شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی در مراسم رونمایی از سه اثر علمی در زمینه روش‌شناسی فقه در قم گفت: روش‌شناسی اجتهاد تنها مسیری است که با پیمودن آن، امکان پرداختن واقعی و کارآمد به رشتههای تخصصی فقهی به‌وجود می‌آید.
به گزارش شبکه اجتهاد، آئین رونمایی از سه اثر علمی در زمینه روش‌شناسی فقهی، شامل کتاب «درس خارج و گامهای اجتهاد»، اثر حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، «درآمدی بر مکتب فقهی قم و نجف» به‌کوشش حسین یزدی و «روش‌شناسی فقهی، نخستین نشریه روشی در علوم حوزوی» با آثاری از اکبر ابوترابی، منصوری مهدوی و سعید حلالیان، بعد از ظهر روز یکشنبه ۲ تیرماه، با همکاری موسسه اشراق حکمت اسلامی در مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی در قم برگزار شد.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس در این مراسم با اشاره به اینکه عمق گرایی، کیفی گرایی و آزاد اندیشی از شاخصه‌‌‌های درس خارج است، گفت: با توجه به اینکه، درس خارج برای اجتهاد است، باید شیوه‌‌ای را برای شکل دادن به درس خارج در پیش بگیریم که با روش اجتهاد هماهنگ و در خدمت توضیح، تبیین و تطبیق آن باشد.
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی در مراسم رونمایی از سه اثر علمی در زمینه روش شناسی فقهی خاطرنشان کرد: هنگامی که دیدگاه فقیهان نسبت به پاره‌‌ای از عناصر روش اجتهاد، تفاوت پیدا می‌کند، مکاتب اجتهادی شکل می‌گیرند.
وی با اشاره به اینکه یکی از مباحث مهم کتاب “درس خارج و گامهای اجتهاد”، پرداختن به گامهای اجتهاد و تعبیه آن در درس خارج است، گفت: این گام‌ها آنقدر دقیق و معنادار تنظیم شده‌اند که با انجام آنها می‌توان به تمامی ابعاد و زوایای بحث نسبت به یک مسئله به صورت اجتهادی و مستوفا پرداخت.
عمق گرایی و کیفی اندیشی، از ویژگی‌های درس خارج
مبلغی با اشاره به اینکه مسیر اجتهاد از درس خارج می‌گذرد، افزود: درس خارج آمده است تا در خدمت اجتهاد و تحقق آن باشد، بر این اساس، لازم است روش آموزشی و پژوهشی درس خارج منبعث از روش اجتهادی و هماهنگ با آن باشد.
عضو مجلس خبرگان رهبری درس خارج را از امتیازات آموزشی و پژوهشی حوزههای علمیه دانست و گفت: درس خارج مولفه‌‌‌هایی دارد که برخی از آنها در هیچ نظام آموزشی دیگری مشاهده نمی‌شود.
مبلغی عمق گرایی و کیفی اندیشی را از ویژگی‌های درس خارج برشمرد و گفت درس خارج، نقطه جمع بین آموزش و پژوهش و جایگاه تعامل هم افزای این دو با یکدیگر جهت پیشرفت و پیشبرد علم است.
این استاد خارج فقه گفت: حوزه علمیه برای اینکه بتواند عمق، دقت، توانایی و توانمندی‌‌‌های خود را در عرصه علم فقه به نمایش بگذارد باید بازتعریف دقیق تری از درس خارج در جهت استحصال ظرفیتهای نهفته در تجارب گذشته در خصوص آن به انجام برساند.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس گفت: اگر حوزه علمیه بخواهد، تحولات مثبت و سازنده‌‌ای را بر پاشنه اجتهاد سنتی خود ایجاد کند، باید به روش شناسی اجتهاد به دو صورت عام و خاص (یعنی معطوف به رشتههای تخصصی فقهی) به انجام برساند.
وی افزود ضرورت پرداختن به روش شناسی آنقدر جدی و اساسی است که رفتن حوزه علمیه به سمت پاسخگویی جامع و شامل و کارآمد به مسائل معاصر، متوقف بر پرداختن به روش و به سامان آوردن روش شناسی اجتهادی است.
مبلغی افزود: روش شناسی اجتهاد تنها مسیری است که با پیمودن آن فضایی فراهم می‌شود که امکان پرداختن واقعی و کارآمد (و نه صوری و ظاهری) به رشتههای تخصصی فقهی فراهم می‌آید.
وی افزود: در غیر این صورت ورود به رشتههای تخصصی، یک حرکت عقیم و بی ثمر است و این حرکتی است که حوزه علمیه قم دیر یا زود باید به آن بپردازد، با این تفاوت که اگر دیر بپردازد خسارتهای بسیاری متوجه شما خواهد شد.
دانش روش شناسی، اجتهاد را منضبط تر و پرابتکارتر خواهد کرد
وی ادامه داد: باید میان روش و روش‌شناسی تفاوت قائل شد آنچه که امروزه در حوزه وجود دارد روش‌‌‌های عمیق فقهی است ولی آنچه که وجود ندارد شناخت تفصیلی این روش‌‌‌ها و تبدیل آن به یک دانش است تا حوزههای علمیه در سایه این دانش امکان قدرت مانور اجتهادی بیشتر و توسعه فراورده‌‌‌های اجتهادی بیشتر را پیدا کنند.
استاد حوزه علمیه قم افزود: روش شناسی اجتهاد و استوار کردن دانش آن در حوزههای علمیه می‌تواند تحولی بزرگ را در زمینه استحصال ظرفیتهای دست ناخورده فقه ایجاد کند.
مبلغی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: همانگونه که ما دانش اصول داریم، دانش روش شناسی هم باید داشته باشیم، دانش روش شناسی، اجتهاد را منضبط تر و پرابتکارتر خواهد کرد.
او با اشاره به اینکه روش شناسی به مثابه یک دانش باید در حوزه شکل بگیرد، گفت: با این کار، قدرت پاسخگویی به مسائل معاصر افزایش پیدا می‌کند و اجتهاد، کیفی تر و پرابتکارتر خواهد شد و این نیاز امروز حوزههای علمیه است.
وی با اشاره به اینکه روش شناسی همچنین نظام آموزشی حوزه را چابک تر، دقیق تر، علمی تر و به دورتر از زوائد خواهد کرد، گفت: شناخت تراث و تجارب عمیق فقهی گذشتگان و بزرگان فقه در سایه روش شناسی امکان پذیر تر و علمی تر می‌گردد.
در این مراسم حجج اسلام والمسلمین منصور مهدوی رئیس موسسه اشراق حکمت اسلامى و سعید هلالیان مقرر کتاب درس خارج و گامهای اجتهاد نیز سخنانی ارائه کردند.
مراسم رونمایی از سه اثر علمی در زمینه روش شناسی فقهی شامل «کتاب درس خارج و گامهای اجتهاد» اثر احمد مبلغی، «درآمدی بر مکتب فقهی قم و نجف» به کوشش حسین ایزدی و «روش شناسی فقهی؛ نخستین نشریه روشی در علوم حوزوی» با آثاری از اکبر ترابی، منصوری مهدوی و سعید هلالیان در مرکز تحقیقات اسلامی مجلس برگزار شد.
