شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
آیت‌الله سیستانی از آغاز ورود به عرصه مرجعیت، به همه مقلدان عراقی‌اش اجازه داده است که وجوه شرعی خود را مستقیماً و بدون مراجعه به ایشان، به فقرا بپردازند. این فتوا پیامدهای مهم و خجسته‌ای در میان ملت عراق داشته است. معظم‌له خود را ملزم می‌دانند که همه اموالی که از عراقی‌ها به ایشان می‌رسد در خود عراق هزینه شود، علاوه بر آن بسیاری از اموالی که از مقلدان ایشان در دیگر کشورها به دست می‌آید نیز در عراق مصرف می‌گردد.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد حاج حامد الخفاف، رئیس دفتر آیت‌الله سید علی سیستانی در لبنان ضمن گفتگویی با بیان اینکه از زمان فروپاشی نظام پیشین عراق در آوریل ۲۰۰۳ بدین سو، مرجعیت اعلا مراحل گوناگونی را پشت سر گذاشته است؛ از به دست گرفتن ابتکار عمل در صدور فتوای مشهور در زمینه قانون اساسی که به شکل‌گیری نظام جدید عراق بر پایه سیستم چندحزبی و گردش مسالمت‌آمیز قدرت از طریق مراجعه به صندوق‌های رأی‌گیری انجامید تا تشویق عراقی‌ها به مشارکت در انتخابات برای تعیین سرنوشت خودشان و احترام به قانون و حفظ اموال عمومی و پرهیز از کینه‌توزی و انتقام.
او ادامه داد: مرجعیت اعلا بارها کوشیده است تا با بهره‌گیری از قدرت روحانی خود، گاه با ارائه راه‌حل‌های سیاسی و گاه همانند آنچه در بحران آگوست ۲۰۰۴ نجف اشرف رخ داد، با دخالت مستقیم، بحران‌های امنیتی را در مناطق مختلف فرو بنشاند، اظهار کرد: مرجعیت بسیاری از پروژه‌های پنهان بیگانه را که در پوشش مطالبات حقه مردم عراق برای تمامیت ارضی و استقلال کشور ارائه شده، به ناکامی کشانده و با حکمت‌ورزی و شکیبایی، آتش فتنه طایفه‌گری را خاموش کرده است و در برابر همه چهره‌ها و گونه‌های تروریسم، و از همه مهم‌تر با صدور فتوای دفاع کفائی که به تغییر ریشه‌ای کفه قدرت انجامید، رودررویِ یورش وحشیانه گروه‌های داعش به عراق ایستاده و رشته‌های توطئه بزرگی را که برای عراق و عراقی‌ها بافته شده بود، از هم گسسته است.
درآمد مالی مرجعیت از چه محلی تأمین و چگونه مصرف می‌شود
وی در گفتگو با «خبرگزاری شفقنا در بیروت» در پاسخ به این سؤال که درآمد مالی مرجعیت از چه محلی تأمین می‌شود و تأثیر واقعی آن چقدر است و مورد مصرف آن چیست؟ آیا درآمدهای عتبات عالیات در عراق در اختیار مرجعیت است و ایشان در آن تصرف می‌کنند؟ بیان کرد: از نظر تاریخی روشن است که وجوه شرعی اعم از خمس و زکات، و دیگر خیرات و مبرّاتی که مؤمنان پرداخت می‌کنند، درآمد مالی مرجعیت را تأمین می‌کند. این مسأله قطعاً تأثیر نمایانی در امر مرجعیت دارد و بیش از هر چیز در حفظ استقلال نهاد دینی تشیع از قدرت‌های حاکم در طول تاریخ جلوه می‌یابد؛ برای همین است که تلاش‌های گسترده‌ای صورت گرفته تا از میزان وجوه شرعی که به دست مرجعیت می‌رسد کاسته شود، تا به پندار خود جلو رشد فعالیت‌های مرجعیت را گرفته و از تأثیر آن بکاهند.
اما پاسخ به این پرسش که این اموال به چه مصرفی می‌رسد، کاملاً روشن است؛ این پول‌ها در موارد شناخته‌شده‌ای همچون تأمین حقوق و مزایای اساتید و طلاب حوزه‌های علمیه و راه‌اندازی پروژه‌های دینی و خیریه و سرمایه درگردش آن‌ها و برای رفع نیازهای فقرا و بینوایان و امثال آن هزینه می‌شود و بر خلاف آنچه شایع کرده‌اند، مرجعیت پس‌اندازهای هنگفتی ندارد، بلکه همه درآمدش، در زمان نسبتاً کوتاهی، در موارد یادشده به مصرف می‌رسد.
گفتنی آن‌که حضرت آیت‌الله سیستانی از آغاز ورود به عرصه مرجعیت، به همه مقلدان عراقی‌اش اجازه داده است که وجوه شرعی خود را مستقیماً و بدون مراجعه به ایشان، به فقرا بپردازند. این فتوا پیامدهای مهم و خجسته‌ای در میان ملت عراق داشته است. وانگهی، معظم‌له خود را ملزم می‌دانند که همه اموالی که از عراقی‌ها به ایشان می‌رسد در خود عراق هزینه شود، علاوه بر آن بسیاری از اموالی که از مقلدان ایشان در دیگر کشورها به دست می‌آید نیز در عراق مصرف می‌گردد.
الخفاف افزود: سابقه ندارد که مرجعیت در اموال عتبات عالیات عراق تصرف کند، به‌علاوه، همواره از دریافت کمک‌های مالی مستقیم از سوی دولت یا نهادهایی مانند دیوان وقف شیعی که ردیف بودجه دولتی دارند، نیز پرهیز کرده است.
