شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
مدرس حوزه علمیه قم با بیان اینکه هنوز برای بسیاری از موضوعات رساله جدید تدوین نشده است، گفت: رویکردی که می‌گوید رسالههای قدیمی باید جمع شود و همچنین رویکردی که می‌گوید فقط همین رسالهها باید بماند را درست نمی‌دانم و به نظرم هم رسالهها قدیمی همچنان باید مورد استفاده قرار بگیرد و هم رسالههایی با ادبیات جدید، کودکانه، تحصیلکرده حتی روحیه نظامیان تدوین شود.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین بهرام دلیر اظهار کرد: امام خمینی(ره) در رابطه با اجتهاد و فقه، زمان و مکان را به عنوان دو عنصر موثر در استنباط و استخراج احکام می‌دانستند. در زمانه‌ای که ما در آن قرار داریم مسایل زیادی وجود دارد که از مرجعیت و صاحبان رساله انتظار می‌رود که یا رسالههای مستقلی منتشر کنند یا این مسائل را در ضمن رسالههای عملیه جای دهند. از جمله اینکه نزدیک به چهل سال از انقلاب می‌گذرد شاید بیش از چهل انتخابات برگزار شده است، ولی هنوز رساله انتخابات تهیه نشده است.
او افزود: آیا فقه نسبت به انتخابات و نمایندگان ومسئولان نظری ندارد؟! مرحوم شیخ اعظم در کتاب “مکاسب” بسیاری از بحثهای اخلاقی را مطرح می‌کنند. مباحث اخلاقی در انتخابات کاربرد بسیاری دارد چون ممکن است مثلا برخی کاندیدا، اشخاصی را به کار بگیرند که آبرو از رقیب ببرد. بنابراین فقها و صاحبان رساله باید وظایف رأی دهندگان، رأی گیرندگان و نمایندگان را با رویکردهای فقهی تبیین کنند.
استاد حوزه علمیه قم احتکار را یکی از مسایل مهم در حال حاضر دانست و بیان کرد: مسائل دیگری که در این زمینه وجود دارد احتکار است که قبلا در جهان اسلام به نوع دیگری بود و امروز مصداق‌‌های آن تفاوت کرده است. به عنوان مثال امروز احتکار لاستیک ماشین و شیرخشک بچه را شامل می‌شود. در اطلاعات فقهی هر کالایی که قوت و توان مردم به آن کالاها وابسته است را اگر انبار کنند جزو مصادیق احتکار است. درحالی که ما هنوز در حوزه‌ی وظایف بازاریان در بازار، یا تجار در تجارت بین المللی و یا بحثهای اقتصاد رسالهای تبیین نکرده‌ایم. یا فقه در حوزه نفت، چقدر ورود پیدا کرده است؟! آیا وزارت نفت به رسالهای احتیاج ندارد؟! متاسفانه برای صنعتی با آن عریض و طویلی که بحث معادن، دریاها، گنج‌‌ها و زمین‌‌ها را در خود دارد رسالهای تدوین نشده است.
دلیر نقده قلمرو فقه را بسیار گسترده دانست و اظهار کرد: ما هنوز یک رساله فقهی برای ورزش، قوه قضاییه، قوه مجریه و قوه مقننه هم نداریم. پس باید گفت قلمرو و گستره فقه بسیار بزرگ تر از این است و رسالههای عملیه ما باید پاسخگوی این مسائل باشند. فقه، منابع فقهی ما که کتاب و سنت است و همچنین فقهای معاصر و بزرگان ما نیز این توانمندی را دارند که پاسخگوی این نیازها باشند و من متعجبم که چرا این توانمندی به فعلیت نمی‌رسد؟!
او با انتقاد از اینکه در طول ۴۰ سال هنوز رسالهای در حوزه انتخابات تدوین نشده است گفت: فقهای ما باید از نگاه فقه اهل بیت(ع) و فقه جعفری وظایف کسانی که وظیفه نظارت بر صندوق‌‌ها را دارند مشخص کنند. مثلا آیا یک نفر می‌تواند در روز انتخابات بدون حضور صاحب شناسنامه به نفع کاندیدای مشخصی رأی دهد یا نه؟! ما آرام آرام به بحث دهه فجر می‌رسیم و این پیروزی، چهل ساله می‌شود اما در طول این چهل سال بحثهای آسیب شناسی جدی در این زمینه صورت نگرفته است یا در عرصه‌‌های مختلف زندگی سیاسی، خانوادگی و حوزه بین الملل رسالهای تدوین نشده است.
