شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
ششمین جلسه لجنه اساتید فقه سلامت حوزه علمیه مشهد با موضوع «بررسی فقهی سلول‌های بنیادین» برگزار شد.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، یکی از اقدامات ارزشمند موسسه علمی پژوهشی «به‌سوی اجتهاد» تشکیل لجنه اساتید فقه سلامت است که این لجنه با حضور گروهی از اساتید برجسته دروس خارج و سطوح عالی حوزه علمیه خراسان از سال گذشته شکل گرفته است.
در این جلسات موضوعات مختلف نوین پزشکی و سلامت به بررسی و کنکاش علمی گذاشته میشود؛ در ضمن از اساتید دانشگاه به عنوان کارشناسان و متخصصان موضوع شناسی دعوت به عمل می‌آید تا موضوعات مختلف را تبیین و جوانب مختلف فقهی و شرعی آن توسط اساتید بررسی گردد.
در راستای برگزاری این جلسات، ششمین جلسه با موضوع سلول‌های بنیادین و احکام فقهی آن، تشکیل شد. در این نشست دکتر توکل افشاری، استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد پیرامون سلول‌های بنیادین، اهمیت، کابرد، روش‌های درمانی و روش‌های مختلف استخراج سلول‌های بنیادین توضیحات کاملی داد که مورد گفتگو اساتید حاضر واقع شد. گزارش آن در ادامه خواهد آمد.
تبیین و موضوع شناسی سلول‌های بنیادی
۱. ارائه حجت‌الاسلام بوالحسنی: پیشینه کتب تالیف شده/ پیشینه مقالات ارائه شده/ رئوس مطالب بحث شده/ ولایت فرزند/ مالکیت مادر/ قرارداد‌های مرتبط به سلول‌های بنیادی/ انواع استفاده‌ها و تزریق سلول‌های بنیادی/ ضرورت قانون گزاری/ اخلاق پزشکی در مساله
۲. ارائه دکتر توکل افشاری:
۱- ضرورت درمان با سلول بنیادی: برای درمان بیماری‌های صعب العلاج به چنین درمانی نیاز داریم؛ در حال حاضر برای درمان بیماری‌های:
ضایعات نخاعی/ اوتیسم/ بیماری‌های قلبی/ بیماری ALS (بیماری عصبی پیشرونده که کنترل حرکت ماهیچه‌ها از بین می‌رود و غالبا بعد ۳ تا ۵ سال جان خود را از دست می‌دهند)/ سیروز کبدی/ بیماری MS/ ترمیم سائیدگی زانو/ فلج مغزی CP و…
۲- تعریف سلول بنیادی: سلول‌هایی که برنامه ریزی نشدند و دارای پتانسیل بالا در زمینه تقسیم، تمایز، و تبدیل شدن به سلول‌های تخصصی و بافتی دیگر را دارند.
۳- انواع سلول‌های بنیادی: رویانی (جنینی): سلول‌هایی که در بدن جنین انسان در هفته‌های اول به وجود می‌آید، این سلول می‌تواند انواع مختلفی ازبافتها و اعضای بدن را تشکیل دهد و از همه توانمندتر است؛ در تمام دنیا ممنوع است زیرا برای دریافت سلول باید جنین را از بین ببریم.
بالغ: سلول‌هایی که از زمان تولد تا بلوغ وجود دارد از خود بیمار گرفته شده و به خود او تزریق میشود، از بافت‌های مختلف بدن مثل مغز استخوان، بافت چربی ، پالپ دندان (عاج) میتوان استخراج کرد.
خون بند ناف: سلول‌هایی که در خون رگهای بند ناف وجود دارد، اما از نظر توانایی تبدیل به بافت‌های مختلف نسبت به جنینی کم تر است. میتوان تا ۲۰ سال در بانک خون بند ناف نگه داشت.
۴- مراحل درمان: برای درمان شخص بیمار به ازای وزن او ۱ ملیون سلول تا ۲ ملیون استفاده میشود، مثلا بیمار ۷۰ کیلو، حداقل ۷۰ ملیون سلول می‌خواهد.
استخراخ نمونه از بند ناف یا استخوان، سپس تکثیر سلول و نگه داری در منبع ازت تا زمان تزریق به بیمار.
برای تزریق به بیمار اولا نمونه از او گرفته میشود سپس در محیطی خاص سلول‌های سالم کشت میشود، در آخر سلول‌های فرآوری شده به بیمار تزریق میشود.
۵- نکات مهم: برای ذخیره بند ناف اولا باید سزارین باشد، ثانیا رضایت نامه‌‌ای گرفته میشود مبنی بر اینکه برای تحقیق و درمان این بند ناف استفاده میشود، اما مادر نمی داند دقیقا چه درمانی و چه ارزش مالی دارد.
بعضی از اجزاء انسان را می‌تواند از روی چنین سلولی بسازند اما انسان کامل را هنوز خیر.
سلول انسانی از حیوان فقط به حیوان می‌تواند تزریق شود.
۳. مسائل فقهی و اخلاقی حل نشده:
* آیا چنین عملی فی نفسه اشکال دارد؟ (احتمالا شبیه حکم پیوند اعضا دارد؟) مثلا بارور کردن زن مجرد ، یا تغییر ژنتیک یا بیماری‌های که قبلا بیان شد.
* مالکیت هرکدام از سلول‌ها با کیست؟ با توجه به این که بعضی از سلول‌ها اگر استفاده نشود دور ریخته میشود مثل زباله کما فی السابق.
* در صورت اثبات یا عدم اثبات مالکیت نیاز به اذن از شخصی هست؟ اذن به صورت مبهم باشد مثلا برای بیماری استفاده میشود اما قیمت آن گفته نشود اشکال دارد؟
* اگر خصائص روحی و اخلاقی منتقل شود (هنوز در پزشکی چیزی ثابت نشده است) آیا اشکال دارد؟
* اگر در سلول جنینی، مرگ یک جنین، باعث نجات چندین نفر شود اشکال دارد؟
سوال از آقای دکتر: میتوان از جنین‌هایی که بنابر حکم پزشکی حکم به کورتاژ می‌دهند استفاده کرد؟، چه یقینا بیماری داشته باشند چه در سونوگرافی مشکوک باشد؟
سوال دوم: از جنین‌هایی که بوسیله تلقیح مصنوعی به وجود آمدند هم میتوان استفاده کرد؟)
لازم به ذکر است، حضرات آیات و حجج اسلام: مهدی مروارید، محمد مروارید، محمد عندلیب همدانی، محسن ملکی، ربانی بیرجندی، سیدمحمود طباطبائی، مرتضی نوروزی، مهدی عصمتی دکترعنایتی راد و دکتر توکل افشاری، اساتید حاضر در این نشست علمی بودند.
