آقای امام جمعه/ علی مهدیان

شبکه اجتهاد: نظام انقلابی ما طرح نرم افزاری عجیبی دارد. دنیای امروز پر است از دو گانه‌های ظاهرا غیر قابل جمع. مثل اینکه چگونه می‌توان همان زمان که به دنیا می‌پردازیم و در حال آباد کردن دنیاییم، همان زمان در کار آخرت باشیم و سلوک و معنویت؟

رجالٞ لا تلۡهیهمۡ تجرهٞ ولا بیۡع عن ذکۡر ٱلله کسانی که همان موقع که در پی کسب و تجارت هستند در حال ذکر معنوی‌اند. به تعبیر دعای کمیل «حتّى یکونَ أعمالِی و أورادِی کُلُّها وِرداً واحِداً» و این یعنی خود همان کار و کسب و تجارتشان ذکر است. عجیب نیست؟ چگونه ممکن است؟

مولای مومنان به جمع دو جهت توجه به خدا و خدمت به خلق، در قرآن معرفی شده، «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَرَسولُهُ وَالَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمونَ الصَّلاهَ وَیُؤتونَ الزَّکاهَ وَهُم راکِعونَ». همان موقع که در اوج بندگی و خضوع مقابل خدا است همان موقع در حال خدمت به مردم است.

جمع توجه به معنویت و توجه به دنیا یک ویژگی پر تکرار در دین خاتم است. «یُقِیمُونَ الصَّلَاهَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکَاهَ» کنار هم می‌آید «الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالحاتِ» کنار هم می‌آید.

لذا در مکتب امام (ره)، بحث از سیاست دینی، نظام معنوی و انقلابی جمهوری اسلامی، بحث‌ از وحدت حوزه و دانشگاه، علم دینی و مقدس، دفاع و جنگ مقدس، جهاد سازندگی، اقتصاد مقاومتی و بسیاری حقایق از این دست، سر برآورد. حقایقی که همگی نتایج همان زاویه نگاه معنوی به دنیا است.

یکی از عباداتی که این هویت را به چشم می‌آورد نماز جمعه است. نماز جمعه بروز این هویت ظاهرا دو گانه است.

به تعبیر رهبری: امامت جمعه، هم جنبه‌ی یَلِی‌الرّبّی دارد، هم جنبه‌ی یَلِی‌الخلقی … در نمازهای غیر جمعه، شاعر می‌گوید که «پشتم به خلایق است و رویم به خداست»؛ امّا در این نماز… هم رو به خلایق دارید، هم رو به خدا دارید؛ ….یکی از سخت‌ترین کارها این است. (۲۶_۱۰_۱۴۰۲)

این ویژگی در عبادت، وقتی تبدیل به یک روحیه و شخصیت در امام جمعه می‌شود او را محل بروز و ظهور عینی نرم افزار مکتب انقلاب اسلامی می‌کند.  و اینگونه همه زندگی و رفتارش می‌شود امامت جمعگی، که درش جمع معنویت و خدمت است. و این همان مغزای مکتب امام ره است، به تعبیر رهبری.

“جوهر اصلی در مکتب امام بزرگوار ما، رابطه‌ی دین و دنیاست” (۱۴_۳_۸۴)

به این ترتیب او امام جمعه‌ای است که کل هفته را امامت می‌کند. این می‌شود که به تعبیر رهبری: آقایان محترم! امام‌جمعه در روز جمعه مردم را امر به تقوا می‌کند با گفتار خود، من می‌گویم شما در روز شنبه و یکشنبه و دوشنبه و سه‌شنبه و چهارشنبه و پنجشنبه مردم را امر به تقوا کنید با رفتار خود” (۵_۵_۱۴۰۱)

و خدا رحمت کند مرحوم آل هاشم را او توانست چنین کند. او با حیات خود و زندگی خود عملا تصویر حقیقی یک امام جمعه را ترسیم کرد.

اساسا این چند شهید از این جهت بسیار ویژه‌اند، اگر شهید رئیسی جمع خلوص و معنویت و عقلانیت و خدمت بود و سبک سیاست ورزی و عدالت‌خواهی و فساد ستیزی خالی از عقلانیت و معنویت را با سبک مدیریتش به چالش می‌کشید، اگر شهیدامیرعبداللهیان جمع عزت و حکمت و مصلحت بود و سبک دیپلماسی التماسی و هم دیپلماسی خشک غیر منعطف را با روش مدیریت خود به چالش می‌کشید و یک دیپلماسی معنوی انقلابی را به چشم می‌آورد، شهید آل هاشم نیز جمع هویت معنویت و خدمت بود. و تصویر متداول زنگار گرفته قبلی موجود در ذهن‌ها را به چالش می‌کشید، تصویری که ناشی از نفوذ و رسوخ تصویر غربی از معنویت، در فرهنگ دینی ما بود. انقلاب اسلامی از این نمونه‌های نو برای دنیای امروز بسیار دارد و شهید آل هاشم نیز یک نمونه ویژه است. او به تعبیر رهبری «تغییر معنای نماز جمعه» را رقم زد، یعنی تغییر تصویر موجود در ذهن مردم از عبادت و  «از زمانی که به امامت جمعه تبریز منصوب شد این نماز را از یک عمل عبادی صِرف به یک عمل جامع عبادی، معنوی، خدماتی و مردمی تبدیل کرد» (۵_۳_۱۴۰۳)

یعنی توانست آن طرح نرم افزاری مکتب امام (ره) و اسلام ناب را در قامت یک امام جمعه در جامعه به چشم آورد. طرحی که بسیار جذاب و دوست داشتنی است. چنین تغییر معنایی از عبادت، یک اتفاق مهم تمدنی است. این ماموریتی است که حوزه‌های علمیه موظف به آنند. و چه خوش این روحانی صمیمی و مردمدار و معنوی، در این جهت درخشید و ستاره‌ای شد که بتوان با نگاه به او صراط مستقیم حضرت امام (ره) که مسیر اسلام ناب محمدی است را گم نکرد و در آن پیش رفت.