دوم، طرح استقلالی برخی امور مانند اقسام حکم، ملاک حکم، قلمرو حکم و….

مدرس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، با اشاره به مباحث حکم و ثمره بحث خاطر نشان ساخت: یکی از مباحث مهم حکم این است که ماهیت حکم چیست؟ برخی می‌گویند حقیقت حکم همان اراده مولا و حب و بغض است و عده‌ای می‌گویند یک امر جعلی و اعتباری است که باید با فرایند خاص معلوم و محقق شود. حال اگر حکم را یک امر واقعی بدانیم ابراز و بیان در اینجا دیگر معنا ندارد و بر هر راهی که علم پیدا شود امتثال امر لازم می‌آید و در مباحثی چون ولایت فقیه آثار خود را نشان خواهد داد.

ضعف ساختار کنونی علم اصول

حجت‌الاسلام نورمفیدی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ضعف ساختار کنونی علم اصول یادآور شد: برخی مباحث، نزد طلاب و فضلا ارسال مسلمات تلقی شده و غیر قابل تغییر است، از جمله تقسیم حکم به واقعی و ظاهری که در این زمینه کار جدی صورت نگرفته و فقط شهید صدر در کتاب حلقات بحث‌هایی را مطرح نموده است.

وی در پایان سخنان خود ضمن اشاره به نظر مشهور گفت: به نظر من حکم ظاهری در کنار حکم واقعی جعل نشده است و از نظر من امام خمینی(ره) هم چنین دیدگاهی را دارند.

کلیک کنید: آشنایی با کتاب «حکم» (حقیقت، اقسام، قلمرو)