شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
حجت‌الاسلام مختاری با اشاره به طرحی نو در تدوین جوامع حدیثی گفت: با این روش خیلی از احادیث مرسل و مجهول از مرسل و مجهول بودن در می‌آید. ما متن همه منابع اولیه اعم از کتب اربعه اول و دوم و غیر اربعه را نقل می‌کنیم.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین رضا مختاری، پژوهشگر علوم حدیث و فقه و عضو شورای عالی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی در پنجمین همایش ملی «عرصه‌ها و روش‌های حدیث‌پژوهی» که در سالن همایش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد، با موضوع «طرحی نو در تدوین احادیث فقهی» به تشریح روش خود در باب جمع‌آوری حدیث پرداخت.
وی در ابتدای سخنان خود اظهار کرد: در تدوین حدیث بنده در حول دو موضوع روایات «غنا و موسیقی» و «رؤیت هلال» این روش را انجام داده‌ام و این کارها برای این عرضه می‌شوند که اولاً نقاط قوت و ضعف آن گرفته شود و ثانیاً پژوهشگران و فضلا آن را ادامه دهند.
عضو شورای عالی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی ادامه داد: وقتی وارد تدوین شدیم روایات ابواب بسیار پراکنده بود و اگر عین کلمات می‌خواست جمع شود امکان‌پذیر نبود.
حجت‌الاسلام مختاری توضیح داد: با این روش خیلی از احادیث مرسل و مجهول از مرسل و مجهول بودن در می‌آید. ما متن همه منابع اولیه اعم از کتب اربعه اول و دوم و غیر اربعه را نقل می‌کنیم.
وی بیان کرد: زمانی که درس خارج فقه رهبر معظم انقلاب به بحث غنا رسید از این کتاب بسیار تقدیر و تشکر کردند و فرمودند: «همه روایاتی که در این باب هست در این کتاب آورده شده و من هم از همین کتاب می‌خوانم.» که این نشانه موفقیت این کتاب و این کار است.
این حدیث‌پژوه ادامه داد: قدما بسیاری از اختلافات را ذکر نکرده‌اند و فقط برخی اختلافات را گفته‌اند؛ ما باید اختلافات را ببینیم و باهم مقایسه کنیم؛ مثلاً برخی روایات هستند که در دعائم و کافی موجود است اما در دعائم بهتر نقل شده است و اشکالی که در کافی به آن مطرح شده در دعائم وجود ندارد.
وی در این‌باره به چند حدیث اشاره کرد و به عنوان شاهد مثال متذکر شد و نتیجه‌گیری کرد: بنابراین باید همه مراجع را در نظر بگیریم و اختلافات متنی را مدنظر قرار دهیم.
حجت‌الاسلام مختاری بیان کرد: برخی روایات وجود دارند که مستند یا ناظر به حدیثی در کتب روایی اهل تسنن هستند یا به روایات اهل تسنن اشاره می‌کنند؛ بنابراین علاوه در منابع حدیثی خودمان باید منابع حدیثی اهل‌سنت را هم ببینیم.
عضو شورای عالی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی ادامه داد: مثلاً در باب غنا ما حدیثی داریم که ارتباط آن با مبحث غنا روشن نیست حال آنکه در کتب حدیثی در باب غنا آورده شده. این حدیث ناظر به روایتی است که در کتب روایی اهل سنت نقل شده و به داستانی از پیامبر (ص) و عایشه برمی‌گردد که امام (ع) آن داستان را کذب می‌داند. ما بدون رجوع به حدیث فوق در منابع اهل سنت نمی‌توانیم این روایت را درک کنیم.
وی در ادامه توضیحات روش خود در تدوین جوامع حدیثی گفت: در این روش حدیث تقطیع نمی‌شود بلکه کل حدیث می‌آید ولی اشاره به سایر ابواب هم می‌شود و در ذیل عنوان دیگر می‌گوییم به حدیث فلان جا مراجعه شود تا مطلبی فوت نشود و حدیث به‌طور کامل درک شود.
اشکالات کتب روایی
حجت‌الاسلام مختاری با اشاره به مشکلاتی که در کتب روایی وجود دارد گفت: آیت‌الله بروجردی مشکلاتی را در احادیث دیدند که به تدوین جامع احادیث شیعه دستور دادند.
وی بیان کرد: یکی از مشکلات این کتب عنوان‌بندی موضوعات است. مثلاً احادیث را به مباح و مکروه و مستحب و… تقسیم‌بندی کرده‌اند درحالی‌که باید ما عناوین روایات را از متن روایات بگیریم و حکم به آن را فرض و مسلم نگیریم.
این حدیث‌پژوه گفت: برخی احادیث در کافی و وسایل تقطیع شده ولی الآن بعضی شواهد هستند که می‌توان کل این حدیث را پیدا کرد.
وی در پایان تصریح کرد: منابع و نسخه‌هایی که در اختیار برخی از مؤلفان کتب اصلی روایت وجود داشته مغلوط است بنابراین نمی‌توان به آن اکتفا کرد بلکه باید سایر منابع را مهم در نظر گرفت.