گاه از سرمایه‌ای رؤیایی سخن به میان می‌آید که تاریخ مرجعیت از آن بیگانه است
او نیز خاطرنشان ساخت: صحبت‌هایی که درباره امکانات گسترده مالی مرجعیت دینی می‌شود و گاه از سرمایه‌ای رؤیایی سخن به میان می‌آید که تاریخ مرجعیت از آن بیگانه است، هیچ پایه و اساسی ندارد؛ جای شگفتی دارد که برخی ادعا می‌کنند مرجعیت می‌تواند مشکل فقر را در این‌جا و آن‌جا برطرف کند؛ این حرف غیرعلمی و کاملاً به دور از واقعیت است؛ زیرا برطرف کردن این مشکل از وظایف دولت و در شمار برنامه‌ها و تابع امکاناتی است که در اختیار آن قرار دارد. امکانات مرجعیت در حدّ همیاری برای برطرف کردن پاره‌ای از نیازهای فقرا و بینوایان از طریق کمک مستقیم یا راه‌اندازی پروژه‌های خدماتی است. مؤسسه همیاری اجتماعی «العین» یکی از مهم‌ترین پروژه‌های خیریه وابسته به مرجعیت است که رسیدگی به هزاران یتیم و زن بی‌سرپرست را بر عهده دارد و به مجروحان و بیماران برای درمان حتی در خارج از عراق، کمک می‌کند.
پنج ویژگی مرجعیت اعلای عراق
رئیس دفتر آیت‌الله سیستانی در لبنان در تبیین برخی از ویژگی‌های مرجعیت اعلا به موارد زیر اشاره کرد:
الف) مرجعیت اعلا در جزئیات امور سیاسی دخالت نمی‌کند، بلکه زمینه را برای کنش نیروهای سیاسی باز می‌گذارد و تنها در امور سرنوشت‌سازی که نیروهای سیاسی در تعامل با آن‌ها یا حل‌وفصل بنیادیِ آن‌ها ناتوان مانده‌اند، وارد عرصه می‌شود.
ب) مرجعیت به همزیستی مسالمت‌آمیز میان پیروان مذاهب اسلامی اعم از سنی و شیعه میان خود و با پیروان ادیان دیگر باور دارد و با رفتار عملی خویش و به دور از ظاهرسازی‌های بی‌فایده، این امر را استواری بخشیده است تا فرهنگ همزیستی و احترام متقابل را نهادینه کند.
ج) مرجعیت بر احترام به نهادهای برآمده از خواست مردم تأکید دارد و برای شکل‌گیری کشوری با حاکمیت آزاد و مستقل، هیچ چیزی را جایگزین آن‌ها نمی‌داند. این امر بر همه بخش‌های نظامی، امنیتی، سیاسی، اداری، اجتماعی و دیگر نهادها صدق می‌کند.
د) مرجعیت به ضرورت درآمیختن شیعیان با کشوری که در آن زیست می‌کنند ایمان دارد و اداره امور هر کشور را به اهل حل و عقد همان کشور واگذار می‌کند و جز در مواردی که از وی خواسته شود و بداند که موضع‌گیری او پیامد سودمندی دارد، آن هم تنها مطابق با شرایط و اطلاعات موجود، در امور آنان دخالتی ندارد.
هـ) مرجعیت رویدادهای منطقه‌ای و اقلیمی و بین‌المللی را به‌دقت زیر نظر دارد؛ و گاه بی آن‌که از حوادث به دور باشد، سکوت اختیار می‌کند؛ و برای همین است که وقتی سخن می‌گوید باقدرت و در زمان و مکان مقتضی حرف می‌زند تا موازنه‌ای را دگرگون کند یا نقشه‌ای را بر هم زند یا واقعیتی را که مصلحت کشور و ملت را در آن می‌داند به کرسی بنشاند، نمونه‌های این امر بسیار است.
آینده مرجعیت دینی و روش سیاسی ایشان با مرجعیت آینده در عراق
حامد الخفاف در پایان گفتگوی خود نسبت به آینده مرجعیت دینی و روش سیاسی ایشان با مرجعیت آینده در عراق، گفت: مرجعیت‌های بزرگ در تاریخ شیعه جز با پشتیبانی و حمایت فراگیر طیف گسترده‌ای از علما و فضلا حوزه‌های علمیه و شهرهای شیعه‌نشین در نقاط مختلف جهان شکل نگرفته است و اعتقاد دارم که در این مورد، آینده هیچ تفاوتی با گذشته نخواهد داشت. قطعاً روش حضرت آیت‌الله که دفتر ایشان در نجف آن را پی می‌گیرد، به‌کلی با نگاه خانوادگی به نهاد مرجعیت پس از غیبت شخص اول (اطال الله عمره) فاصله دارد و بر این باور است که تداوم اقتدار و تأٌثیرگذاری مرجعیت شیعی، وامدار دور نگه داشتن آن از شبهه موروثی بودن است. این سخن جدای از شایستگی‌های علمی و مدیریتی افراد منتسب به این خاندان مطرح می‌شود.
اما تعامل مرجعیت آینده با مسائل عراق بر پایه روش حضرت آیت‌الله، امری است که تا اندازه زیادی انتظار آن می‌رود؛ چرا که ایشان پایه‌های روشی از برخورد با امور سیاسی و اجتماعی را بنیان نهاده است که با استقبال گسترده‌ای که در میان لایه‌های مختلف ملت عراق و به‌ویژه نخبگان فکری و فرهنگی و سیاسی کشور از آن به عمل آمده، به‌سختی می‌توان از آن عبور کرد.