دلیر نقده با بیان اینکه نظام سیاسی باید در خدمت حوزه باشد اظهار کرد: حوزه تئوریسین و نظریه پرداز است، حوزه فتوا می‌دهد و نظام سیاسی از رأس هرم قدرت تا دامنه هرم باید در خدمت حوزه باشد و از حوزه بپرسند و حوزه نیز باید پاسخگو باشد. حوزه خادم نیست، بلکه مخدوم است. صاحبان قدرت و سیاست با همه عریض و طویلی که دارند خدمتگذار هستند و حوزه مخدوم است. خادم باید از مخدوم خود نظر بخواهد و به این نظرها بهاء هم بدهند. حوزه چنین توانمندی را دارد و باید در بحث جاری و ساری کردن شریعت، حوزه‌های علمیه را صاحبنظر و در رأس هرم بدانیم و صاحبان قدرت در خدمت حوزه‌ها باشند چون حوزه‌ها راهنما هستند. اگر صاحبان قدرت برای حوزه تعیین تکلیف کنند و وضعیتِ اینچنینی باقی بماند، حوزه هر روز پس رفت خواهد کرد.
او تصریح کرد: به گمان من رسالههای قدیم در عین حال که جایگاه عظیمی دارند امروز با تغییر زمان و مکان که دو عنصر مهم در استنباط احکام شرعی است به روز نشده اند. مثلا امروز بحثی مثل اجاره رحم مطرح است و همه این موارد را نمی‌توان در رسالههای عملیه موجود جای داد لذا در خصوص هر یک از این عرصه‌‌ها باید رسالههای مستقلی توسط مراجع معظم تقلید و بزرگان مذهب جعفری تدوین شود و موانعی که در مسیر است برداشته شود و عواملی که مسیر را فراهم می‌کند پدید آیند و از حوزه بپرسیم و آنها قطعا پاسخگو خواهند بود. نباید بحث را وارونه جلوه داد. حوزه شریعت شناس است، حوزه می‌داند نظام کج می‌رود یا راست و آیا طبق مواضع دینی حرکت می‌کند یا از دین و اهداف دینی فاصله گرفته است؟!
مدرس حوزه علمیه قم در رابطه با دلیل تدوین نشدن رساله در حوزه‌ی موضوعات جدید اظهار کرد: در مورد اینکه چرا این کار انجام نشده باید پرسید که نظام سیاسی یا مردم چقدر به مراجع رجوع می‌کنند و یا چقدر مردم به این رجوع ترغیب می‌شوند؟ حتی روسای قوه‌‌ها هم مرجع نیستند و چه بسا مجتهد هم نیستند و مشخص نیست چطور نظرات خود را اعلام می‌کنند! لذا بستر تدوین رسالههای اینچنینی باید فراهم شود و اشخاصی که در این زمینه‌‌ها کارشناس هستند جمع شوند و با کمک مجتهدین رسالهها تدوین شود. اما اینکه چرا تدوین نیافته است دلایل متعددی دارد باید از مراجع و مدیریت حوزه نیز پرسیده شود که چرا این کارها انجام نشده است؟ من در این عرصه‌‌ها تدوین رسالههای اینچنینی را ضروری می‌دانم و باید به این امور پرداخته شود و در عرصه‌‌های متنوع رسالههایی مستقل نوشته شود.
دلیر نقده در خصوص ضرورت روانتر شدن ادبیات رسالههای عملیه گفت: ادبیات هرچه روانتر باشد بهتر است. در غرب فلسفه را با آن حجم، در قالب رُمان ارائه کرده اند حتی برای کودکان نیز فلسفه نوشته اند و فقه ما نیز چنین قابلیت‌‌هایی دارند. یعنی می‌توانند فقه را با ادبیات کودکانه و مناسب برای فهم عوام ارایه کنند. می‌توان همین فقه را با ادبیات حقوقدان‌ها نیز ارائه کرد.
او با تاکید بر اینکه در کنار رسالههای قدیم باید رسالههایی با ادبیات جدید تدوین شود خاطرنشان کرد: رسالههای قدیمی با ادبیات قدیم هنوز در بسیاری از زمینه‌‌ها پاسخگو است و نمی‌توان گفت آنها را باید کنار بگذاریم. من با رویکردی که می‌گوید این رسالهها به درد نمی‌خورد و باید جمع شود و همچنین رویکردی که می‌گوید فقط همین رسالهها باید بمانند مخالف هستم و معتقد هستم باید بین این دو را جمع کرد یعنی هم رسالههای قدیمی همچنان مورد استفاده قرار بگیرد و هم رسالههایی با ادبیات جدید، کودکانه، تحصیلکرده حتی روحیه نظامیان تدوین شود و به نظر من با هر ادبیاتی می‌توان حلال و حرام الهی را تبیین نمود.شفقنا
